3.3 Y cyfnod pontio i'r ysgol uwchradd

Mae'n gymharol gyffredin i blant boeni am y cyfnod pontio i'r ysgol uwchradd. Mae rhai plant yn mynd drwy'r cyfnod pontio hwn 'ar eu pen eu hunain' heb help eu ffrindiau na'u rhieni. Gall plant boeni ynghylch yr hyn y mae mynd i'r ysgol uwchradd yn ei olygu. Byddant yn meddwl a fydd y gwaith ysgol yn llawer anoddach a ph'un a fyddant yn gallu ymdopi. Mae'n bwysig i'r ysgolion a'r athrawon gydnabod y pryderon hyn a helpu'r plant cyn ac ar ôl y cyfnod pontio.

Bydd llawer o ysgolion uwchradd yn cynnwys gweithgareddau chwaraeon a gweithgareddau cymdeithasol yn ystod yr wythnosau cynnar pan fydd disgyblion newydd yn ymuno a bydd llawer o blant yn cael budd o hyn. Pan fyddant wedi setlo, bydd plant blwyddyn 7 yn eithaf hoff o gael eu trin yn fwy fel oedolyn ac yn llai fel plentyn yn amgylchedd yr ysgol uwchradd. Mae'n ymddangos bod cymorth gan rieni/gofalwyr, disgyblion eraill, athrawon a rhaglen o weithgareddau cymdeithasol benodedig yn ffactorau allweddol ar gyfer cyfnod pontio llwyddiannus.

Mae'n ymddangos bod y rolau a chwaraeir gan oedolion a chyfoedion yn ddylanwadol o ran creu cyfnod pontio llwyddiannus. Yn gynharach yn yr adran hon, cawsoch eich cyflwyno i syniadau Lev Vygotsky a ymchwiliodd i bwysigrwydd rhyngweithio neu gymorth cymdeithasol gyda rhieni neu ofalwyr ac aeth ymlaen i ddisgrifio hyn o fewn lluniadaeth gymdeithasol neu ddamcaniaeth gymdeithasol-ddiwylliannol.

Mae lluniadaeth gymdeithasol neu ddamcaniaeth gymdeithasol-ddiwylliannol yn rhoi pwyslais sylweddol ar sut mae'r diwylliant rydym yn byw ynddo a'r bobl rydym yn rhyngweithio â nhw (ein hamgylchedd) yn dylanwadu ar sut rydym yn dysgu, yn ymddwyn ac yn addasu i sefyllfaoedd newydd. Barn Vygotsky oedd bod plant yn ymgysylltu'n weithredol â'u hamgylchedd eu hunain a thrwy hynny yn dysgu sut i addasu i sefyllfaoedd newydd.

Disgrifiodd Vogler et al. (2008) sut y gellir deall cyfnodau pontio fel eiliadau allweddol ym mhroses dysgu cymdeithasol-ddiwylliannol lle mae plant yn newid eu hymddygiad yn ôl dealltwriaeth newydd sy'n cael ei meithrin drwy ryngweithio cymdeithasol â'u hamgylchedd. Yr hyn sy'n bwysig yma yw'r mater allweddol o sicrhau bod plant yn ymgysylltu neu'n rhyngweithio â'i gilydd. Drwy wneud hynny, mae'n awgrymu proses ddwyffordd a'r ffaith bod plant yn barod i addasu i'r sefyllfa newydd.

Mae paratoi plant i fod yn barod ar gyfer hyn yn rôl bwysig i ysgolion yn ogystal â rhieni. Mae'r rhan fwyaf o blant yn ymgymryd â'r broses bontio hon yn llwyddiannus. Ond beth sy'n digwydd i blant swil ac amharod iawn, a'r rhai y mae'r ysgol yn newydd iddynt, yn ogystal â'r diwylliant lle y cynhelir yr addysg?

Mae symud i'r ysgol uwchradd yn golygu nifer o newidiadau i bob plentyn a, heb os, gall y cyfnod pontio hwn fod yn llawn straen i blant a'u rhieni. O safbwynt plentyn, gall symud o'r ysgol gynradd olygu colli grwpiau o ffrindiau, canfod eu ffordd o amgylch ysgol mwy o faint a'r ffaith nad hwy yw'r hynaf yn eu hysgol mwyach.

I'r rhan fwyaf o blant, ar ôl treulio dwy i dair wythnos yn eu hamgylchedd newydd, byddant yn setlo'n well ac yn fwy hyderus ynghylch bywyd mewn ysgol uwchradd. I rai plant, gall gymryd dau i dri thymor neu hwy iddynt setlo mewn ysgol uwchradd!

Felly beth sy'n wahanol am ysgol uwchradd a pha anawsterau all godi yn ystod y cyfnod pontio o'r ysgol gynradd i'r ysgol uwchradd? Mae Tabl 2 yn nodi rhai o'r prif wahaniaethau rhwng yr ysgol gynradd a'r ysgol uwchradd a pham y gall y cyfnod pontio hwn fod yn anodd i rai plant.

Tabl 2 Gwahaniaethau ac anawsterau yn y cyfnod pontio rhwng yr ysgol gynradd a'r ysgol uwchradd
Gwahaniaethau rhwng yr ysgol gynradd a'r ysgol uwchraddAnawsterau yn y cyfnod pontio rhwng yr ysgol gynradd a'r ysgol uwchradd
Athrawon pwnc benodol yn lle athrawon dosbarthDysgu llawer o enwau athrawon, eu disgwyliadau a'u dulliau addysgu
Y disgyblion yn defnyddio locer yn lle cael desgLlai o oruchwylio disgyblion amser egwyl gan athrawon
Teithio'n annibynnol i'r ysgolCanfod eu ffordd o amgylch ysgol fwy o lawer

Gweithgaredd 7

Timing: Caniatewch tua 20 munud

Ar ôl edrych ar Dabl 2, ceisiwch feddwl am fwy o wahaniaethau ac anawsterau. Gallech ddefnyddio eich profiad eich hun o symud i'r ysgol uwchradd neu brofiad eich mab neu ferch neu berthynas arall.

Gwnewch nodiadau cyn darllen ein sylwadau.

I ddefnyddio’r ymarferoldeb rhyngweithiol yma, bydd angen cyfrif am ddim gyda’r Brifysgol Agored. Mewngofnodwch neu gofrestrwch.
Interactive feature not available in single page view (see it in standard view).

Sylwadau

Nid yw pob plentyn yn symud ar yr un pryd i ysgolion uwchradd. Mae rhai awdurdodau lleol yn gweithredu system ysgol ganol y mae plant yn ei mynychu yn 10 oed, ond gall y cyfnod pontio o'r ysgol gynradd fod yn llawn straen i blant, ni waeth sut y caiff yr ysgolion eu rheoli o fewn awdurdodau lleol.

Bydd plant sydd wedi arfer â bod ymysg yr hynaf yn eu hysgol gynradd bellach yn 'bysgod bach mewn pwll mawr'. Mae gorfod cofio mynd â llyfrau i wersi a chyflwyno gwaith cartref, efallai ar silffoedd wrth ymyl yr ystafell staff, i gyd yn bethau y mae'n rhaid i newydd-ddyfodiaid i ysgol uwchradd ddysgu dod i arfer â nhw. Efallai y byddant yn cael eu rhoi mewn dosbarthiadau wedi'u 'ffrydio' neu eu 'setio' ac felly ni fydd ganddynt yr un grŵp o ffrindiau dosbarth bob amser. Ac mae cwrdd â disgybl chweched dosbarth tal, aeddfed a all fod yn swyddog dosbarth arnynt yn golygu dod i delerau â'u 'lle' yn eu hamgylchedd newydd.

Bydd y rhan fwyaf o gyfnodau pontio yn mynd rhagddynt yn ddisylw ond gall rhai effeithio'n sylweddol ar fywydau plant ac oedolion. Mae'r adran hon wedi diffinio tri math o gyfnod pontio ac wedi ystyried cyfnod pontio fertigol yn benodol. Mae wedi edrych ar y ffordd orau o gefnogi cyfnodau pontio plant o'r cartref i'r ysgol a rhwng ysgolion ac wedi nodi ffactorau allweddol. Mae wedi lleoli'r broses o symud o ysgol gynradd i ysgol uwchradd o fewn cyd-destun cymdeithasol-ddiwylliannol drwy gydnabod dylanwad rhieni, gofalwyr ac unigolion arwyddocaol eraill, fel cynorthwywyr addysgu, ar allu plentyn i ymdopi â newid. Mae'r cyfnod pontio o blentyndod i fod yn oedolyn yn un y mae pob un ohonom yn ei wynebu a gellir cysylltu blynyddoedd glaslencyndod â chyfnodau pontio eraill i waith, coleg neu brifysgol.

3.2 O'r ysgol gynradd i'r ysgol uwchradd

Yr hyn rydych wedi'i ddysgu yn yr adran hon