Diwylliant Poblogaidd (Peter Stead)

Para 2.1

Yn 1945 rhagwelai pobl Cymru y byddai adferiad economaidd a'r wladwriaeth les yn creu hyder cymdeithasol newydd, a fyddai yn ei dro yn ysgogi adfywiad o ddiwylliant traddodiadol a nodedig. Roedd gwleidyddion Llafur a oedd newydd gael eu grymuso yn disgrifio eu gwaith fel 'adeiladu Jerwsalem newydd', ac eto yn anaml yr ystyriwyd eu bod yn llamu i’r tywyllwch. Pan siaradodd Aneurin Bevan am sut yr oedd ef a'i debyg 'yn gynnyrch gwareiddiad diwydiannol’ a sut yr oedd eu 'seicoleg yn cyfateb i’r ffaith honno', roedd yn gosod ei wleidyddiaeth ar sail yr hyn a ystyriodd ei fod yn ymdeimlad cyffredinol, ac wedi'i datblygu'n dda, o’r gymdeithas yng Nghymru. Roedd hon yn genhedlaeth a oedd wedi profi Hanes: roedd atgofion personol, teuluol a thorfol o streiciau, cau allan, diweithdra, esgeulustod, ac yna, yn fwy diweddar, gofynion rhyfel cyffredinol. Roeddent yn bobl a oedd yn ddiamynedd wrth feddwl am ddiosg eu cyflwr difreintiedig ac ymrwymo i adnewyddu a blodeuo yn helaeth y brwdfrydedd hwnnw a rennid, gyda nifer o’r pethau hyn wedi tarddu o amser a oedd yn cael ei gofio fel cyfnod cynharach o normalrwydd economaidd a chymdeithasol.