Sgipio i'r cynnwys
Mynd i'r prif gynnwys
header search
ahihi OpenLearn
OpenLearn
Menu
sticky search

Ynghylch y cwrs am ddim hwn

Dewch yn fyfyriwr gyda’r Brifysgol Agored

Lawrlwytho'r cwrs hwn

Rhannu'r cwrs am ddim hwn

Cynnwys y cwrs Cynnwys y cwrs
Dysgu ac arfer: gweithrediad a hunaniaethau
Dysgu ac arfer: gweithrediad a hunaniaethau

Dechrau'r cwrs am ddim hwn nawr. Crëwch gyfrif a mewngofnodwch. Ymrestrwch a chwblhewch y cwrs am ddatganaid o'ch cyfranogiad neu fathodyn digidol am ddim os ydynt ar gael.

Mwy o gyrsiau am ddim

1 Meddwl am natur gwybodaeth

Mae sawl damcaniaeth am ddysgu â gwahanol ddibenion gan eu bod yn pwysleisio gwahanol agweddau ar ddysgu. Nid oes damcaniaeth ddysgu 'fawr' na chyflawn ond mae pob un yn adlewyrchu gwahanol ragdybiaethau am natur gwybodaeth, natur gwybod a natur pobl fel dysgwyr, ac, felly, beth sy'n bwysig wrth ddysgu - beth y dylid rhoi sylw iddo. Mae'r syniad cymdeithasol-ddiwylliannol o ddysgu, a gyflwynir yn yr uned hon, yn herio ffyrdd traddodiadol o ystyried dysgu a sut i'w ategu sy'n cael effaith gynyddol mewn gwaith ysgrifenedig am ddysgu, boed yng nghyd-destun sefydliadau addysgol, y cartref neu'r gweithle. Y rheswm am hyn yw ei fod yn cynnig adnoddau i'ch helpu i ystyried beth allai fod yn atal y broses ddysgu.

Gweithgaredd 1

  • Pan fyddwch yn meddwl am wybodaeth, ble mae'r wybodaeth honno yn bodoli, yn eich tyb chi?
  • A allwch feddwl am enghraifft o'r hyn y byddech yn ei gydnabod fel gwybodaeth?
  • Beth y byddai pobl eraill, yn eich barn chi, yn nodweddiadol yn ei gydnabod fel gwybodaeth?

Gwrandewch ar yr eitem sain. Cyflwynir y clip sain hwn yn Saesneg, a cheir trawsgrifiad Cymraeg isod.

Download this audio clip.Audio player: e846_1_audio.mp3
Copy this transcript to the clipboard
Print this transcript
Dangos y trawsgrifiad | Cuddio'r trawsgrifiad

Transcript

Profi plant

Bachgen
Rwyf bob amser yn cael sgôr isel ac mae pawb yn cael sgôr uwch na fi ac nid wyf yn hoff iawn o hynny.
Merch
Byddaf yn cael popeth yn anghywir ac ni fydd unrhyw beth yn iawn ac mae hynny'n gwneud i mi bryderu.
Bachgen
Nid wyf wir yn hoffi profion gan eich bod yn cael llyfryn enfawr sy'n cynnwys tua 50 o gwestiynau a dim ond hanner awr i'w cwblhau.
Merch
Mae'n gwneud i chi bryderu oherwydd weithiau rydych yn rhuthro ac nid ydych yn cael yr atebion cywir.
Bachgen
Nid oes ots os oes rhywun yn well na chi mewn un pwnc oherwydd os ydych yn gwneud eich gorau, does dim ots.
Lloyd Hutchinson
Cyflwynodd y llywodraeth system ffurfiol o brofion mewn ysgolion cynradd yng Nghymru a Lloegr yng nghanol y 1990au.
Mae Andrew Pollard, Athro Addysg ym Mhrifysgol Caergrawnt, wedi gwneud gwaith ymchwil helaeth yn y maes hwn.
Andrew Pollard
Roedd bwriad clir gan y llywodraeth i sicrhau bod ysgolion yn fwy atebol. Felly dyna oedd prif ddiben y profion pan gawsant eu cyflwyno i ddechrau. Byddent yn darparu tystiolaeth i rieni. Byddent yn darparu tystiolaeth y gellid ei defnyddio i gymharu ysgolion a thystiolaeth y gellid ei defnyddio i greu safonau.
Lloyd Hutchinson
Ers eu cyflwyno, mae'r profion wedi gwella safonau academaidd ond maent hefyd wedi cael effaith nas rhagwelwyd ar blant.
Mae gan yr ysgol gynradd hon yng Nghanolbarth Lloegr 425 o blant rhwng pedair ac 11 oed.
Karen
Bore da, Luke.
Luke
Bore da, Miss?
Lloyd Hutchinson
Mae Karen yn addysgu plant pedair a phump oed yn y dosbarth Derbyn. Ei gwaith hi yw cynnal prawf llinell sylfaen ar y plant, fel arfer o fewn ychydig wythnosau ar ôl iddynt ddechrau yn yr ysgol.
Karen
Iawn. Mae gan bob un ohonoch set o rifau. Rwy'n mynd i ofyn i chi ddangos rhif gwahanol i fi. Dominic, elli di ddangos rhif naw i fi?
Rebecca, elli di ddod o hyd i rif chwech?
Nod asesiadau llinell sylfaen yn y bôn yw pennu lefel cyrhaeddiad y plant. Felly rydym yn defnyddio hynny mewn gwirionedd fel math o feincnod o ran ble i fynd o'r man hwn.
Elli di ddangos rhif deg i fi nawr?
I ddechrau, rydym yn rhoi trefn, gan adnabod rhifau er mwyn gweld faint o'r rhifau rhwng sero a deg y gallant eu dewis eu hunain a'u hadnabod. Rhoi trefn arnynt, er mwyn gweld a oes ganddynt ymwybyddiaeth o ddilyniant y rhifau, gan roi llinellau rhifau iddynt er mwyn iddynt allu cywiro eu hunain os byddant am wneud hynny ac nawr rydym yn cyfrif yn unigol er mwyn gweld p'un a allant gyfrif hyd at ddeg gwrthrych yn gywir.
Lloyd Hutchinson
Roedd canlyniadau'r prawf llinell sylfaen hefyd yn galluogi rhieni i asesu galluoedd eu plentyn.
Karen
Dyma lyfryn sydd eisoes wedi'i lenwi. O ran datblygiad personol a chymdeithasol, cânt radd A, B a C, ac C yw'r radd uchaf. Felly, os bydd rhieni yn gweld graddau A, yn enwedig os mai A oedd pob gradd, gall beri pryder iddynt, oherwydd weithiau efallai na fyddant yn teimlo bod cyfiawnhad dros y graddau hynny neu byddant yn teimlo nad yw fel hynny gartref.
Nawr, yn yr achos penodol hwn, mae'n eithaf braf i'w weld, oherwydd, fel y gwelwch, mae ganddo bedwar tic ond mewn rhai meysydd lle ceir o bosibl ddim ond un tic, byddech ar unwaith yn clywed cwestiwn fel 'a yw hynny'n iawn?', dyna'r cwestiwn arferol, ac, 'a ddylem fod yn gwneud pethau? A yw hyn yn normal?' Felly gall rhieni ddefnyddio'r llinell sylfaen i labelu eu plant, os byddant am wneud hynny. Os bydd ganddynt sawl tic, gallent benderfynu bod eu plentyn yn hynod glyfar ac os oedd ganddynt sawl croes, gallent, yn y pen draw, benderfynu nad yw eu plentyn yn glyfar o gwbl.
Andrew Pollard
Mae asesiadau yn rhoi rhyw fath o wybodaeth a gymeradwyir yn gymdeithasol i rieni am berfformiad eu plant nad oedd ganddynt cyn hynny. Felly mae'r sefyllfa yn dibynnu i raddau helaeth ar safbwynt y rhiant. Wrth gwrs, rydym am weld rhieni sy'n cefnogi dysgu'r plentyn mewn ffordd ddatblygiadol.
Yn amlwg, os bydd rhiant yn trin y plentyn yn llym mewn perthynas â chanlyniad mewn asesiad, yna bydd y plentyn yn teimlo mwy o bwysau o ganlyniad i hynny. Ac mae cryn dipyn o amrywiaeth, credaf, o ran ymateb rhieni.
End transcript
Lawrlwytho
 
Interactive feature not available in single page view (see it in standard view).
  • Pa fath o farn am y wybodaeth sy’ i’w weld yma a sut y mae’n cymharu a’ch engreifftiau chi?

Gadael sylw

Yn yr eitem sain uchod, roedd gwybodaeth yn ymwneud i raddau helaeth â'r hyn y gallai plant ddangos eu bod yn ei wybod a'r hyn y gall athro ei 'weld' fel tystiolaeth o hyn. Yn nodweddiadol, mae'r broses o gasglu tystiolaeth o wybodaeth yn ei gwneud yn ofynnol i blant ysgrifennu'r hyn y maent yn ei wybod mewn ymateb i brofion a gaiff eu sefyll o dan amodau prawf er mwyn sicrhau mai gwybodaeth yr unigolyn yw'r hyn a gaiff ei asesu. Mae Andrew Pollard yn disgrifio canlyniadau asesiadau ysgolion fel 'gwybodaeth a gymeradwywyd yn gymdeithasol'. Soniodd Karen sut y gallai rhieni, ar sail hyn, ystyried bod eu plentyn yn 'glyfar iawn' neu ddim yn 'normal'. Yn y math hwn o drafodaeth, ceir disgwyliad bod 'normal' yn bodoli - unigolyn cyffredin, is na'r cyffredin ac uwch na'r cyffredin. Felly mae sut y byddwn yn ystyried gwybodaeth yn arwain at farn berthynol o bobl.

Gellid herio asesiad yr ysgol o blentyn os, fel y dywed Karen, 'nad yw hi fel hyn gartref'. Mae hyn yn berthnasol i raddau i'r cyd-destun ar gyfer dysgu ac i'r ffynonellau tystiolaeth a ddefnyddir i lunio barnau am unigolyn. Wrth lunio barn gymdeithasol-ddiwylliannol am ddysgu, rhoddir sylw i'r cyd-destun a sut y gallai ddylanwadu ar y synnwyr a wna unigolyn a beth sydd ar gael iddo ei ddysgu. Y rhagdybiaeth yw bod a wnelo dysgu â gwneud synnwyr ac, yn bwysig, na ellir rhoi ystyron; mae'n rhaid eu negodi.

Gweithgaredd 2

Defnyddiwyd yr eitem asesu ganlynol yn 1994, yn yr asesiadau mathemategol cenedlaethol o ddisgyblion 10-11 oed yng Nghymru a Lloegr. Dywedwyd ei bod yn asesu gallu'r plant i ddehongli diagramau ystadegol. Defnyddiodd Cooper a Dunne (2000) yr eitem yn eu gwaith ymchwil:

  • Gan edrych ar yr eitem, a allwch feddwl am unrhyw ffactorau a allai ddylanwadu ar ddealltwriaeth plant o'r dasg?
(Ffynhonnell: Cooper a Dunne, 2000, tud. 46)
Ffigur 1 Eitem prawf mathemateg: asesu gwybodaeth fathemategol plant

Gadael sylw

Canfu Cooper a Dunne anawsterau sylweddol gyda'r eitem asesu hon wrth gynnal asesiad prawf ohoni gyda 15 o blant, 10-11 oed. Er enghraifft, pan ofynnwyd iddo mewn cyfweliad sut y byddai'n ymateb i'r eitem, dywedodd un bachgen:

Is it - I think, really, boys just wear, like, plain old sporty socks, white socks - unless they're like teachers' pets - with the socks up here, and things - socks all the way up to their knees [pointing to his knees during this]. But the girls, the girls seem to have more pattern on their socks - they're white and they've got patterns on all of them. The boys have just got the old sporty things with something like sport written down them. Not much of a pattern.

(Cooper and Dunne, 2000, p. 47)

Wrth ymateb i'r eitem, canolbwyntiodd y disgybl ar y sefyllfa wirioneddol a gyflwynwyd ynddi - hynny yw, y mathau o sanau y mae pobl yn eu gwisgo. Iddo ef, nid oedd y data a gyflwynwyd yn cyfateb i'w brofiad o'r byd, ac yn wir, nid ydyw! O ganlyniad, gwrthododd ddilysrwydd y data ac ni allai weld unrhyw ddiben bwrw ati i ddehongli'r diagram. Yn eu gwaith ymchwil mwy a oedd yn cynnwys tair ysgol a 125 o blant, canfu Cooper a Dunne effeithiau bach ar draws eitemau gan ddynodi bod disgyblion o grwpiau economaidd-gymdeithasol is yn fwy tebygol o wynebu anfantais o ganlyniad i eitemau a gafodd eu gosod mewn cyd-destunau realistig na disgyblion o gefndiroedd economaidd-gymdeithasol uwch, a thanamcangyfrifwyd eu cyflawniadau mathemategol posibl. Yn bwysig, pan ymgysylltodd Cooper a Dunne yn uniongyrchol â'r disgyblion i'w helpu i negodi cynnwys y dasg, gallai'r un disgyblion ddangos eu cyflawniadau mathemategol. O safbwynt cymdeithasol-ddiwylliannol, ni thybir mai bioleg yn unig sy'n pennu'r hyn a ddysgir; yn hytrach derbynnir potensial pobl i ddysgu drwy gydol eu hoes a gwrthodir y cysyniadau sy'n gysylltiedig â chredoau am gyflawniad 'normal'.