1.5 Creideamh
Leis gun deach a’ Ghàidhlig a chur a-mach à riaghaltas agus a’ chuid as motha de raointean poblach na dùthcha, bha an Eaglais gu math cudromach mar fhear de na h-ùghdarrasan nàiseanta far am bite a’ cleachdadh a’ chànain ann an suidheachadh àrd-chainnteach. Bhon 17mh linn a-mach, rinn an Eaglais oidhirp gus ministreachd Ghàidhlig a chur an sàs air a’ Ghàidhealtachd, ged a bha duilgheadasan aca le gainnead mhinistearan.
Ge-tà, bha mòran le àrd-dhreuchdan air a’ Ghalltachd fada an aghaidh na Gàidhlig agus chuireadh bacadh air eadar-theangachadh nan sgriobtaran don chànan. B’ e a’ chiad oidhirp an ath-bhualadh ann an 1690 dhen Bhìoball ann an Gàidhlig na h-Èireann – ann an clò Ròmanach, seach Èireannach. Cha robh seo uabhasach soirbheachail, ge-tà, oir bha a’ Ghàidhlig Èireannach Chlasaigeach anns a’ Bhìoball pìos math air falbh bho chainnt nan daoine àbhaisteach ann an Alba.
Chuireadh crìoch air an Tiomnadh Nuadh Ghàidhlig ann an 1767 agus rinneadh an Seann Tiomnadh ann an 1801, dà cheud bliadhna às dèidh dhan Bhìoball nochdadh ann an Cuimris.
