Sgipio i'r cynnwys
Mynd i'r prif gynnwys
header search
ahihi OpenLearn
OpenLearn
Menu
sticky search

Ynghylch y cwrs am ddim hwn

Dewch yn fyfyriwr gyda’r Brifysgol Agored

English

Lawrlwytho'r cwrs hwn

Rhannu'r cwrs am ddim hwn

Cynnwys y cwrs Cynnwys y cwrs
Gweithio hybrid: cynllunio ar gyfer y dyfodol
Gweithio hybrid: cynllunio ar gyfer y dyfodol

Dechrau'r cwrs am ddim hwn nawr. Crëwch gyfrif a mewngofnodwch. Ymrestrwch a chwblhewch y cwrs am ddatganaid o'ch cyfranogiad neu fathodyn digidol am ddim os ydynt ar gael.

Mwy o gyrsiau am ddim

1.2 Deddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015

Yn y DU, y ffordd fwyaf datblygedig o leihau allyriadau carbon yw Deddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015 [Tip: daliwch Ctrl a chliciwch dolen i'w agor mewn tab newydd. (Cuddio tip)] (Comisiynydd Cenedlaethau'r Dyfodol Cymru, dim dyddiad). Ystyrir hwn yn ddull blaenllaw o ddiogelu cenedlaethau'r dyfodol a mynd i'r afael â newid hinsawdd.

Y saith nod llesiant

Er mwyn sicrhau bod Cymru yn gweithio tuag at yr un diben a gweledigaeth, mae gan y Ddeddf saith nod llesiant y mae'n rhaid i bob corff cyhoeddus weithio tuag at eu cyflawni. Amlinellir y rhain yn Ffigwr 4 a chânt eu hegluro yn Nhabl 1.

Y ddelwedd a ddisgrifir
Ffigwr 4 Saith nod llesiant Deddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015
Dangos disgrifiad|Cuddio disgrifiad

Delwedd yn dangos nodau llesiant. Amlinell Cymru yn eistedd yng nghanol cylch yn cynnwys saith segment. Mae gan bob segment un o’r nodau llesiant a nodir ynddo - Cymru lewyrchus; Cymru gydnerth; Cymru iachach; Cymru sy’n fwy cyfartal; Cymru o gymunedau cydlynus; Cymru â diwylliant bywiog lle mae'r Gymraeg yn ffynnu; Cymru sy’n gyfrifol ar lefel fyd-eang.

Ffigwr 4 Saith nod llesiant Deddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015
Tabl 1 Deddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015 - Saith nod llesiant

Cymru Lewyrchus

Cymdeithas arloesol, gynhyrchiol, carbon isel sy’n cydnabod y terfynau sydd ar yr amgylchedd byd-eang ac sydd, o ganlyniad, yn defnyddio adnoddau mewn modd effeithlon a chymesur (gan gynnwys gweithredu ar newid yn yr hinsawdd); ac sy’n datblygu poblogaeth fedrus ac addysgedig mewn economi sy’n cynhyrchu cyfoeth ac yn cynnig cyfleoedd cyflogaeth, gan ganiatáu i bobl fanteisio ar y cyfoeth a gynhyrchir drwy gael gafael ar waith addas.

Cymru gydnerth

Cenedl sy’n cynnal ac yn gwella amgylchedd naturiol bioamrywiol gydag ecosystemau iach gweithredol sy’n cynnal cydnerthedd cymdeithasol, economaidd ac ecolegol ynghyd â’r gallu i addasu i newid.

Cymru sy’n fwy cyfartal

Cymdeithas sy’n galluogi pobl i gyflawni eu potensial ni waeth beth fo’u cefndir neu eu hamgylchiadau (gan gynnwys eu hamgylchiadau cymdeithasol-economaidd).

Gymru Iachach

Cymdeithas lle mae llesiant corfforol a meddyliol pobl cystal â phosibl a lle deellir dewisiadau ac ymddygiadau sydd o fudd i iechyd yn y dyfodol

Gymru o Gymunedau Cydlynys

Cymunedau atyniadol, hyfyw a diogel sydd â chysylltiadau da.

Gymru â diwylliant bywiog lle mae’r Gymraeg yn ffynnu

Cymdeithas sy’n hyrwyddo ac yn gwarchod diwylliant, treftadaeth a’r Gymraeg ac sy’n annog pobl i gyfranogi yn y celfyddydau, a chwaraeon a gweithgareddau hamdden.

Cymru sy’n gyfrifol ar lefel fyd-eang

Cenedl sydd, wrth iddi wneud unrhyw beth i wella llesiant economaidd, cymdeithasol, amgylcheddol a diwylliannol Cymru, yn ystyried a allai gwneud peth o’r fath gyfrannu’n gadarnhaol at lesiant byd-eang.
Ffynhonnell: Comisiynydd Cenedlaethau'r Dyfodol Cymru, dim dyddiad.

Mae gan y Ddeddf ffocws cryf ar sut fydd y nodau yn cael eu cyflawni drwy annog cyrff cyhoeddus a sefydliadau i ddefnyddio egwyddorion datblygiad cynaliadwy, sef hirdymor, atal, integreiddio, cydweithio, a chyfraniad, fel y dangosir yn Nhabl 2 isod.

Tabl 2 Deddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015 - Pum ffordd o weithio

Hirdymor: Pwysigrwydd sicrhau cydbwysedd rhwng anghenion tymor byr a’r angen am ddiogelu’r gallu i ddiwallu anghenion tymor hir hefyd.

Integreiddio: Ystyried sut gall amcanion llesiant y corff cyhoeddus effeithio ar bob un o’r nodau llesiant, ar bob un o’u hamcanion eraill, neu ar amcanion cyrff chyoeddus eraill.

Cynnwys: Pwysigrwydd cynnwys pobl sydd â diddordeb mewn cyflawni’r nodau llesiant, a sicrhau bod y bobl hynny’n adlewyrchu amrywiaeth yr ardal maent yn ei gwasanaethu.

Cydweithio: Gallai cydweithredu ag unrhyw berson arall (neu wahanol adrannau yn y corff ei hun) helpu’r corff i fodloni ei amcanion llesiant.

Atal: Sut gall gweithredu i atal problemau rhag digwydd neu waethygu helpu cyrff cyhoeddus i gyflawni eu hamcanion.
Ffynhonnell: Comisiynydd Cenedlaethau'r Dyfodol Cymru, dim dyddiad)

Gweithgaredd 3 Meddwl am y posibiliadau ar gyfer sefydliadau addysg uwch

Timing: 15 munud

Yn y fideo isod, rhanna Scott Stonham, Dadansoddwr Technoleg Cynaliadwy Annibynnol ac awdur, y rôl y gallai sefydliadau addysg uwch ei chwarae yn y dyfodol.

Wrth i chi ddarllen y fideo, gwnewch nodyn o'r canlynol:

  • cryfderau o fewn eich sefydliad
  • meysydd sydd o ddiddordeb i chi
  • sut allech chi wneud gwahaniaeth yn y dyfodol.
Download this video clip.Video player: Fideo 3
Copy this transcript to the clipboard
Print this transcript
Dangos y trawsgrifiad | Cuddio'r trawsgrifiad

Transcript: Fideo 3 Sefydliadau addysg uwch ar gyfer y dyfodol

SCOTT STONHAM:
Yr her sy'n gysylltiedig â chynaliadwyedd mewn sefydliadau addysg uwch. Mae hyn yr un peth â'r rhan fwyaf o bethau – lle mae newid, mae cyfle. Felly, ar un llaw, gallwch chi edrych ar y sector addysg uwch o bersbectifau gwahanol, wrth gwrs. Ar un llaw, yr angen hwnnw am wybodaeth, yr angen hwnnw am ymchwil, yr angen hwnnw i ddwyn ynghyd y bobl fwyaf disglair i ddod o hyd i ddatrysiadau ac atebion ac archwilio'r syniadau hyn. Mae hynny, yn sicr, yn gyfle.
Mae cymaint o bethau nad ydym yn eu gwybod. A chymaint o bethau nad ydym hyd yn oed yn ymwybodol ohonyn nhw. Nad ydym yn gwybod amdanyn nhw, eto. Mae'r siwrnai drwy gynaliadwyedd yn un ddiderfyn. Ac mae'n dechrau gyda llawer iawn o ansicrwydd.
Yn ogystal â'r cyfle hwnnw sy'n ymwneud â'r ansicrwydd, mae'n rhaid i ni feddwl hefyd am sut y gallwn ddelio â'r ansicrwydd hwnnw. Sut rydym yn ei reoli? Sut rydym yn ei gyfathrebu?
Ac mae yna – roedd tri – pan oeddwn i'n ifanc ac roeddem yn wynebu anawsterau, ac fe ddywedon ni, gyda'n plentyn, er mwyn i ni oresgyn hyn, roedd angen i ni gael tri, mae angen i ni edrych ar dri pheth, sicrwydd, eglurder a chysondeb. Ac os gallwch chi edrych ar y tri pheth hynny, yna byddai'n anodd ond byddech chi'n gallu goresgyn pethau. Ac rwy'n credu ein bod ni yn y sefyllfa honno nawr, lle mae'r tri pheth hynny ychydig yn aneglur ac amwys, a dros y lle i gyd.
Felly, yr her yw, sut gallwn ni reoli hynny er mwyn manteisio ar y cyfle hwnnw? Hefyd, y peth mawr arall yw cyflymder. Pe bai gennym yr holl amser yn y byd i ddelio ag ansicrwydd, yna byddai'n – gallem ddelio ag ef. Ond nid felly y mae hi. Mae pethau'n symud yn gyflymach ac yn gyflymach.
Does dim ond rhaid edrych yn ôl dros y pum mlynedd diwethaf, o ran yr hyn rydym yn ei weld, o ran yr hinsawdd o'm hamgylch. Mae pethau'n digwydd yn gyflymach, nid dim ond o ran effaith yr hinsawdd, ond mae ein ffyrdd o fyw wedi bod yn symud ymlaen yn gynt ac yn gynt. Mae'r economi yn mynd drwy gyfnod anodd ar hyn o bryd. Mae'n symud yn gyflymach ac yn gyflymach hefyd, y newidiadau iddi.
Mae gofynion cyflogwyr yn newid yn hynod o gyflym. Felly, yr her arall sydd gennym yw, sut gallwn ni ddelio â'r holl ansicrwydd hwn? Sut gallwn ni baratoi ar gyfer y dyfodol, ar gyfer y sefydliadau a hefyd, yn bwysicach fyth, yn amlwg, ar gyfer y myfyrwyr a'r academyddion sy'n symud drwy hyn yn gyflymach nag y gwnaethom ni yn y gorffennol?
A dyma'r pwynt mwyaf araf mewn amser lle mae angen i ni newid. Mae popeth arall yn mynd i fod yn gyflymach. Felly mae'n rhaid i ni ddelio â hynny.
Ac mae technegau y gallwn ni edrych arnyn nhw o ran sut rydym yn delio â hynny. Ond, yn bwysicach oll, mae angen i ni ddelio ag ansicrwydd ac ymgyfarwyddo ag ef. Ac os yw pob un ohonon ni'n teimlo'n gyfforddus ag ef, mae hwnnw'n fan cychwyn da. Yr agwedd arall y mae angen meddwl amdani wrth feddwl am y cyfle a'r heriau ar gyfer addysg uwch yw, os feddyliwn ni am yr SEGs, un o'r pethau dydw i ddim wedi sôn amdano eto, rwyf yn hoffi amdanyn nhw, yw eu bod nhw ar we pry cop. Gallwch chi ddim tynnu un heb effeithio ar un arall. Mae pob un ohonyn nhw mor rhyngddibynnol a rhyng-gysylltiedig.
Dyna fywyd. Dyna yw bywyd. Allwch chi ddim penderfynu eich bod yn mynd i ddatrys yr hinsawdd.
Allwch chi ddim gwneud hynny oherwydd, mae'n rhaid i chi ddatrys yr holl bethau eraill hyn, neu fe fyddwch chi'n effeithio ar yr holl bethau eraill hyn hefyd. Ac, i fi, yr hyn mae hynny'n ei wneud yw, mae'n tynnu sylw at y setiau sgiliau y mae angen i ni feddwl amdanyn nhw yn y dyfodol. Ac mae angen i'r setiau sgiliau fod yn ddigon eang i allu deall yr effaith ar yr holl bethau gwahanol hyn.
Felly, gallwch chi edrych ar y sgiliau hyn fel setiau sgiliau trawsbynciol. Mae'n rhaid i chi gael y sgiliau hynny sy'n ymwneud â systemau a meddwl yn feirniadol. Felly, deall y cymhlethdod, delio â gorlwyth o wybodaeth, a gallu herio, mae wastad wedi cael ei wneud fel hyn, dyna fel y mae hi.
Felly, wrth edrych ar hynny, mae'n rhaid i chi allu rhagweld y canlyniadau hyn, y rhyngweithiadau hyn, y canlyniadau hyn. Ac yna, llunio'r strategaethau, nid dim ond i'w roi ar waith, ond i ddelio â'r pethau hyn, os a phryd y byddant yn digwydd. A thu hwnt i hynny, wrth i ni herio'r normau a bod yn fwy ymwybodol o'r ffordd rydych yn ymateb, eich lle chi, eich effaith chi, a lle ac effaith y rhai o'ch amgylch hefyd. Ond, yn y pen draw, gyda phethau'n newid mor gyflym, gyda chymaint o ansicrwydd, mae angen i ni fod yn dda iawn am addasu, a datrys problemau'n gyflymach ac yn fwy effeithlon ac, yn bwysig, yn fwy cydweithredol nag erioed o'r blaen.
Felly, os ydym yn edrych ar sefydliadau addysg uwch, a rhai o'r heriau a'r cyfleoedd sydd o'n blaenau nawr, mae yna heriau trawsbynciol eang nad ydynt yn ymwneud yn benodol â chynaliadwyedd, cyllid a gwleidyddiaeth, pethau felly. Mae heriau newydd sydd wedi dod i'r amlwg dros yr ychydig flynyddoedd diwethaf hefyd, pan rydym yn dechrau meddwl am effaith COVID. Sut y gwnaeth hynny newid y broses addysgu? Sut y gwnaeth newid y ffordd rydym yn cydweithio? Sut y gwnaeth newid materion staffio?
Mae llawer o gyfleoedd yma am fod prifysgolion mewn sefyllfa dda iawn i fanteisio ar yr angen hwnnw am wybodaeth, a dealltwriaeth, a gwybodaeth newydd o ran delio â'r ansicrwydd hwnnw. Maen nhw hefyd mewn sefyllfa gref iawn i greu a llywio a llunio, a datblygu'r sgiliau hynny sydd eu hangen arnom i ddatrys rhai o'r materion pwysig sy'n ein hwynebu heddiw, heb sôn am y rhai y byddwn yn eu hwynebu yn y dyfodol. Maen nhw hefyd yn beiriau anferth.
Felly, dod â'r cydweithio hwnnw ynghyd a meddwl am y syniadau hynny ar gyfer datrys problemau nad ydynt, yn sicr, yn broblemau y dylid eu datrys ar eu pen eu hunain. Mae angen ffordd wahanol o feddwl ac amrywiaeth o ran ffordd o feddwl ar gyfer yr holl bethau hyn. Felly, o ran cynaliadwyedd, pan fyddwn yn meddwl am gynaliadwyedd, rydym yn meddwl, unwaith eto, drwy'r pethau hyn, y rhyng-gysylltedd, y rhyng-ddibyniaeth, y rhyngblethu sy'n gysylltiedig â'r heriau hyn.
Ac o ran prifysgolion, rydych mewn sefyllfa dda iawn i roi'r holl bethau hynny at ei gilydd, ac i ddefnyddio'r setiau sgiliau hynny sydd gennych chi. Felly, heriau, rwy'n credu bod heriau yno'n barod. Mae cynaliadwyedd yn fath arall o her ar ben hynny. Ond mae digon o gyfleoedd i oresgyn hynny hefyd.
Mae bywydau pob un ohonom wedi newid cryn dipyn dros yr ychydig flynyddoedd diwethaf. A'r bywydau sydd wir yn wahanol iawn i'r rhan fwyaf o fywydau, bywydau ein rhieni. Mae pethau wedi newid yn rhyfeddol o fewn cenhedlaeth. Ac, yn y ddwy neu dair blynedd diwethaf yn unig, mae pethau wedi newid hyd yn oed yn fwy. Mae'r cyfan yn rhan o'r siwrnai fwyfwy cyflym honno, neu ran ohoni.
Rwy'n credu, yn ystod y 30 mlynedd, 20 mlynedd, 30 mlynedd nesaf, wrth i ni gyrraedd y cerrig milltir allweddol hynny o ran ein heriau byd-eang, rydym yn mynd i ddechrau gweld newidiadau yn digwydd yn llawer cyflymach. Mae'n rhaid i hynny ddigwydd. Mae pethau y mae'n rhaid i ni eu newid yn gyflymach, a phethau sy'n mynd i newid yn gyflymach beth bynnag h.y. yr amgylchedd.
Ymhlith rhai o'r pethau rydym yn mynd i'w gweld o safbwynt amgylcheddol, digidol a chymdeithasol yw ein bod yn mynd i ddechrau deall, bydd gennym well dealltwriaeth o'r ffaith bod canlyniadau i bopeth rydym yn ei wneud, rhywbeth nad oeddem yn ei ddeall yn flaenorol, neu nad oeddem hyd yn oed yn ymwybodol ohono yn flaenorol, yn bennaf o ran yr hinsawdd i ddechrau. Ond rwy'n credu y bydd hynny'n newid hefyd. Byddwn yn dechrau gweld y daioni sydd wedi ymblethu yn y pethau hyn yn dod i'r amlwg.
Bydd pethau'n dod yn haws. Dyna fy marn i. Rwy'n optimist ystyfnig. Bydd pethau'n dod yn haws.
We're right at the beginning of this collective journey. Lots of people have been doing it before us before, we sit here and talk about it. But right now, there's a huge momentum in this direction for very important reasons.
Rydym yn dechrau ar y siwrnai hon gyda'n gilydd. Mae llawer o bobl wedi ei wneud o'r blaen, rydym yn eistedd yma ac yn siarad amdano. Ond nawr, mae momentwm anferth yn y cyfeiriad hwn am resymau pwysig iawn.
Ac mae'n anodd i lawer ohonom ni. Ond bydd pethau'n dod yn haws. Yr heriau sy'n ein hwynebu nawr yw ein bod yn ceisio gwneud penderfyniadau, rydym yn ceisio gwneud newidiadau heb y wybodaeth, heb yr adnoddau, heb y cyfeiriad. Fe ddaw'r adnoddau hyn, y wybodaeth a'r cyfeiriad. Byddwn yn gweld o safbwynt adrodd, ac – ie, safbwynt adrodd, a safbwynt ymwybyddiaeth o wybodaeth, y 25 o safonau gwahanol hyn sydd gennym nawr yn dod ynghyd dros amser, rywsut. A bydd y broses adrodd honno'n dechrau dod yn haws. A phan fydd y broses adrodd honno'n dod yn haws, ac yn fwy tryloyw, yna bydd y wybodaeth honno'n cael ei throsglwyddo i'r unigolyn ac i'r prynwyr, fel ei bod yn dod yn haws edrych ar gynnyrch A a chynnyrch A, a chynnyrch A a chynnyrch B, neu wasanaeth A a gwasanaeth B, a dweud, chi'n gwybod beth? Am yr un pris, rwy'n mynd i gymryd yr un yna, am ei fod yn mynd i wneud – bydd yn well i'r amgylchedd a bydd yn cefnogi fy nghymuned leol.
Ond, eto, byddwn ond yn gweld hyn pan fydd gennym y strwythur adrodd cywir a'r mecanweithiau cywir i allu gwneud y penderfyniad hynny, a phan nad yw'r penderfyniadau hynny yn rhai awtomataidd, a bod modd eu haddasu. Felly, dyna rhai o'r pethau mawr y byddwn yn eu gweld, yn fy marn i. A fyddwn ni gyd yn byw mewn adeiladau wedi'u gorchuddio â mwsogl gyda ffermydd trefol? Efallai y bydd hynny'n digwydd.
A fydd technoleg ddystopaidd y dyfodol yn rheoli ein bywydau? Ydy, rwy'n credu ei bod hi'n rheoli ein bywydau eisoes i wahanol raddau. Ond rwy'n credu y byddwn yn dechrau deall mwy am sut y gallwn ei rheoli, a'r ffiniau a'r terfynau y mae'n rhaid i ni eu rhoi ar waith a'u deall o ran y technolegau hynny, er mwyn iddynt gael budd ar gynifer o agweddau ar ein bywydau â phosibl, yn hytrach na pheri niwed a bod o fudd i nifer bach yn unig.
End transcript: Fideo 3 Sefydliadau addysg uwch ar gyfer y dyfodol
Lawrlwytho
Fideo 3 Sefydliadau addysg uwch ar gyfer y dyfodol
Interactive feature not available in single page view (see it in standard view).
I ddefnyddio’r ymarferoldeb rhyngweithiol yma, bydd angen cyfrif am ddim gyda’r Brifysgol Agored. Mewngofnodwch neu gofrestrwch.
Interactive feature not available in single page view (see it in standard view).

Adborth

Scott Stonham yw awdur yr adroddiad Jisc Exploring digital carbon footprints (Soneham, 2022), sy'n canolbwyntio ar y gost amgylcheddol gudd sydd ynghlwm â chwyldro digidol a'r camau y gall prifysgolion a cholegau eu cymryd. Mae rhwydd hynt i chi lawrlwytho a darllen yr adroddiad yn eich amser eich hun.