6.2 Dylanwadau lluosog

Mae bodau dynol yn gymhleth ac anaml y mae'n hawdd gweithio allan yn union pam bod rhywun yn meddwl neu'n ymddwyn mewn ffordd benodol. Yn anochel, mae amrywiol ffactorau yn rhyngweithio o fewn yr unigolyn ei hun a'r tu allan mewn perthynas â'i gyd-destun cymdeithasol ehangach. Mae ffactorau o fewn yr unigolyn yn cynnwys ei fioleg, ei feddyliau a'i deimladau. Mae ffactorau dylanwadol o'r tu allan yn cynnwys pethau fel cydberthnasau, hunaniaethau cymdeithasol a'r diwylliant ehangach.

Fodd bynnag, yn anochel mae cysylltiad rhwng yr hyn sy'n digwydd y 'tu mewn' a'r 'tu allan' i berson. Er enghraifft, pan fyddwn yn meddwl am rywbeth, bydd fel arfer yn gysylltiedig â rhywbeth y tu allan i ni'n hunain. Mae seicolegwyr eraill yn dadlau mewn gwirionedd mai adlewyrchiad o'r hyn sy'n digwydd y tu allan yw'r tu mewn ac felly na ellir eu gwahanu. ‘Nid oes dyn mewnol’, oedd esboniad athronydd o'r enw Maurice Merleau-Ponty, ‘mae dyn yn y byd, a dim ond yn y byd y mae’n adnabod ei hun’ (1962, t. xi). Ar ôl dweud hynny, mae'r geiriau 'tu mewn' a 'thu allan' yn cynnig disgrifiad llaw fer defnyddiol (ac un sy'n addas iawn ar gyfer yr uned hon): ffactorau 'tu mewn' yw'r ffactorau a drafodir yn Adrannau 2 a 3 a chaiff ffactorau 'tu allan' eu hystyried yn Adrannau 4 a 5. O edrych ffordd arall, gallwch weld bod y 'tu mewn' yn cyfeirio at ffactorau personol sy'n ymwneud â'r unigolyn ei hun, a bod y 'tu allan' yn ymwneud â dylanwadau cymdeithasol sy'n gysylltiedig â phobl eraill.

I ddilyn, ceir astudiaeth achos a fydd yn rhoi cyfle i chi feddwl am nifer o wahanol ddylanwadau ar ymddygiad person.