5.1 Tri Gorwel
Mae 'Model Tri Gorwel' yr International Futures Forum [Tip: daliwch Ctrl a chliciwch dolen i'w agor mewn tab newydd. (Cuddio tip)] yn ffordd syml o annog sgyrsiau ynghylch heriau yn y presennol, dyheadau ar gyfer y dyfodol a'r arloesedd a'r datrysiadau a all fod yn ofynnol i fynd i'r afael â'r rhain.
Mae'n ddull gweithredu sydd wedi'i fabwysiadu a'i addasu gan Gomisiynydd Cenedlaethau'r Dyfodol Cymru, i greu pecyn cymorth i gyrff cyhoeddus ei ddefnyddio i gynorthwyo gyda'u cynllunio dyfodol hirdymor.
Yn Fideo 10, mae Bill Sharpe (Partner Sefydlu – Future Stewards, Ymchwilydd Annibynnol mewn Gwyddoniaeth, Technoleg a Chymdeithas) a Dr Louisa Petchey (Uwch-arbenigwr Polisi – Iechyd Cyhoeddus Cymru) yn trafod sut y defnyddiwyd y dull Tri Gorwel i ddatblygu dull gweithredu o ran meddwl am y dyfodol.
Wrth i chi wylio'r fideo, meddyliwch am rai o adrannau cychwynnol y cwrs a myfyriwch ar ba mor gyfforddus ydych chi'n teimlo ynghylch cynllunio dyfodol nawr.
Download this video clip.Video player: hyb_7_2022_sept105_wfga_and_the_3_horizons_compressed.mp4
Transcript
LOUISA PETCHEY:
Ein cam cyntaf un oedd ceisio gwneud yn hytrach na dweud. Felly, ein cam cyntaf i raddau helaeth oedd meddwl, pa mor dda ydyn ni am feddwl yn yr hirdymor? Sut gallwn ni wneud pethau'n well yn y sefydliad hwn?
Felly gwnaethon ni benderfynu defnyddio'r model tri gorwel er mwyn ein helpu i feddwl yn fewnol am ein gweledigaeth ar gyfer y meysydd polisi hyn, fel tai, beth sy'n peri pryder i ni am y sefyllfa bresennol, y pethau y mae angen i ni eu newid, a sut allwn ni ddechrau ystyried sut i gyflawni'r weledigaeth honno ar gyfer y dyfodol. Ac rwy'n cofio defnyddio'r tri gorwel fel y profiad cyntaf hwnnw mewn gwirionedd o geisio rhoi mwy o gig ar yr asgwrn ar gyfer y swyddfa a rhoi safbwynt hirdymor ar y gwaith yr oedd y comisiynydd yn bwriadu ei wneud.
BILL SHARPE:
Hmm. Rhywbeth nad ydw i byth wedi gallu ei ofyn i chi o'r blaen ond hoffwn i wybod yw, roedd Graham a minnau'n cyflwyno'r tri gorwel oherwydd, i bobl nad oedden nhw'n gwybod dim am waith at y dyfodol, mae'n bwynt mynediad hawdd iawn. Ac rwy'n gwybod mai hanfod y sgwrs hon yw sut rydyn ni wedi gweithio gyda'n gilydd, ond rydych yn enghraifft berffaith o'r ffaith ein bod wedi gwneud ychydig iawn i'ch cefnogi. Aethoch chi ati gyda'ch cydweithwyr a dechrau ei defnyddio a'i fabwysiadu.
Ac roeddwn i'n eistedd yn ôl yn Sir Benfro yn meddwl "Och, bydda i'n cael galwadau a byddan nhw'n gofyn i mi wneud pethau." A wnaethoch chi ddim cymaint â hynny mewn gwirionedd. Felly hoffwn i wybod sut beth oedd y profiad hwnnw yn ystod yr ychydig fisoedd cyntaf wrth i ddechrau ei harloesi a dysgu am wneud gwaith at y dyfodol. Sut beth oedd hynny i chi?
LOUISA PETCHEY:
Rwy'n credu ei fod, fwy na thebyg, yn adlewyrchu fy anwybodaeth am waith at y dyfodol ar y pryd, oherwydd pan ddechreuais i yn y rôl, roeddwn i'n teimlo bod pobl eraill yn gwybod llawer mwy nag yr oeddwn i am waith at y dyfodol, oherwydd doeddwn i byth wedi gweithio ar rywbeth o'r fath o'r blaen. A phan ddaethoch chi i gyflwyno'r model tri gorwel, roeddwn i'n teimlo fy mod i ar ei hôl hi'n a bod angen i mi ddal i fyny, gan fod sawl un arall yn ei ddefnyddio'n barod.
Felly fe wnes i gymryd yn ganiataol ei fod yn rhywbeth yr oedd angen i mi ei ddefnyddio ac yr oedd angen i mi ei ddeall a gweithio allan sut i'w gyflwyno i'r sector cyhoeddus yng Nghymru. Felly, fe wnes i fwrw ati mewn gwirionedd oherwydd roeddwn i'n barod yn teimlo mai dyma'r ffordd yr oedd angen i ni fod yn gweithio.
Ac fe wnes i fwrw ati i geisio gwneud synnwyr o'r cyfan, gan wybod fy mod yn yr un sefyllfa ag y byddai llawer o'r cyrff cyhoeddus, o ran y ffaith nad oeddwn yn gwybod llawer iawn o gwbl, ond gan wybod bod angen iddo fod yn nodwedd sylfaenol o'r ffordd yr oedd angen i ni weithio, y meddylfryd hirdymor hwn. Felly roeddwn i'n gwybod os allwn i wneud synnwyr ohono, neu rywun nad oedd yn gwybod dim amdano o'r blaen, yna gobeithio byddai'n ddefnyddiol i'r cyrff cyhoeddus roeddwn i'n gweithio gyda nhw hefyd.
BILL SHARPE:
Un o'r manteision rydym wedi eu gweld wrth ddefnyddio'r model tri gorwel yw ei fod nid yn unig yn eich helpu i feddwl am y dyfodol, ond mae'n dechrau sgwrs am newid a thrawsnewid heb orfod defnyddio geiriau mawr, anodd fel meddylfryd systemau, gan annog pobl i ystyried y newid hwnnw o safbwynt ein sefyllfa bresennol a'n gweledigaeth ar gyfer y dyfodol. Eto, oeddech chi'n teimlo bod hynny'n ffordd naturiol i chi? A wnaeth agor y gofod hwnnw yr un mor hawdd i chi?
LOUISA PETCHEY:
Rwy'n credu mai'r prif beth welais i wrth i mi ddechrau mynd allan i gyrff cyhoeddus i hyrwyddo gwaith at y dyfodol a'r model tri gorwel yn benodol oedd bod gwneud hynny a chael sgyrsiau am y tri gorwel yn mynd y tu hwnt i'r ffordd hirdymor o weithio ac, mewn gwirionedd, yn helpu i gefnogi cyrff cyhoeddus i fabwysiadu'r holl ffyrdd eraill o weithio hefyd.
Felly, mewn gwirionedd, roedd y manteision yn drawsbynciol, er enghraifft, fel y sonioch, cynnull y meddylfryd systemau hwnnw gan mai rhai o'r ffyrdd eraill o weithio yw integreiddio, cydweithio, cynnwys. Felly dim ond drwy ddod â'r rhanddeiliaid hynny ynghyd i nodi'r materion eraill nad ydyn nhw'n ganolog i'r drafodaeth ond sydd, mewn gwirionedd, yn bwysig iawn wrth geisio meddwl am y darlun mawr o ran sut i ti drawsnewid.
Yn sydyn, roeddwn i'n gallu darbwyllo cyrff cyhoeddus oherwydd, mewn gwirionedd, os byddwch chi'n defnyddio'r dulliau gweithredu hyn, gallwch arfer pob un o'r pum ffordd o weithio drwy un gweithgaredd. Yn hytrach nag ystyried gwaith at y dyfodol fel rhywbeth ategol y byddai'n ddymunol ei gael, gallwch ei ddefnyddio fel sail i'ch holl ffyrdd o weithio.
Rwyf bob amser wedi ystyried y tri gorwel fel rhyw fath o ddull porth at y dyfodol oherwydd rwy'n gwybod, pan fydda i'n cael fy ngwahodd i fynd i siarad â chorff cyhoeddus neu unrhyw randdeiliad arall sy'n gofyn am y cyflwyniad hwnnw i waith at y dyfodol-- beth yw hwn, sut mae'n cyd-fynd â'r gweithredoedd, beth yw ystyr meddwl yn yr hirdymor-- y tri gorwel yw fy enghraifft orau o sut y gallwch feddwl yn yr hirdymor. Ac yna ei gysylltiad â gwaith at y dyfodol a'i ddealltwriaeth ohono a sut y gall ei ymgorffori yn eu gwaith. Ac rwy'n credu, yn hynny o beth, mae'n dechneg wych oherwydd mae'n atal pobl rhag ystyried gwaith at y dyfodol fel rhywbeth brawychus ac anodd iawn. Mae'n tawelu eu meddyliau ac yn eu hannog i feddwl yn yr hirdymor ac i ddeall nad yw'n rhywbeth mor estron â hynny wedi'r cyfan. Mae'n rhywbeth y gallan nhw ei wneud.
Ac yna, gyda'r hyder hwnnw, maen nhw'n gallu mynd ati i edrych ar y technegau gwahanol hynny i ddechrau rhoi dyfnder i'w sgwrs am y tri gorwel i ystyried pa adnoddau eraill sydd ar gael, gan eu bod nhw eisoes yn teimlo eu bod nhw'n gwybod ychydig yn fwy am yr hyn maen nhw'n ei wneud. Rwy'n credu bod hynny'n beth pwerus iawn am y tri gorwel.
Interactive feature not available in single page view (see it in standard view).
Gellir defnyddio'r dull Tri Gorwel i ystyried y mater, sut all newid dros amser a phersbectifau gwahanol randdeiliaid. Dangosir hyn yn Ffigwr 20 a Thabl 7.
| Beth | Sut | Persbectifau rhanddeiliaid | |
|---|---|---|---|
Gorwel 1 Busnes fel arfer – y sefyllfa bresennol |
Yr angen i'r sefyllfa bresennol newid | Yn y presennol, tueddiadau a materion cyfredol | Deiliaid pŵer |
Gorwel 2 Gweithgareddau ac arloesiadau ar gyfer gwneud pethau'n wahanol |
Syniadau ar gyfer sut i gael o'r lle'r ydym ni nawr | Tueddiadau newydd | Arloeswyr |
Gorwel 3 Datrysiadau hirdymor a ffyrdd newydd o wneud busnes fel arfer |
Gweledigaeth ar gyfer y dyfodol | Tueddiadau a allai oruchafu yn y dyfodol, gweledigaethau yn cystadlu | Gweledigaethol |
(Petchey, dim dyddiad)
Yn fideo 11 isod, eglura Bill Sharpe y dull Tri Gorwel.
Download this video clip.Video player: Fideo 11
Transcript: Fideo 11 Trosolwg o’r dull Tri Gorwel
BILL SHARPE:
Fe dreuliais i'r rhan fwyaf o'm gyrfa yn y diwydiant cyfrifiadura. Drwy gydol yr amser hwnnw, roeddwn i ar flaen y gad ac yn gorfod meddwl am y dyfodol a sut roedd technoleg gyfrifiadura yn debygol o newid. Ac, wrth gwrs, mae cyfrifiadura yn newid bob 10 neu 15 mlynedd. Mae'r diwydiant cyfan yn mynd drwy gylchoedd cyfan o adnewyddu. Felly roedd angen dod o hyd i rai ffyrdd o feddwl am y dyfodol, llunio strategaethau ar gyfer hynny, a gweithio gyda busnesau i nodi'r hyn y gallem ei wneud.
Roedd y rhan fwyaf o sefydliadau yn ceisio meddwl am y dyfodol, ond doedd ganddyn nhw ddim profiad o ddefnyddio'r ffyrdd hyn o weithio. Felly, fe ddechreuais i weithio'n agosach gyda sefydliad o'r enw International Futures Forum a oedd wedi cael ei sefydlu i ragweld y math o broblemau rydym yn eu hwynebu nawr o ran argyfyngau rhyngweithio lluosog ac i weld beth gallem ei wneud i sicrhau bod gan bobl fwy o gapasiti i weithio ar y problemau hynny.
Felly, yr hyn rwy'n ei wneud nawr yw helpu sefydliadau i feddwl am y dyfodol a sut y gallan nhw gyflawni newid. Rwy'n gwneud hynny'n benodol gyda sefydliad o'r enw Future Stewards, sef partneriaeth o sefydliadau sy'n gweithio'n benodol gyda sefydliadau busnes a byd-eang i ddod o hyd i ffyrdd mwy effeithiol o newid yr hyn rydym yn ei wneud er mwyn sicrhau y bydd 10 biliwn o bobl yn gallu byw'n well ar un blaned.
Mae tri gorwel yn ffordd syml iawn o feddwl am lle rydym ni, lle hoffem fod, a'r broses newid rhwng y ddau. Felly, y gorwel cyntaf yw'r patrymau bywyd bob dydd sefydledig, y pethau rydym yn dibynnu arnyn nhw i weithio pan rydym yn dihuno yn y bore. Ac rydym naill ai'n gyfrifol am y rheini ein hunain, rhoi bwyd ar y bwrdd, neu'n disgwyl i bobl eraill fod yn gyfrifol amdanyn nhw, fel gwneud yn siŵr bod trenau'n rhedeg neu beth bynnag.
Dyna'r gorwel cyntaf. Ac os ydym yn cael sgwrs tri gorwel, y rheswm am hynny yw ein bod yn teimlo, mewn rhai ffyrdd, nad yw patrwm bywyd bob dydd mor addas mwyach ar gyfer y dyfodol, yn dangos arwyddion o straen neu fethiant efallai, neu nad yw'n sylweddoli bod yr hyn sy'n agor i fyny yn gyfle newydd.
Felly, y trydydd gorwel yw'r patrwm bywyd hwnnw rydym yn ei ragweld neu rydym eisiau ei weld a fydd yn disodli'r gorwel cyntaf cyfredol dros amser – y byddwn yn manteisio ar y cyfle hwnnw neu'n unioni'r methiannau rydym yn eu gweld yn y cyntaf.
A'r ail orwel yw'r cyfnod pontio eithaf anhrefnus hwnnw lle mae entrepreneuriaid yn rhoi cynnig ar bethau. Mae rhai pethau'n gweithio. Dyw rhai pethau ddim. Ac, yn raddol, rydym yn nodi'r patrwm newydd sy'n mynd i fod yn drydydd gorwel newydd. Felly, mae'n ffordd syml iawn o archwilio patrymau bywyd – y rhai sydd gennym nawr, y rhai y mae gennym rywfaint o weledigaeth ar eu cyfer yn y dyfodol, a'r cyfnod entrepreneuraidd lle gwelir newid rhwng y ddau.
Mae'n deillio o ddarn o waith roeddwn i'n ei wneud gyda rhai cydweithwyr ar gyfer un o raglenni Llywodraeth y DU, Foresight. Ac roeddem ni'n ceisio, ar raglen eithaf cymhleth, ddod o hyd i ffordd addas o strwythuro'r gwaith roeddem ni'n ei wneud.
Ac roedd pobl yn gofyn i fi'n benodol am y math o dystiolaeth sydd gennym ar gyfer 50 mlynedd yn y dyfodol. Ac roeddwn i'n dweud, wel, alla' i ddim dweud wrthych chi. Wedi'r cwbl, does ganddon ni ddim llawer o dystiolaeth ar gyfer y dyfodol – ac yna sylweddolais mai'r dystiolaeth sydd gennym ar gyfer y dyfodol yw'r hyn y mae pobl yn dweud y byddant yn ceisio'i wneud. Felly, p'un a wyf yn credu bod syniadau rhywun yn dda ai peidio, os mai dyna'r hyn y maen nhw'n dweud y maen nhw'n ceisio'i wneud, dyna'r math o dystiolaeth ar gyfer y dyfodol.
Felly, dyna fel y dechreuodd. Ac yna, dros amser, fe ddechreuon ni sylweddoli bod y ffordd syml iawn hon o gael sgwrs am y dyfodol yn rhywbeth y gallai'r rhan fwyaf o bobl gael gafael arni yn gyflym iawn a dechrau ei defnyddio. A phan rydych chi'n sylweddoli nad oes gan y rhan fwyaf o bobl unrhyw ffyrdd o weithio ar y dyfodol, mae rhywbeth syml y gallwch chi ei esbonio mewn ychydig funudau ac y gall pobl ddechrau ei ddefnyddio'n syth yn werthfawr iawn.
Does neb yn cael ei eithrio. Mae'n cymryd tipyn o amser ar ôl dechrau eich siwrnai i ddechrau meddwl am y dyfodol mewn ffordd fwy effeithiol. Felly, dydy e' ddim yn cystadlu gydag unrhyw ddulliau eraill. Mae pob un ohonyn nhw'n dda. Ond cafodd y rhan fwyaf o waith ar y dyfodol ei ddatblygu mewn amgylchedd sefydliadol lle roedd llawer o adnoddau ar gyfer prosiectau mawr ac ymarferwyr medrus i'ch helpu i'w rhoi ar waith.
Ac nid dyna'r sefyllfa sy'n ein hwynebu nawr. Mae gennym sefyllfa lle mae angen i bawb feddwl am newid a lle mae angen adnoddau arnyn nhw i wneud hynny.
Mewn gwirionedd, daw'r heriau a'r cwestiynau o'r pwnc maen nhw'n edrych arno. Gall fod yn berthnasol i unrhyw beth, a'r fantais yw ei fod yn dechrau rhoi ymdeimlad i bobl o fynd i'r afael â'r cymhlethdod hynny yn fwy effeithiol a gweld sut y gallan nhw weithredu er mwyn gwneud rhywbeth am y peth.
Felly, mae'n gadael i bobl edrych ar y sefyllfa honno a meithrin rhywfaint o ddealltwriaeth am yr hyn y mae angen iddyn nhw ei wneud, a hefyd rhoi eu hunain yn y darlun, gweld sut maen nhw'n gyfrifol amdano. Felly, wrth gwrs, beth sydd angen iddynt ei wneud yw bod yn barod i ystyried eu rôl eu hunain wrth gynnal y gorwel cyntaf, gyda'i holl wendidau ac anawsterau, a bod yn barod i fod yn entrepreneuraidd ac yn weledigaethol ac yn uchelgeisiol wrth gyflawni newid. Felly, mae'n helpu i dynnu sylw at yr heriau gwirioneddol hynny.
Un o'r grwpiau rwyf wedi bod yn gweithio gydag ef yn ystod yr ychydig flynyddoedd diwethaf yw'r Climate Champions. Felly, fel y gwyddoch, COP, Cynhadledd y Partïon – y broses ffurfiol yw pob un o'r rhai sy'n bartïon ffurfiol i'r cytundeb. Ond o amgylch hynny, mae'r Climate Champions yn cynnull yr holl actorion eraill mewn cymdeithas a busnes nad ydyn nhw'n rhan o'r broses ffurfiol, ond sy'n bendant yn rhan o'r gweithredu.
Felly, mae pob un o gylchoedd trafodaethau COP yn cynnwys hyrwyddwr lefel uchel. Yn y DU – Nigel Topping gafodd ei benodi i'r rôl honno – a bydd llawer o bobl yn dod i mewn yn rhan amser neu'n llawn amser, wedi'u secondio o sefydliadau, i weithio ar ymgyrchoedd a rhaglenni i drefnu rhaglen newid cymdeithas gyfan.
Ac, unwaith eto, mae gan lawer o'r bobl hyn gryn arbenigedd yn eu meysydd eu hunain ond nid, o reidrwydd, unrhyw arferion a rennir ar gyfer meddwl am y dyfodol. Felly, rwyf wedi bod yn gweithio gyda Nigel Topping a'r tîm, yn eu helpu i ddatblygu rhai ffyrdd o rannu gwaith ac, wrth gwrs, ffyrdd o ddefnyddio'r tri gorwel fel strwythur a fframwaith ar gyfer yr adnoddau gwahanol hynny.
Mae'n hygyrch i bawb yn barod. Rydym wedi bod yn gweithio gyda'r International Futures Forum a chydweithwyr mewn elusen addysgol fach rydym wedi'i sefydlu, ac rydym wedi rhoi llawer o adnoddau ar-lein y gall unrhyw un eu defnyddio am ddim. Felly, fy uchelgais i yw y bydd amrywiaeth eang o adnoddau ar gael ar gyfer meddwl am y dyfodol a newid sydd yn rhad ac am ddim – ein bod yn dod o hyd i ffordd o greu cenhedlaeth gyfan o bobl a fydd yn teimlo'n hyderus ac yn gallu defnyddio'r ffyrdd hyn o weithio i gefnogi'r newidiadau sydd eu hangen arnom.
Mae'r ddwy ffordd o weithio'n rhannu'r enw, tri gorwel. Ond roedd McKinsey yn meddwl amdanyn nhw mewn ffordd un dimensiwn. Felly y gorwel cyntaf, yr ail orwel a'r trydydd gorwel oedd y byrdymor, y tymor canolig a'r hirdymor. Ond yr hyn sy'n gwneud y fframwaith tri gorwel rydym wedi'i ddatblygu yn bwerus iawn yw eich bod yn gallu gweld bod y tri gorwel hyn yn bresennol bob amser. Ac mae ffyrdd gwahanol rydym ni fel bodau dynol yn meddwl am y dyfodol yn y presennol.
Felly, y gorwel cyntaf yw'r ymdeimlad hwnnw o fod yn gyfrifol am rywbeth. A does ganddon ni byth digon o amser. Rydym wastad yn brin o amser. Ac mae gennym derfynau amser i'w bodloni. Yn sicr, mae amser yn adnodd prin. Y trydydd gorwel yw pan rydym yn meddwl yn nhermau rhywbeth gweledigaethol. Mae gennym freuddwydion am y dyfodol. Rydym yn gwneud penderfyniad ynglŷn â'r hyn rydym yn mynd i sefyll drosto. Felly mae hynny'n rhinwedd wahanol, sef byw yn yr eiliad a meddwl am y dyfodol. Beth rwy'n mynd i sefyll drosto? Dydy amser, wedyn, ddim yn gyfyngiad. Yr eiliad honno yw'r amser.
A rhwng y ddau mae'r ymdeimlad o fod yn entrepreneur, lle mae amser yn ymwneud â'r cyfle. Mae'r cyfle yn mynd a dod. Ac a ydw i'n mynd i fynd gyda hyn? A ydw i'n mynd i wneud y penderfyniad hwn nawr? Ac felly rydych chi'n sylweddoli bod pawb yn gallu uniaethu â'r ymdeimlad hwnnw o fod yn gyfrifol fel rheolwr, meddu ar weledigaeth, ei hystyried, neu fod yn entrepreneur, manteisio ar gyfle – dyna dair o rinweddau'r dyfodol yn yr eiliad sydd ohoni. Felly mae tri gorwel yn tapio i mewn i'r cyfeiriadedd cwbl naturiol hwnnw sydd gennym tuag at y dyfodol ac yn ei wneud yn dri dimensiwn. Mae'n rhoi mwy o ddealltwriaeth i ni a mwy o botensial i weithredu.
Fideo 11 Trosolwg o’r dull Tri Gorwel
Interactive feature not available in single page view (see it in standard view).
Yn y fideo, eglura Bill Sharpe fod y dull Tri Gorwel yn denu sylw at y tri gorwel sy'n bodoli yn y presennol, y gallwn gasglu tystiolaeth ganddynt ynghylch y dyfodol gan y presennol, er mwyn ystyried posibiliadau gwahanol o ran dyfodol.
Mae pob gorwel wedi'i ddylunio i'ch caniatáu chi i archwilio'r posibiliadau gwahanol.
H1 – Y Gorwel Cyntaf...
...yw'r system oruchaf yn y presennol. Mae'n cynrychioli 'busnes fel arfer'. Rydym yn dibynnu ar y systemau hyn i fod yn sefydlog a dibynadwy ond wrth i'r byd newid, mae agweddau ar fusnes fel arfer yn dechrau teimlo allan o'u lle neu ddim yn addas at y diben mwyach. Yn y pendraw, bydd busnes fel arfer yn cael ei ddisodli gan ffyrdd newydd o wneud pethau.
H3 – Y Trydydd Gorwel...
...sy'n dod i'r amlwg fel yr olynydd hirdymor i fusnes fel arfer. Mae'n datblygu o weithgaredd ymylol yn y presennol sy'n cyflwyno ffyrdd hollol newydd o wneud pethau ond sydd, yn y pendraw, yn llawer mwy addas i'r byd sydd ohoni na'r systemau goruchaf yn H1. Rydym yn galw'r amlygiadau cynnar hyn yn 'bocedi o'r dyfodol yn y presennol.'
H2 – Yr Ail Orwel...
...yn batrwm o weithgareddau ac arloesiadau trosi, pobl yn rhoi cynnig ar bethau i ymateb i'r ffyrdd mae'r tirlun yn newid. Bydd systemau H1 yn ymgymryd â rhai o'r arloesiadau hyn i ymestyn eu hoes, a bydd rhai yn arwain y ffordd ar gyfer cyflwyno systemau H3 sy'n hollol wahanol.
(Sharpe, 2019)
Dylid ystyried pob gorwel gyda'i gilydd i feddwl am y newidiadau rhyngddynt dros amser.
Gweithgaredd 14 Ystyriwch sut allwch ddefnyddio'r dull Tri Gorwel
Timing: 15 munud
1. Gwyliwch y fideo lle mae Dr Louisa Petchey yn egluro'r dull Tri Gorwel a sut all cyrff cyhoeddus ei ddefnyddio i gynorthwyo gyda chynllunio hirdymor.
Download this video clip.Video player: Fideo 12
Transcript: Fideo 12 Defnyddio'r dull Tri Gorwel ar gyfer cynllunio hirdymor
LOUISA PETCHEY:
Fi yw Dr. Louisa Petchey. Dwi'n uwch-arbenigwr polisi yn Iechyd Cyhoeddus Cymru, ac mae rhan o'm rôl yn golygu gweithio mewn partneriaeth â Swyddfa Comisiynydd Cenedlaethau'r Dyfodol, lle rydym yn cydweithio i geisio helpu cyrff cyhoeddus i ymgorffori'r ffordd hirdymor o weithio yn eu ffordd o feddwl a'u cynllunio fel rhan o'u dyletswydd dan Ddeddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol.
Felly, dechreuodd y bartneriaeth sydd gan Iechyd Cyhoeddus Cymru gyda Swyddfa Comisiynydd Cenedlaethau'r Dyfodol tuag at ddiwedd 2018 gan fod y comisiynydd yn cydnabod mai'r ffordd hirdymor o weithio oedd un o'r pum ffordd o weithio dan y Ddeddf yr oedd cyrff cyhoeddus yn ei chael hi'n fwyaf anodd ei hymgorffori.
Felly, gwnaethom gytuno i gael rôl ar y cyd rhwng Iechyd Cyhoeddus Cymru a'r Swyddfa a fyddai'n ymroi rhywfaint o'u hamser i feddwl am Ddyfodol fel dull o ymgorffori'r ffordd hirdymor honno o weithio i gyrff cyhoeddus, felly codi ymwybyddiaeth, sgiliau a hyder, mewn gwirionedd, i gyrff cyhoeddus ddechrau defnyddio'r technegau a'r dulliau gweithredu hyn yn eu gwaith o ddydd i ddydd.
Gwnaethom ddechrau defnyddio'r Model Tri Gorwel yn fewnol i helpu'r comisiynydd a'i thîm i feddwl trwy beth oedd eu gweledigaeth ar gyfer llawer o'i meysydd polisi blaenoriaeth, felly pynciau fel tai neu gynllunio neu drafnidiaeth. Ac wrth i ni weithio trwy hyn yn fewnol, gwnaethom ddechrau sylweddoli mai dyma oedd yr un daith feddwl yn union yr oeddem am i gyrff cyhoeddus allu mynd arni hefyd.
Felly, roeddem yn awyddus iawn i ddechrau rhannu'r fethodoleg Tri Gorwel gyda nhw hefyd. Ac mae hynny'n rhan o'r rheswm pam y gwnaethom ddechrau datblygu'r pecyn adnoddau i roi'r wybodaeth roedd ei hangen arnynt i allu meddwl beth yw'r nod y maen nhw'n ceisio gweithio tuag ato yn y pen draw, beth yw'r sefyllfa bresennol, a sut y gallant wneud yn siŵr bod cadw'r nod hirdymor mewn cof, bod y penderfyniadau byrdymor sydd ganddynt i'w gwneud yn ei gwneud hi'n haws iddynt gyrraedd y nod hirdymor hwnnw yn hytrach na'i wneud yn anos.
Ac un o'r pethau sy'n bwysig iawn yn y Ddeddf hefyd yw cymryd rhan. Mae'n un o'r pum ffordd o weithio. Ac roeddem am rannu ein profiad â nhw o sut mae defnyddio'r Tri Gorwel mewn ffordd gyfranogol yn ffordd wych o gael eich rhanddeiliaid a dinasyddion i feddwl am y dyfodol a defnyddio'r ffordd o weithio honno o gymryd rhan er mwyn i chi allu dechrau gweld a oes gan bobl yr un weledigaeth â chi, a ydych yn gweithio tuag yr un nod, ac a oes ganddynt yr un syniadau o ran beth yw'r ffordd orau o wneud y daith honno.
Felly, roeddem yn awyddus iawn i geisio gwthio'r ffaith y gall meddwl hirdymor hefyd eich helpu i gymryd rhan. Mae Deddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol yn gofyn i gyrff cyhoeddus yng Nghymru ymgorffori pum ffordd o weithio yn y ffordd y maent yn mynd ati i wneud eu gwaith. Un o'r rhain yw'r ffordd hirdymor o weithio.
Ac mewn dim o amser yn rôl y comisiynydd fel Comisiynydd Cenedlaethau'r Dyfodol, sylweddolodd o'r pum ffordd o weithio, yr un yr oedd cyrff cyhoeddus yn cael y drafferth fwyaf â hi oedd y ffordd hirdymor o weithio. Allan nhw ddim deall yn union beth roedd hynny'n ei olygu.
Dyna pryd y daethom at ein gilydd i nodi technegau a dulliau gweithredu Dyfodol fel ffordd ymarferol o allu cefnogi cyrff cyhoeddus i feddwl yn yr hirdymor. Yr hyn yr oeddem yn ei hoffi'n fawr am y Model Tri Gorwel oedd pa mor gyflym a hawdd ydoedd i'w ddeall.
Ar ôl cyflwyniad pum munud cyflym iawn i'r model, gallwch neidio'n syth i mewn i gael trafodaethau cyfoethog go iawn. Ac yna, ar ôl i chi ddenu pobl i mewn, gallwch adeiladu'n gyson arno. Ac ar ôl pob sgwrs, tyrchwch ychydig yn ddyfnach nes i chi gael darlun cynhwysfawr iawn. Ond bydd gennych bobl dros y trothwy hwnnw a byddwch yn dechrau meddwl am yr hirdymor heb ei gael fel prosiect mawr, brawychus.
Y peth arall yr oeddem yn ei hoffi'n fawr amdano oedd ei bod yn rhoi iaith llwybr byr i ni drafod pynciau a phroblemau cymhleth iawn yr oeddem yn eu rhannu. Felly, yn benodol, mae'r syniad o arloesedd H2 plws a H2 minws yn galluogi pobl i ddeall yn gyflym iawn a ydych yn trafod rhywbeth sy'n gam at newid trawsnewidiol gwirioneddol neu ai dim ond glud ydyw a fydd yn cadw'r system bresennol i fynd ond na fydd yn eich helpu i gyrraedd eich nod hirdymor.
Un o'r pethau gwych am y Model Tri Gorwel yw ei fod yn rhoi ffordd wedi'i saernïo i chi drafod â'ch tîm neu'ch rhanddeiliaid a dod i ddealltwriaeth ar beth yw eich nod hirdymor, beth yw eich gweledigaeth.
Oherwydd pan fydd hynny yn ei le, mae'n dod yn llawer haws meddwl am yr hyn y byddwch yn ei wneud er mwyn cyrraedd y nod hwnnw, a gallwch ddefnyddio iaith y Model Tri Gorwel i gyd-ddeall beth yw'r glud sy'n dal pethau yn eu lle, yn erbyn beth yw'r syniadau gwirioneddol drawsnewidiol a fydd yn eich helpu i gyrraedd y nod hirdymor hwnnw gyda'ch gilydd.
Fideo 12 Defnyddio'r dull Tri Gorwel ar gyfer cynllunio hirdymor
Interactive feature not available in single page view (see it in standard view).
2. Adolygwch y 'Tri gorwel: Pecyn cymorth i’ch helpu i feddwl a chynllunio ar gyfer y hirdymor' (Petchey, dim dyddiad) a chynlluniwch weithdy (gweler t. 11 y pecyn cymorth) gyda'ch cydweithwyr y tu hwnt i'r amser a neilltuwyd i astudio'r cwrs hwn. Cynefinwch eich hun â'r model a chanolbwyntiwch ar fater/problem yr hoffech fynd i'r afael â hi gyda'ch gilydd.
Efallai yr hoffech wneud nodiadau isod ynghylch sut fyddwch yn mynd ati i wneud hyn.
Interactive feature not available in single page view (see it in standard view).
Os hoffech ddatblygu'ch dealltwriaeth o'r dull Tri Gorwel ymhellach, mae'r International Futures Forum a'r Uned H3 yn darparu mynediad at arweiniad ynghylch defnyddio'r dull a'r adnoddau sydd ar gael i'w defnyddio yn rhad ac am ddim.
- Tri Gorwel (iffpraxis.com)
- Tri Gorwel (h3uni.org)