1.5 Ffyrdd o weithio a chyfrannu
Mae cynllun ffisegol y rhan fwyaf o ysgolion cynradd yn adlewyrchu'r disgwyliad bod athrawon yn gweithio mewn ystafelloedd dosbarth gyda nifer fawr o blant. Mewn gwirionedd, gan fod dosbarthiadau mor fawr, mae'r rhan fwyaf o ysgolion yn teimlo'n eithaf llawn. Mae nifer y cynorthwywyr addysgu a gyflogir yn golygu bod nifer yr oedolion sy'n gweithio mewn rhai ystafelloedd dosbarth wedi dyblu ac, fel y nododd Schlapp a Davidson (2001), mae hyn weithiau wedi'i gwneud hi'n anodd i gynorthwywyr addysgu ddod o hyd i leoedd gwaith iddynt hwy eu hunain. Yn aml, maent yn rhoi cymorth wrth weithio ochr yn ochr ag athrawon, gan roi cymorth pellach mewn lleoliad arall. Yn eu harolwg o 275 o gynorthwywyr addysgu mewn dau awdurdod lleol yn Lloegr, nododd Hancock et al (2002) i 91 y cant o'r ymatebwyr ddweud eu bod weithiau'n tynnu plant allan o ystafelloedd dosbarth.
Ffigur 3 Cindy Bhuhi, cynorthwyydd addysgu dwyieithog, Ysgol Babanod Lee, Slough
Mae ymdeimlad pellach bod cynorthwywyr addysgu wedi gorfod dod o hyd i 'le' i'w gwaith. Fel rhan o weithlu cymharol newydd, maent wedi gorfod integreiddio eu hymarfer cymorth ag ymarfer addysgu parhaus athrawon a gweithio fel rhan o 'dîm' addysgu yn yr ystafell ddosbarth.
Gweithgaredd 2 Cyd-destunau ar gyfer cymorth dysgu
Timing: 40 munud
Mae'r fideo canlynol yn dangos cynorthwywyr addysgu mewn llawer o gyd-destunau gwaith. Cafodd y naw clip byr yn y fideo hwn eu recordio yn ystod ymweliadau ag ysgolion cynradd ledled y DU.
Wrth i chi wylio'r fideo, gwnewch nodiadau yn y blwch isod ar rolau a chyd-destunau'r cynorthwywyr addysgu hyn. Os ydych yn cyflawni rôl cymorth dysgu neu wedi gwneud hynny yn y gorffennol, ystyriwch i ba raddau y mae'r bobl yn y clipiau hyn yn adlewyrchu eich rôl a'ch cyd-destunau gwaith amrywiol chi. Pa rolau cynorthwyo addysgu sydd debycaf i'ch profiad chi?
Cyflwynir y fideo hwn yn Saesneg, a cheir trawsgrifiad Cymraeg isod.
Download this video clip.Video player: cym-e111_1_video2.mp4
Transcript
SIARADWR 1
Pa liw yw e'?
SIARADWR 2
Coch.
SIARADWR 1
O'r gorau, os yw e'n goch, beth alli di ddim ei wneud gyda nhw?
BILLIE HUDSON
Aros yn llonydd.
SIARADWR 1
Ond gyda hwnna, fe wnes i ddangos rhywbeth i ti ondofe?
BILLIE HUDSON
Rwy'n gwneud gwaith un-i-un gyda Zoe, bob dydd, drwy'r wythnos yn y Cyfnod Sylfaen. Rwy'n cynorthwyo Zoe yn yr ystafell ddosbarth. Mae'n gwneud yn union yr un peth â phawb arall ond, yn amlwg, bydda' i'n ei helpu ochr yn ochr â'r gweithgareddau y mae'n rhaid iddi eu gwneud.
Mae gweithio un-i-un yn eithaf anodd, gall fod yn rôl eithaf anodd, yn enwedig os oes gan blentyn broblemau ymddygiad, fel sydd gan Zoe o bryd i'w gilydd.
Rho'r stori yn ôl. Gwranda. Wyt ti am chwilio am gêm arall?
ZOE
Ydw.
BILLIE HUDSON
Dere 'mlaen, te. Rho'r llyfr nôl. Bant â ni.
Bydd pob cynorthwyydd addysgu yn dweud bod angen i chi gael cynllun wrth gefn. Os nad oes rhywbeth yn gweithio, mae gennych chi rywbeth arall yn barod i roi cynnig arno. Ac os nad yw hwnnw'n gweithio, yna mae gennych chi un arall yn barod.
ZOE
Ysgol pedwar. Mae pedwar.
BILLIE HUDSON
Fe wna' i ei ddal. Tro' di. Iawn.
Mae'n rhaid i chi gamu nôl weithiau, oherwydd dim ond hyn a hyn o amynedd sydd gennych. Felly gall oedolyn arall gamu i mewn bryd hynny a dweud 'o, fe wna' i roi cynnig arni' ac weithiau, mae'n gwneud rhywbeth yn well. Mae'n gwthio ffiniau'r person sydd gyda hi.
JAMES GALLOWAY
Rheolau'r Clwb Cinio. Paid, paid â'i wthio yn fy wyneb. Wyt ti wedi gwneud yr ysgrifennu ar y cefn?
SIARADWR 3
Ydw.
JAMES GALLOWAY
Iawn.
Rwy' wedi gweithio gyda'r Gwasanaeth Troseddau Ieuenctid fel aelod o'r panel cymunedol gyda chyfiawnder adferol.
Alesha, galli di fynd allan os wyt ti eisiau, neu galli di aros mewn a chwarae gemau neu dynnu llun ...
Fy mhrif rôl yn yr ysgol yw cefnogi ymddygiad y plant yn yr ystafell ddosbarth. Rwy'n gwneud hynny mewn sawl ffordd. Os bydd angen cymorth ar athro gyda digwyddiad, rwy'n tynnu'r plentyn yna allan ac yn ei helpu i ddelio ag unrhyw broblemau mor gyflym â phosibl.
Ond pam rydych chi'n cael unigolion?
Fy rôl fwyaf yw'r Clwb Cinio, sy'n canolbwyntio ar blant sydd â chynlluniau ymddygiad unigol. Ar ddechrau amser cinio, byddan nhw'n dod ata i yn fy ystafell a byddwn ni'n edrych i weld a ydyn nhw wedi cyflawni eu targedau am y diwrnod.
ALESHA
Felly, rwy'n mynd.
JAMES GALLOWAY
Daeth Tyler atot ti a gofyn am ffeit, ydy hynny'n wir? Beth ddylet ti ei wneud y tro nesaf? Os bydd rhywun yn gofyn i ti am ffeit, beth mae angen i ti ei wneud?
KAI
Dweud wrth yr athro.
JAMES GALLOWAY
Byddet ti'n dweud wrth yr athro, ie. Ac rwy'n gwybod y galli di wneud hynny, oherwydd ti yw'r person mwyaf onest rwy'n ei adnabod, Kai. Os wyt ti wedi gwneud rhywbeth o'i le, hyd yn oed os na welodd unrhyw un arall, byddi di'n dweud os bydd rhywun yn gofyn i ti beth wnes ti amser cinio.
Rhan fawr o'r gwaith rwy'n ei wneud gyda'r plant yw gwneud dewisiadau ac, yn fy marn i, mae hyn yn cysylltu â chyfiawnder adferol. Mae cyfiawnder adferol yn datblygu cyfrifoldebau ac mae'r plant, pan fyddan nhw'n ifanc iawn, yn dysgu mai nhw sy'n gyfrifol am y dewisiadau y maent yn eu gwneud. Os byddan nhw'n dewis ymddwyn mewn ffordd benodol, nhw fydd yn gyfrifol am y canlyniad.
ALESHA
Wel, dydi e' ddim yn mynd i ddweud fi Alesha ar fy [ANEGLUR].
JAMES GALLOWAY
Byddwch yn ofalus, ferched.
SIARADWR 4
Hwyl.
JAMES GALLOWAY
Hwyl.
ALESHA
Hwyl.
ALYS TAYLOR
Rydych chi fel brogaod mewn pwll, on'd ydych chi? Alli di roi cynnig arni, John Paul? Arhosa ddwy eiliad. O, cer di. John Paul.
Rwy'n gweithio'n bennaf gyda Chwarae i Ddysgu, gan gymryd grwpiau bach o chwech i ddeuddeg o blant ar y tro.
Da iawn. Plygwch eich pengliniau wrth neidio oddi ar y meinciau, er mwyn peidio ag anafu eich hunain.
Rwy'n cydweithio â'r athro Addysg Gorfforol hefyd, a phennaeth y Cyfnod Sylfaen. Ac rydyn ni'n cynllunio gyda'n gilydd. Fe wnes i sefyll arholiadau Safon Uwch. Yna, yn syth ar ôl i fi adael yr ysgol, fe es i weithio fel nani i bedwar plentyn. Roedd un ohonynt yn fabi, ac roedd y lleill yn dair oed, yn saith oed ac yn naw oed.
Rydyn ni'n mynd i chwarae gêm.
Fe ddysgodd lawer i mi am fod yn agos at blant a dod i'w hadnabod nhw'n bersonol.
Dwy ferch fach. Ys gwn i pwy fydd y diwethaf i mewn. Da iawn, Allie. Dal ati.
SIARADWR 5
Alla i ddweud lliw iddyn nhw?
ALYS TAYLOR
Pawb i sefyll ar rywbeth glas. Da iawn, Allie. Allie oedd yr enillydd. A ddylen ni roi clap iddi?
[CLAPIO]
ALYS TAYLOR
Da iawn. Reit, rydyn ni'n mynd i roi ein hesgidiau a'n sanau nôl 'mlaen nawr.
Pan roeddwn ni'n mynd â'r merched i'r ysgol, roedd ganddyn nhw system lle byddech chi'n mynd i mewn i ddarllen ac roeddwn i'n mwynhau hynny'n fawr. Ac fe wnes i gais ac fe wnaeth y pennaeth gynnig swydd i mi yn y dosbarth derbyn. Ac yna cytunais i'n syth.
Dyna fachgen da. Dyna'r droed anghywir.
MANDY LEWIS
Iawn. Ydy e'n defnyddio trydan neu fatris?
SIARADWR 6
Trydan.
MANDY LEWIS
Pan rwy'n gweithio gyda Keeley, rydyn ni'n gweithio mewn partneriaeth. Ac yn aml, bydda i'n tynnu Keeley i mewn i'r wers. Bydda i'n gofyn cwestiwn iddi hi, neu fe fydd hi'n gofyn cwestiwn i fi, ac rydyn ni'n gofyn i'r plant ei ateb.
Penderfynwch ba un.
KEELEY FLEMING
Rwy'n ategu beth mae'r athro yn ei ddweud. Efallai bod gen i fy ngrŵp fy hun, ond rwy'n dal i fod ar gael i weddill y dosbarth hefyd. Ac os yw Mandy yn gwneud rhywbeth penodol, a bod y plant yn dechrau gwneud rhywfaint o sŵn neu os nad ydyn nhw'n gwrando, rwy'n tynnu eu sylw'n ôl at yr athro.
MANDY LEWIS
Fy ngwaith i yw cynllunio'r wers, gwybod beth sy'n digwydd yn y wers a'r ffordd orau o addysgu'r plant. Ond rwy'n rhannu'r wybodaeth honno gyda Keeley am fod gan Keeley y wybodaeth honno hefyd.
Rwyf am wneud cylched.
[CHWARAE DRWM]
PETER WOOLSTON
Roeddwn i'n lwcus i ymddeol saith mlynedd yn ôl. Roedd fy ngwraig yn athrawes ac roeddwn i'n arfer ei helpu o bryd i'w gilydd. Fe ddes i i'r ysgol ac astudio am NVQ 3. Fy rôl yw rhoi cymorth yn y dosbarth. Rwy' hefyd yn tynnu grwpiau arbennig allan er mwyn cynnal sesiynau rhifedd a llythrennedd.
SIARADWR 7
Wyt ti am gael taten bob?
SIARADWR 8
[ANEGLUR] os gwelwch yn dda.
PETER WOOLSTON
Rwy' hefyd yn cynorthwyo drwy ofalu am y ffreutur yn ystod amser cinio. Y meysydd chwarae ac ardaloedd cyffredinol o gwmpas yr ysgol.
[CHWYTHU CHWIBAN]
[CHWYTHU CHWIBAN]
PETER WOOLSTON
Rwy'n ddyn mewn oed sydd wedi dod o hyd i yrfa newydd. Rwy'n credu bod y plant yn fy nghadw'n ifanc.
Tea on one and three. Tea on one and three. One, two, three, four. Tea, rest, tea, rest, tea, rest.
Dysgu gydol oes yn ei gyfanrwydd. I fi, mae'n fater o ddysgu gydol oes. Rwy' wedi dysgu sgiliau di-ri, yn cynnwys cerddoriaeth erbyn hyn, hefyd.
One, two, three, four. Tea, rest, cappuccino, rest, tea.
HELEN WILKINSON
Beth wyt ti'n credu yw hwn?
SIARADWR 9
Afal.
HELEN WILKINSON
O'r gorau. Hedyn yw hwn go iawn. Edrycha arna' i. Hedyn.
Ar hyn o bryd, rwy'n gweithio gyda dau ddosbarth. Rwy'n gweithio gyda nhw bob yn ail ddiwrnod. Mae hynny'n golygu bob bore ym mhob dosbarth ac wedyn, bob prynhawn, rydyn ni'n ymuno â'n gilydd.
Hedyn. Paid â gwneud hynny, oherwydd all e ddim ein clywed ni.
Mae'n eithaf blinedig. Mae'n rhaid i mi fod yn onest. Mae'n waith caled. Mae'n rhaid i mi wneud dwy set o bopeth. Felly, mae'n rhaid i mi wneud dwy set o ffolderi darllen, dwy set o daflenni arsylwi.
Dy dro di. Beth sydd gen ti o dy flaen, Jacob?
JACOB
Mop.
HELEN WILKINSON
Mop. Wnes ti glywed beth sydd ganddo? Mae ganddo ... dwed y gair.
SIARADWR 10
Mop.
HELEN WILKINSON
Mop.
Mae'n anodd dechrau gydag athro newydd oherwydd mae gen i fy ffyrdd fy hun o weithio ac mae ganddyn nhw eu ffyrdd hunain o weithio. Ond rwy'n credu mai dod o hyd i gydbwsedd yw'r peth gorau. A chael cyfeillgarwch a phartneriaeth dda.
George. Mae Miss Trillow yn mynd i fod yn falch iawn ohonot ti.
Rwy'n mwynhau'n fawr. Rwy'n teimlo bod diben i fywyd. A hyd yn oed heddiw, mae mamau'n dod ataf ar y stryd ac yn dweud, o, mae'n eich cofio chi ers pan roedd hi'n bump oed. Chi'n gwybod? Ac rwy'n meddwl, o, ydw i wedi gweithio yno ers cymaint â hynny o amser? Ond rwy'n caru fy ngwaith.
Felly, ond byddai rhedeg yn rhy hir ...
MISS ARMSTRONG
Stop. Andy, roeddet ti'n iawn. Da iawn. Ac os byddwch chi'n fy ngweld i yn dangos yr arwydd yna ...
SIARADWR 11
Mae gennyn ni ddau athro yn ein dosbarth gan fod rhaid i un ohonyn nhw arwyddo i [ANEGLUR] Mel a Liam. Ac mae'r un arall, Miss Armstrong ...
SIARADWR 12
Yn ein haddysgu ni.
SIARADWR 11
Yn ein haddysgu ni, sy'n gallu clywed.
SANDY NESBIT
Da iawn. Gwnewch un gwahanol.
Wel, rwy'n uniongyrchol gyfrifol am y plant â nam ar eu clyw. Rydyn ni'n eu rhoi mewn grwpiau gyda phlant o alluoedd amrywiol. Y rhai sy'n fwy gweledol, fel y gallan nhw ddysgu, gwylio beth maen nhw'n ei wneud. Ac yna maen nhw am i fi roi sicrwydd iddyn nhw y byddan nhw'n ddiogel.
SIARADWR 13
Dydyn ni ddim yn gwneud y grid y tro yma.
STEVE WALKER
Rwy' am i brofiadau dysgu fod mor ddifyr â chwarae pêl-droed y tu allan neu bêl-fasged ac ati. Mae'n hwyl. Mae'r plant yn chwerthin. Os yw'r plant yn chwerthin, maen nhw'n mwynhau. Os ydyn nhw'n eistedd yn y dosbarth ac yn gwneud mathemateg neu Saesneg, pam na ddylen nhw allu chwerthin ar yr un pryd? Pan fydd pawb â'u pen i lawr, yn edrych yn ddifrifol, mae'n gwneud i fi feddwl 'does dim hwyl yn hyn.
Dau fedr?
SIARADWR 14
Ie.
STEVE WALKER
O, o'r gorau.
SIARADWR 13
Mae Steve yn esiampl wych. Mae wedi meithrin cydberthnasau cadarnhaol â'r staff a'r plant. Ac, fel dyn mewn ysgol gynradd, mae wedi gwneud llawer i ddymchwel rhwystrau, y rhwystrau a all fod mewn ysgol o bosibl.
STEVE WALKER
Mae'n rhaid iddyn nhw fynd â'r gwaith adref gyda nhw, rhywfaint ohono. Gwaith cartref ac ati. Ac, yn amlwg, mae'r rhieni yn gweld hynny. A byddai'n well gan rai ohonyn nhw bod eu rhieni'n gweld tudalen wag. Yna, dydyn nhw ddim yn gallu gweld p'un a oedd yn gywir neu'n anghywir.
Ond o leiaf nawr, mae ganddyn nhw'r hyder i roi cynnig ar bethau ac maen nhw'n dweud, o, mae mam a dad yn hapus on'd ydyn nhw? Ac maen nhw'n dod nôl fory a byddan nhw am gael mwy.
SIARADWR 13
Rhif deuddeg.
SIARADWR 4
Pum pwynt ... pum pwynt ...
STEVE WALKER
Rwy'n credu y galla i gael canlyniadau oherwydd rwy' wedi dod o'r un man â nhw. Rydyn ni ar yr un lefel.
SIARADWR 13
O'r gorau, Danica. Sawl centimedr yw e'?
STEVE WALKER
Un, dau gan centimedr.
DANICA
Ydy e'?
STEVE WALKER
Mae'n ddau gan centimedr.
DANICA
Ydy e'n ddau fedr?
SIARADWR 13
Sawl centimedr yw e'? Sawl centimedr? Dyna ddywedoch chi.
STEVE WALKER
Mae'n ddau gan centimedr ...
ALISON GREENWOOD
Chwech, saith, wyth, naw. Oes naw person ar y bwrdd yma?
PLANT
Nac oes.
ALISON GREENWOOD
Mae'n rhaid bod hynny'n golygu bod rhywun, neu fod mwy nag un person, wedi pleidleisio fwy nag unwaith. Felly, dydy'r canlyniadau yna'n golygu dim i mi.
Yn fy ngwers mathemateg, roeddwn i'n edrych ar ddata, rhywbeth sy'n hollol newydd iddyn nhw ym mlwyddyn un. Mae'n bwnc eithaf anodd i flwyddyn un ei ddeall yn fy marn i.
Cofiwch mai dim ond unwaith y dylech chi bleidleisio. Rwy'n mynd i adael y bwrdd i weld a allan nhw ddatrys pethau tra bydda i'n symud draw i'r byrddau hyn. O'r gorau, gan edrych ffordd hyn. O, mae gennyn ni bum person ar y bwrdd yma ...
Fel cynorthwyydd addysgu lefel uchel, rwy'n credu bod yn rhaid i chi fod yn eithaf hyblyg. Ac rwy'n meddwl bod yn rhaid i chi fod yn eithaf hyderus yn eich gwaith. O fewn y grwpiau blwyddyn, rwy'n addysgu amrywiaeth hollol wahanol o bynciau gwahanol. Ac yn amlwg, gyda phum grŵp blwyddyn gwahanol, maen nhw ar lefelau gwahanol hefyd.
Rwy'n credu bod yn rhaid i chi fod yn eithaf hyderus yn eich gallu, a dangos i'r plant eich bod chi'n eithaf hyderus yn yr hyn rydych chi'n ei wneud. Rwy'n credu bod faint o waith cynllunio, marcio ac asesu y mae'n rhaid i chi ei wneud yn wahanol iawn i'r hyn y byddech chi'n ei wneud fel Lefel Tri.
Mae hynny'n anhygoel. Rwy' wedi'u cymharu nhw, ac maen nhw'n edrych yr un peth. Ac rwy'n mynd i ofyn, y tro hwn, Sophia, faint o bobl sy'n hoffi grawnwin coch?
SOPHIA
Tri.
ALISON GREENWOOD
Faint o bobl a oedd yn hoffi - faint o bobl a oedd yn hoffi melon? Tri. Yr un faint.
Rwy'n credu mai'r gwahaniaeth rhwng CALU ac athrawon, yn amlwg, yw mai'r athro dosbarth sy'n bennaf cyfrifol am y dosbarth. O safbwynt cyflwyno'r gwersi o ddydd i ddydd, does dim gwahaniaeth mawr. Ond rwy'n credu bod hynny i wneud mwy gyda'r canlyniad a'r cyfrifoldeb cyffredinol am y dosbarth.
Rwy'n edrych o gwmpas i weld pwy sy'n eistedd yn llonydd iawn, iawn.
Interactive feature not available in single page view (see it in standard view).
Interactive feature not available in single page view (see it in standard view).
Sylwadau
Ar un adeg, roedd disgwyl i athrawon weithio mewn ysgolion heb y math o gymorth a ddarperir gan y cynorthwywyr addysgu yn y fideo hwn, felly mae'n werth ystyried sut mae cynorthwywyr addysgu wedi'u hintegreiddio yng ngweithlu ysgolion cynradd. Mae'n sicr y byddai staff mewn ysgolion cynradd yn dadlau bod mawr angen hyn, gan fod rhaid cael mwy o oedolion er mwyn diwallu anghenion personol, cymdeithasol ac addysgol plant. Yn swyddogol, y cyfiawnhad dros y ddarpariaeth hon yw bod cynorthwywyr addysgu yn helpu i 'godi safonau' mewn meysydd o'r cwricwlwm a gaiff eu mesur. Yn amlwg, mae hyn yn bwysig, ond ar yr un pryd mae fel pe bai'n bychanu eu cyfraniad, sy'n llawer ehangach. Er enghraifft, mae'r fideo yn dangos gallu pob cynorthwyydd addysgu nid yn unig i helpu plant i ddysgu, ond hefyd i ryngweithio ac ymdeimlo â phlant mewn ffyrdd sy'n gwella eu hunanddelwedd a'u profiadau o fywyd ysgol.