5.2 Ail-ddylunio gofod er mwyn cynaliadwyedd

Wrth i sefydliadau adolygu’r defnydd o ofod a gwasanaethau y maent yn eu darparu, dylai cynaliadwyedd fod yn ganolog i’r cynllunio. Mae’r tri philer cynaliadwyedd – Pobl/Cymdeithasol, Planed/Amgylchedd, ac Elw/Economaidd – yn sylfaenol i ddefnydd da o ofod, gan fodloni anghenion defnyddwyr a sicrhau y gall sefydliadau weithredu newid.

Gan fod gan sefydliadau ymrwymiad i gyrraedd sero net erbyn 2050, mae angen iddynt ystyried sut y byddai hyn yn cael ei fonitro i roi data sy’n dangos y lleihad yn eu hôl troed carbon. Er bod lleihau’r defnydd o ynni efallai yn un o’r heriau mwyaf i sefydliadau, mae canolbwyntio ar gynaliadwyedd hefyd yn gofyn am ddealltwriaeth o’ch sefydliad, sut mae’n gweithredu, a’i ddiwylliant a’i werthoedd.

Mae dylunio gofod yn gofyn am ganolbwyntio ar integreiddio cynaliadwyedd, ac atal yn y tymor hir yn eich dull fel SAU. Dylai cynllunio nid yn unig ganolbwyntio ar ofod ffisegol, ond hefyd ar sut y bydd y gofod yn cael ei ddefnyddio, y gwasanaethau y mae ei ddefnyddwyr eu hangen, eu cynhwysiant a’u llesiant, a’r seilwaith sy’n ofynnol i weithredu.

Gweithgaredd 16: Carbon yn ein hadeiladau

Timing: 20 munud

Gwyliwch y fideo lle mae Dr Alice Moncaster – Uwch Ddarlithydd mewn Amgylchedd Adeiledig Cynaliadwy yn y Brifysgol Agored – yn esbonio beth sydd angen i sefydliadau eu hystyried wrth ail-ddylunio gofod ffisegol. Yna darllenwch erthygl Dr Alice Moncaster Climate change and the built environment [Tip: daliwch Ctrl a chliciwch dolen i'w agor mewn tab newydd. (Cuddio tip)] .

Download this video clip.Video player: hyb_1_2022_sep120_buildings_reuse_of_space_alice_moncaster_compressed.mp4

Dangos y trawsgrifiad | Cuddio'r trawsgrifiad

Transcript

ALICE MONCASTER:

Ie, felly rwy'n credu bod hyn yn ddiddorol iawn. Ac rwy'n credu'n sicr fod y pandemig wedi newid y ffordd rydym yn ystyried gofod adeiladau a'r defnydd a wneir ohonynt yn ddramatig iawn ar ddechrau'r cyfyngiadau symud. Rwy'n credu bod llawer ohonom wedi sylweddoli'n sydyn y gallem weithio gartref. Sylweddolodd llawer o fusnesau'n sydyn y gallai pobl weithio gartref. Ac yn sydyn, roedd gennych nifer enfawr o swyddfeydd gwag.

Wrth gwrs, nid yw hynny'n wir i'r un graddau erbyn hyn. Felly, edrychais ar rai o ystadegau'r Swyddfa Ystadegau Gwladol. Ac mae'n debyg bod tua 50% o bobl sy'n gweithio yn y swyddfa a tua 20% o bobl sy'n gweithio ar safle neu'n gweithio ym maes trafnidiaeth, felly does ganddynt ddim gweithle sefydlog. Felly mae'r gweddill ohonom, y 35% sy'n weddill, yn dal i weithio ar sail hybrid neu'n gweithio gartref yn bennaf neu'n gyfan gwbl.

Felly rydym wedi gweld rhywfaint o newid, ond does dim cymaint o newid wedi bod o gymharu â'r hyn a welwyd ar ddechrau'r pandemig. Ond rwy'n credu bod hyd yn oed y newid bach hwn wedi golygu bod gan lawer o leoedd ystafelloedd gwag. Ac rwy'n sylwi mai addysg uwch yw un o'r sefydliadau, un o'r sectorau, sydd wedi croesawu hyn fwyaf.

Felly, mae'r defnydd o weithio gartref a gweithio hybrid ym maes addysg uwch yn llawer mwy amlwg nag ydoedd cyn 2020, sef cyn y pandemig. Felly mae'n amlwg bod hyn yn mynd i gael effaith enfawr ar yr hyn rydym yn ei wneud gyda'n hystâd, yr hyn rydym yn ei wneud gyda'n hadeiladau. Felly, y cwestiwn pwysig yw beth mae angen i ni ei wneud gyda'n hadeiladau gwag, os yw'r adeiladau'n wag.

Ac rwy'n credu ein bod wedi gweld nifer o syniadau diddorol. Ac mae rhai ohonynt yn dangos dealltwriaeth eithaf arloesol o'r ffordd y gallem addasu'r adeiladau hynny at ddiben arall a'u troi, o bosibl, yn dai cost isel, tai fforddiadwy. Rwy'n credu bod llawer o anawsterau'n gysylltiedig â gwneud hyn, ac rydym wedi gweld sawl stori negyddol yn y wasg am dai cwt cwningen, lle mae swyddfeydd wedi cael eu haddasu'n wael yn unedau tai bach, a lle nad yw wedi gweithio'n dda iawn.

Ond rwy'n credu bod hyn yn rhywbeth cwbl newydd y gallai rhai penseiri ddangos cryn ddiddordeb ynddo. Mae'n broblem dechnegol a chymdeithasol wirioneddol, ac efallai y gallem ei harchwilio mewn ffordd fwy diddorol. Yn sicr mae'n well na ... o safbwynt allyriadau carbon, allyriadau nwyon tŷ gwydr, mae'n well cadw'ch adeiladau a'u haddasu at ddiben arall na'u dymchwel ac adeiladu o'r newydd.

Mae hynny'n bendant. Mae tua 50% yn llai o allyriadau carbon yn cael eu cynhyrchu wrth gadw adeilad a'i ôl-osod yn helaeth i'r safonau effeithlonrwydd ynni cyfredol o gymharu â'i ddymchwel. Ond nid yw hynny o reidrwydd yn mynd i fod yn wir am bob adeilad. Ni fydd modd troi pob adeilad yn dŷ ac efallai nad dyna fydd y peth gorau i'w wneud gyda nhw.

Felly syniadau eraill yw edrych ar gefnogi cwmnïau newydd, arloesol. Mae hynny'n rhywbeth y mae gan addysg uwch yn benodol ddiddordeb ynddo oherwydd mae gan lawer o academyddion a myfyrwyr ddiddordeb mewn sgil-gwmnïau ac mae angen man deori lle y gallant gael cymorth a chydweithwyr i weithio ochr yn ochr â nhw mewn amgylchedd deori swyddfa a gefnogir bach.

A defnydd posibl arall yw pobl nad ydynt yn teithio i'w gweithleoedd eu hunain erbyn hyn ond sy'n byw gerllaw ac yn chwilio am weithleoedd a rennir am eu bod yn colli'r elfen gymdeithasol. Felly mae'n bosibl y byddwch eisiau rhywle gerllaw lle y gallwch fynd i weithio am ddiwrnod yr wythnos er mwyn cwrdd â phobl eraill. Felly dyna yw'r tri syniad gorau. Ond rwy'n credu bod cyfnod diddorol i ddod ar gyfer yr amgylchedd adeiledig.

Ie, wel mae gan Y Brifysgol Agored, yn yr un modd a nifer enfawr o fusnesau a sefydliadau addysg uwch ledled y wlad ac ym mhob rhan o Ewrop, yr holl adeiladau hyn o'r '70au, yr '80au a'r '90au, sydd wedi'u hinswleiddio'n wael iawn, sy'n ferwedig yn y gwres hwn, ac yn adeiladau eithaf anghyfforddus i weithio ynddynt. Felly mae yna broblem o ran gwella'r adeiladau hyd yn oed pe baem yn parhau i weithio yn union fel yr oeddem.

Ac, felly, mae ôl-osod yn fater pwysig iawn ar hyn o bryd. Mae gwir angen i ni ôl-osod ein hadeiladau i gyd er mwyn lleihau'r ynni rydym yn ei ddefnyddio ynddynt. Mae angen i ni eu hôl-osod er mwyn ymdopi â'r cynnydd mewn gwres. Felly, mae'n debyg y bydd hi'n 37 gradd yng Nghaergrawnt yr wythnos nesaf, rhywbeth nad yw pobl yn y DU wedi arfer ymdopi ag ef ac nid yw ein hadeiladau wedi arfer ymdopi ag ef. Felly, mae angen i ni ôl-osod ein hadeiladau.

Yn fy marn i, mae'n rhaid i hyn fod yn flaenoriaeth i'r llywodraeth, i bob llywodraeth, ar hyn o bryd, er mwyn lleihau'r defnydd o ynni ac allyriadau carbon, ond hefyd er mwyn gwneud adeiladau'n ymarferol i amgylcheddau'r dyfodol. Ac o ran defnyddio adeiladau, mae'n ddiddorol iawn yn fy marn i ... ac rwy'n gwybod bod Y Brifysgol Agored yn rhoi cynnig ar bethau gwahanol ar hyn o bryd. Mae'n anodd dweud beth y bydd y rhan fwyaf o bobl am ei wneud.

Yn fy marn i, bydd elfen o weithio hybrid. Rwy'n credu bod arolwg ONS yn ddiddorol iawn. Roedd yn dangos bod gan bobl well cydbwysedd rhwng bywyd a gwaith, a'u bod yn fwy bodlon wrth weithio mewn modd hybrid. Ac roedd yn dangos bod cyflogwyr-- mae'n ddrwg gen i-- cyflogeion yn gweld hyn hefyd. Maen nhw'n gweld mai bodlonrwydd a chynhyrchiant eu staff yw'r ddau brif reswm dros annog gweithio hybrid, gyda'r gostyngiad dilynol mewn gorbenion yn rheswm arall, sef, rwy'n tybio, llai o ddefnydd ynni i'r sefydliad addysg uwch neu'r busnes i'r cyflogwr.

Felly, ie, mae'n anodd rhagweld beth y byddwn yn ei wneud gyda'n hadeiladau, ond rwy'n credu ei fod yn fater diddorol iawn. Ac rwy'n credu, wrth i ni siarad â mwy o bobl am yr hyn y gallem ei wneud, bydd yr ateb yn dod yn gliriach wrth i ni ddod i arfer â'r ffordd newydd hon o weithio.

End transcript

Lawrlwytho

 

Interactive feature not available in single page view (see it in standard view).

Byddwch yn gweld yn yr erthygl hon yr amcangyfrifir:

‘39% o’r holl allyriadau nwyon tŷ gwydr (carbon) byd-eang. Mae 28% o hyn oherwydd y carbon gweithredol o gynhesu, goleuadau ac oeri’r adeiladau sy’n bodoli, tra bod gweddill sylweddol o’r 11% yn dod o’r carbon sy’n rhan o adeiladu adeiladau newydd yn flynyddol.’

Yna porwch trwy’r erthygl hon, sy’n canolbwyntio ar yr amgylchedd adeiledig yng Nghymru:

Delivering on the decarbonisation agenda in the built environment in Wales

Rhowch amser i restru’r ffactorau a all fod angen eu hystyried wrth ddatblygu cynllun i leihau ôl troed carbon adeiladu yn awr ac ar gyfer y dyfodol. Beth all fod yn heriau allweddol i’ch sefydliad / SAU?

I ddefnyddio’r ymarferoldeb rhyngweithiol yma, bydd angen cyfrif am ddim gyda’r Brifysgol Agored. Mewngofnodwch neu gofrestrwch.

Interactive feature not available in single page view (see it in standard view).