Skip to content
Skip to main content

About this free course

Download this course

Share this free course

Cànan nan Gàidheal (Gaelic language)
Cànan nan Gàidheal (Gaelic language)

Start this free course now. Just create an account and sign in. Enrol and complete the course for a free statement of participation or digital badge if available.

6.4.2 Rosg agus Dràma

Nochd an sgeulachd-ghoirid, an nobhail agus an dealbh-chluich sa Ghàidhlig airson a’ chiad uair tràth san 20amh linn ach cha tàinig na dòighean-sgrìobhaidh sin gu ìre chun nan 1960/70an. Tha iad air a dhol o neart gu neart on uair sin, ge-tà, agus chanadh cuid a-nise gur e an sgeulachd-ghoirid a’ phrìomh mhodh-sgrìobhaidh Gàidhlig.

’S e Iain Mac a’ Ghobhainn agus Iain Moireach an dà sgrìobhaiche sgeulachadan-goirid as ainmeile, agus as motha a sgrìobh, sa Ghàidhlig. Tha sgeulachdan Mhic a’ Ghobhainn a’ gabhail a-steach raon fharsaing de chuspairean agus shuidhichidhean agus tha iad a’ sealltainn an ùidh a tha aige ann am breithneachadh air ceistean domhain agus, cuideachd, cho sgileil is a tha e, mar fhear a tha nas ainmeile mar bhàrd, air làimhseachadh ìomhaighean agus cànan.

Tha Iain Moireach anns na sgeulachdan aigesan a’ cur raon fharsaing de charactaran, shuidhichidhean agus phlotaichean inntinneach far comhair a bheir oirnn smaoineachadh agus tha e a’ gu h-àraidh sgileil air cleachdadh dhòighean-sgrìobhaidh eadar-dhealaichte agus air Ghàidhlig shiùbhlach, eirmseach a chur gu feum.

’S e Fionnlagh MacLeòid agus Pòl MacAonghais dà sgrìobhaiche dhealbh-chluichean Gàidhlig. ’S e MacAonghais as traidiseanta den dithis. Tha MacLeòid nas ainmeile airson dealbh-chluichean goirid, samhlachail, leithid ‘Ceann Cropic’ a chaidh a shealltainn air telebhisean an 1976, ach tha e cuideachd air dealbh-chluichean nas traidiseanta a sgrìobhadh mar an t-sreath chloinne ‘Na Balaich air Rònaidh’ a chaidh a chraobh-sgaoileadh air rèidio ann an 1968.

Tha sgrìobhaichean dràma air a bhith air am bacadh sa Ghàidhlig o chionn bhliadhnaichean le dìth cothrom an cuid obrach a shealltainn air stèids no tro na meadhanan agus tha e fìor mun sgeulachd-ghoirid cuideachd gu bheil sgrìobhaichean air a bhith air an cumail air ais bho sguir an t-iris ‘Gairm’ ann an 2002.

’S ann san fhichead bliadhna mu dheireadh a thàinig an nobhail gu ìre sa Ghàidhlig, gu ìre mhòr mar thoradh air an iomairt ‘Ùr-sgeul’ a chuireadh air chois le Comhairle nan Leabhraichean [Tip: hold Ctrl and click a link to open it in a new tab. (Hide tip)] .

’S e An Oidhche mus do Sheòl i le Aonghas Phàdraig Caimbeul fear de na leabhraichean a thug Ùr-sgeul am follais. ’S e eachdraidh-teaghlaich a tha an seo a tha a’ leantainn seat de charactaran inntinneach tro shuidhichidhean mar na h-Eileanan, Glaschu agus an Spàinn ri linn a’ Chogaidh Shìobhalta. Tha sgrìobhadh làidir san leabhar, beachdan inntinneach agus dealbh mhionaideach air suidhichidhean eachdraidheil: ann am meudachd, tha e a’ toirt gu aire an ‘Great American Novel’ - le neart agus laigsean a’ mhodh-sgrìobhaidh sin.

Tha Catriona Lexy Chaimbeul nas òige, le dòigh-sgrìobhaidh nas aotruime ach tha ise cuideachd ar leth sgileil air cruthachadh charactaran agus phlotaichean agus tha dùil ri tòrr bhuaipe fhathast. Am measg nan sgrìobhaichean eile a nochd ann am prògram Ùr-sgeul tha: Màrtainn Mac an t-Saoir, Tormod Caimbeul agus Tormod MacIlleathain.