Transcript

[CEÒL A’ CLUICH]

NEACH-LABHAIRT
Bidh comataidhean Seanadh Èireann a Tuath a’ cumadh reachdas, a’ toirt buaidh air poileasaidh an riaghaltais, agus a’ toirt nan roinnean-gnìomha gu dìoladh.
Tha comataidhean air an dèanamh de dh’eadar còignear is naoinear MLAs bho dhiofar phàrtaidhean poilitigeach.
Coltach ri ministearan-gnìomha, tha cathairichean comataidh agus leas-chathraichean air an cur an dreuchd a’ cleachdadh na foirmle matamataigeach d’Hondt.
Tha sin a’ ciallachadh mar as motha de sheataichean a bhuannaicheas pàrtaidhean san taghadh, ’s ann nas motha de chomataidhean air a bheil còir aca a bhith sa chathair.
Bidh a’ mhòr-chuid de choinneamhan comataidh a’ gabhail àite gach seachdain air Diciadain agus Diardaoin ann an togalaichean pàrlamaid.
Bidh iad mar is trice mu dhà gu trì uairean a thìde, agus faodaidh buill a’ phobaill tighinn an làthair mar luchd-amhairc no a choimhead air-loidhne.
Tha trì prìomh sheòrsaichean de chomataidh thionail ann, gnàth-chomataidh, ad hoc agus reachdail.
Bidh gach comataidh a’ speisealachadh ann an raon-obrach.
Tha riaghailtean sònraichte aig gach aon de na sia gnàth-chomataidhean.
Mar eisimpleir, bidh a’ Chomataidh-gnothaich ag aontachadh a’ chlàir-ghnothaich, air a bheil am pàipear òrduigh, airson coinneamhan ann an seòmar an tionail.
Bidh Comataidh nan Dòighean-obrach ag ath-sgrùdadh riaghailtean an tionail, ris an canar gnàth-riaghailtean, agus tha Comataidh nan Cunntas Poblach ag obair le Oifis an Sgrùdaidh Èireann a Tuath gus roinnean riaghaltais a thoirt gu dìoladh airson mar a tha iad air airgead a’ phobaill a chosg.
Tha comataidhean ad hoc air an stèidheachadh airson ùine chuibhrichte gus coimhead air cùisean sònraichte.
Faodaidh iad seo a bhith nan co-chomataidhean le MLAs bho dhà no barrachd chomataidhean ag obair còmhla.
Tha naoi comataidhean reachdail ann, tè airson gach roinn riaghaltais Èireann a Tuath.
Tha pàirt mhòr aig comataidhean reachdail sa mhodh dèanamh laghan.
Bidh iad a’ sgrùdadh obair mhinistearan is roinnean, agus a’ leigeil le muinntir Èireann a Tuath am beachdan a chur an cèill air na laghan ùra a thathar a’ moladh agus poileasaidh riaghaltais.
Tha a’ mhòr-chuid de bhilean a dh’aontaicheas Seanadh Èireann a Tuath nam bilean-gnìomha air am moladh le ministearan.
An dèidh deasbad aig an dàrna ìre, nuair a bhòtas an tionail ri beachdachadh tuilleadh air bile, bidh a’ gluasad air adhart gu ìre nan comataidhean.
Bidh a’ chomataidh bhuntainneach a’ sgrùdadh na bile loidhne air loidhne, a’ cur comhairle ri luchd-rannsachaidh is luchd-eòlais, agus ag iarraidh air buidhnean de dhaoine a tha fo bhuaidh an lagha, ris an canar luchd-ùidhe, am beachdan a thoirt seachad.
Faodaidh buill a’ phobaill cuideachd sgrìobhadh dhan chomataidh leis am beachdan.
Bidh a’ chomataidh a’ toirt cuireadh do chuid de dhaoine tighinn air coinneamh gus fianais labhairteach a thoirt agus ceistean a fhreagairt.
Bidh e an uair sin a’ dèanamh aithisg air a’ bhile, a bhios tric a’ moladh atharrachaidhean.
Bidh an tional a’ deasbad air an aithisg, agus mar is trice a’ bhòtadh air taobh atharrachaidhean a rinneadh leis a’ chomataidh.
Tha cumhachd aig comataidhean bilean a thoirt a-staigh, ach is ann ainneamh a tha bilean comataidh.
Faodaidh comataidhean rannsachaidhean a chumail air cùisean a thogadh le buidhnean-ùidh no buill a’ phobaill, no gus pàirt de dh’obair roinne a sgrùdadh.
Bidh pàipearan-rannsachaidh a’ choimisein a’ cluinntinn bho eòlaichean, luchd-ùidhe, agus am poball, agus a’ nochdadh aithisg le molaidhean.
Bidh an aithisg ga deasbad, agus bidh am ministear buntainneach ga freagairt ann an seòmair an tionail, cho math ri molaidhean a’ chomataidh a fhreagairt ann an sgrìobhadh am broinn dà mhìos.
Tha còir laghail aig comataidhean fios a chur air daoine agus pàipearan gus an cuideachadh le bhith a’ dèanamh an cuid obrach.
Bidh iad a’ gairm air ministearan is oifigich an riaghaltais cunntas a thoirt dhaibh air cùisean agus ceistean a fhreagairt.
Dh’fhaodadh peanas-airgid mòr no binn prìosain fhaighinn mar thoradh ma dhiùltar sgrìobhainnean a thoirt seachad no coinneamh a fhrithealadh.
Mar sin, tha comataidhean gu math cumhachdach.
Ged is dòcha gum bi coinneamhan san t-seòmar gu tric a’ nochdadh sgaraidhean eadar pàrtaidhean, mar is trice tha dàimhean obrach is comataidhean co-chòrdail.
Bidh buill ag obair ann an dòigh chuideachail, agus iad a’ riochdachadh ùidhean nan daoine a bhòt air an son.