3.5 Datblygu cynaliadwy

Ar ddechrau’r cwrs, fe wnaethom gyflwyno ffyrdd hybrid o weithio: fframwaith cynaliadwyedd cyd-destunol sy’n awgrymu:

1. Dylech chi a’ch ffyrdd o weithio ystyried y rhanddeiliaid allweddol yn eich amgylchedd a’u hanghenion yng nghyswllt datblygu sefydliadol.
2. Mae arnoch angen deall gofynion sefydliadol, y cyd-destun, cysylltiadau, a’r gofynion ar gyfer meysydd allweddol a sut y mae’r rhain yn gysylltiedig ag anghenion eich rhanddeiliaid.
3. Mae arnoch angen ystyried eich ffordd o weithio er lles cenedlaethau’r dyfodol.

Mae’r fframwaith yn seiliedig ar y Triple Bottom Line (Elkington, 1994), ac mae wedi ei ddylunio i gynorthwyo wrth sicrhau bod llesiant yn rhan ganolog o ddatblygu dull eich sefydliad o ymdrin â chynaliadwyedd, trwy ystyried tri philer cynaliadwyedd: Cymdeithasol/Pobl, Amgylcheddol/Planed, ac Economaidd/Elw. Maent yr un mor bwysig â’i gilydd.

Ffigwr 12: Tri philer cynaliadwyedd

Dangos disgrifiad|Cuddio disgrifiad

Delwedd yn dangos diagram Venn. Rhoddir y teitl ‘Cymdeithasol/Pobl’ i’r cylch uchaf ac mae’n cynnwys y testun: Newidynnau cymdeithasol sy'n delio â chymuned, addysg, tegwch, adnoddau cymdeithasol, iechyd, llesiant ac ansawdd bywyd. Rhoddir y teitl ‘Amgylcheddol/Planed’ i’r cylch isaf ar y chwith ac mae’n cynnwys y testun: Newidynnau amgylcheddol yn ymwneud ag adnoddau naturiol, ansawdd dŵr ac aer, cadwraeth ynni a defnydd tir. Rhoddir y teitl ‘Elw/Economaidd’ i’r cylch isaf ar y dde ac mae’n cynnwys y testun: Newidynnau economaidd sy'n delio â'r llinell waelod a llif arian. Rhoddir y teitl ‘Hyfyw’ i’r adran lle mae’r cylch Economaidd ac Amgylcheddol yn gorgyffwrdd. Rhoddir y teitl ‘Goddefadwy’ i’r adran lle mae’r cylch Amgylcheddol a Chymdeithasol yn gorgyffwrdd. Rhoddir y teitl ‘Teg’ i’r adran lle mae’r cylch Cymdeithasol ac Economaidd yn gorgyffwrdd. Gelwir y rhan ganol lle mae’r tri chylch yn gorgyffwrdd yn ‘Cynaliadwy’.

Ffigwr 12: Tri philer cynaliadwyedd

Cymdeithasol/Pobl – Sefydliadau yn sicrhau triniaeth gyfrifol, foesegol a theg i weithwyr, rhanddeiliaid a’r cymunedau y maent yn gweithio ynddynt.

Amgylcheddol/Planed – Hyrwyddo gweithgareddau sy’n arwain at leihau effaith negyddol ar yr amgylchedd, yn y sefydliad ac yn ei gadwyn gyflenwi.

Elw/Economaidd – Mae angen i sefydliad fod yn broffidiol er mwyn gallu gweithredu.

Yn y fideo mae Stephen Peake yn esbonio’r llinell isaf driphlyg ar gyfer cynaliadwyedd. Wrth i chi wylio meddyliwch sut y gall eich cynorthwyo i ymwreiddio tri philer cynaliadwyedd yn eich sefydliad.

Download this video clip.Video player: hyb_1_2022_sep110_triple_bottom_line_stephen_peak.mp4

Dangos y trawsgrifiad | Cuddio'r trawsgrifiad

Transcript

STEPHEN PEAKE

Ac rwy’n meddwl mai’r hyn yw’r llinell isaf driphlyg yma, fel yr oedd yn arfer cael ei alw-- ac fe fyddem ni’n ei alw yn feddwl cynaliadwy neu adfywiol. Mae’r llinell isaf driphlyg yn syniad hyfryd o feddwl am yr hyn oedd yn arfer cael ei alw yn dri philer cynaliadwyedd. Felly’r tri philer yw agweddau cymdeithasol, economaidd ac amgylcheddol cynaliadwyedd. A’r hyn wnaeth John Elkington, nifer o flynyddoedd yn ôl yn awr- mae’n rhaid ei bod yn fwy nag 20. Fe wnaeth drosi hynny yn ddiagram.

Yn hytrach na sôn am y tri philer, fe ddywedodd, mae’r cyfan am bobl, y blaned ac elw, y tair P yn Saesneg. Ac fe alwodd hynny’n llinell isaf driphlyg. A’i ogoniant, fel trosiad, oedd bod busnesau wedi arfer meddwl am y llinell isaf. Ni all effeithio ar y llinell isaf.

Ond fe ddywedodd, wel, y llinell, nid un llinell yw hi. Mae’n dair llinell. Ac felly dyna oedd gogoniant y llinell isaf driphlyg. Nawr yr hyn mae’n ei olygu i ni yw, yn hytrach na dim ond chwarae hefo’r syniadau yma mewn ffordd ddeallusol, oherwydd rydym yn dda iawn am hynny. Dyna beth ydyn ni’n ei wneud, iawn?

Rydym dan bwysau i fynd un cam ymhellach yn awr a dweud, stopiwch feddwl am y peth. A beth ydych chi yn mynd i’w wneud? A sut ydych chi’n mynd i weithredu? A beth fydd eich gwerthoedd? Ac a allwch chi arwain y gweddill ohonom trwy fabwysiadu gwerthoedd gwahanol ac ymddygiad gwahanol? Ac a allwch chi ddangos i ni y gellir ei wneud?

Felly rydym ni fel arbrofion bach yn aros i ddigwydd. A mater i ni yn y sector addysg uwch yw dewis, a ydym yn mynd i fod yn ddigon dewr i geisio rhywbeth, rhywbeth eithaf, achos nid oes gennym lawer o amser. Ac mae arnom angen rhywbeth eithaf radical.

Ac os na allwn ni ei wneud, wel, pam fyddech chi’n edrych ar unrhyw un arall yn y sector preifat neu drydydd sector a meddwl, gallan nhw ei wneud? Felly rydym mewn sefyllfa unigryw. Ac rwy’n meddwl fy mod yn siarad dros bron y cyfan o’m cydweithwyr a fydd yn meddwl am hyn fyth a fyddai’n dweud, oes, rydym am wneud rhywbeth dewr a radical. Ac rydym am droi’r addysg yma am gynaliadwyedd yn addysg, fel bod addysg a chynaliadwyedd yr un peth. Dyna beth rydym yn ei wneud.

Fy hoff enghraifft o newid yw cerdded a beicio. Nawr, rwy’n gwybod nad yw hynny’n ymddangos yn fodern iawn. Nid yw’n fodern iawn. Rydym wedi bod yn cerdded ers amser maith. Ac mae beiciau wedi bod o gwmpas am rai canrifoedd, ychydig mwy.

Ond mewn gwirionedd, os gallwch chi annog pobl i gerdded a beicio ychydig mwy, naill ai ar lefel aelwyd, unigolyn, neu ar draws sefydliad, rydych yn taro cymaint o bethau ar unwaith. Nid yn unig rydych yn lleihau allyriadau, ond rydych yn creu dull meddyliol iachach yn y bobl sy’n gwneud y cerdded a’r beicio, ar yr amod nad ydynt yn poeni gormod am y peth. Ac maen nhw’n mynd yn iachach yn gorfforol. Ac mae’r holl beth yn gylch rhithwir.

Felly, fe fyddwn i’n dweud, pa bynnag gwestiwn cynaliadwyedd sydd gennych chi, bron yn sicr, y beic yw’r ateb. Rwy’n gobeithio yn y dyfodol ein bod yn stopio sôn am y gair yma cynaliadwyedd fel petai’n rhywbeth egsotig iawn a’i fod yn- efallai y byddwn yn stopio sôn amdano. Ac efallai na fydd raid i ni grybwyll geirfa dechnegol newydd oherwydd ein bod yn gwneud rhywbeth gwahanol. Ond rydym yn siarad am lesiant neu iechyd neu sut yr ydym neu pa fath o fywyd yr ydym yn ei fyw. Ac rydym yn rhyw fath o ddeall bod rhai egwyddorion a rhai gwerthoedd yn gysylltiedig â hynny.

Ac felly, os ydym yn dal i sôn am gynaliadwyedd mewn 20, 30 mlynedd o nawr yn yr un ffordd ag yr ydym heddiw, yna fyddwn ni ddim wedi gwneud llawer o gynnydd mae’n debyg. Felly mae’n rhaid iddo ddod yn rhan o’r dodrefn. Ac mae gennym ddisgwyliadau gwahanol am y ffordd yr ydym am fyw, gweithio, teithio, sut yr ydym am fod, beth yw ein perthynas â gwrthrychau, beth yw ein perthynas ag arian, beth yw ein perthynas â’r dyfodol.

Ac mae hynny- mae hynny’n rhywbeth diwylliannol. Felly mae’n ddiwylliannol, mae dyfodol cynaliadwyedd yn ffenomenon diwylliannol nad ydym wedi ei brofi eto. Felly mae’n anodd rhyw fath o ddangos i chi neu fynd â chi ar daith. Ond fe fydd yn digwydd yn union yr un fath ac y byddai petawn yn mynd â chi mewn peiriant amser a dweud, gadewch i ni fynd yn ôl i amser Fictoria. Ac fe wnaf adael i chi ddeall a theimlo sut beth yw bod yn rhywun yn oes Fictoria.

Fe allaf wneud hynny. Gallaf wneud hynny trwy’r teledu. Gallaf wneud hynny trwy ddrama. Ond ni allaf ei wneud ar gyfer y dyfodol eto. Ond fe fyddwn. Fe fyddwn yn cyrraedd yno. Ac fe fydd yn teimlo’n wahanol.

End transcript

Lawrlwytho

 

Gall datblygu sefydliad cynaliadwy ofyn am benderfyniadau ar faint yr elw. Mae ymrwymo i arferion busnes cynaliadwy yn gofyn am newid, a dangos bod y matrics ‘amgylcheddol, cymdeithasol a llywodraethiant’ yr un mor bwysig â’r data ariannol, i fesur llwyddiant sefydliadau.

Mae llawer o SAU yn aelodau o’r Alliance for Sustainability Leadership in Education [Tip: daliwch Ctrl a chliciwch dolen i'w agor mewn tab newydd. (Cuddio tip)] , sy’n rhoi nifer o adnoddau, gan gynnwys y Supply Chain Emissions (HESCET) Tool ar gyfer Addysg Uwch i helpu gyda phenderfyniadau caffael.

Mae’r erthygl The triple bottom line: what it is & why it’s important gan Ysgol Fusnes Harvard Ar-lein yn esbonio beth sydd angen i sefydliadau ei ystyried i fesur eu heffaith cymdeithasol ac amgylcheddol.