Para 2.5

Roedd yn ddiwylliant a oedd wedi datblygu arddull o ddathlu a hunan-longyfarch eithaf naturiol. Nid oedd ymwybyddiaeth gyffredinol o'r angen am ailfeddwl diwylliannol; roedd hwnnw’n fater a adawyd i arbenigwyr yn gyffredinol. Yn wir, am sawl degawd, roedd arweinwyr cymdeithasol Cymru wedi gweld yr angen am sefydliadau newydd (ac wedi dechrau eu sefydlu) i wrthsefyll y masnacheiddio, y seciwlareiddio a’r Seisnigo a oedd yn digwydd i’r diwylliant torfol, yn ogystal â materoliaeth y mudiad Llafur a difaterwch yr ifanc di-waith. Gyda dychweliad twf economaidd a brwdfrydedd dros gymryd rhan, ciliodd pryder arweinwyr cymdeithasol, ond, yn y cyfamser, roedd dau sefydliad wedi cael eu sefydlu a fyddai'n ddiweddarach yn cael dylanwad mawr. Hyd hynny, roedd y BBC wedi tueddu i adlewyrchu diwylliant traddodiadol Cymru yn unig, a'i brif gyfraniad oedd amlygu Cymru i safonau diwylliannol Llundain. Chwaraeodd y Third Programme rôl hanfodol wrth ehangu chwaeth gerddorol yng Nghymru, ond dim ond Welsh Rarebit, sioe gomedi yn bwydo ar stereoteipiau neuadd gerddoriaeth, a oedd yn cyffwrdd ar idiom poblogaidd y genedl. Gallai’r cylch hwnnw o ffrindiau a chysylltiadau a alwyd ynghyd yn ystod y Dirwasgiad gan Dr Thomas Jones honni eu bod wedi chwarae rhan anrhydeddus yn y ffordd y daeth y Cyngor Celfyddydau i'r amlwg yn sgil y profiad o ryfel, ac yn awr, gallai dyn y Cyngor yng Nghymru, Huw Wheldon, annog a chefnogi Cwmni Opera Cenedlaethol newydd Cymru a gwyliau celfyddydol lleol fel y rhai a gynhaliwyd yn Abertawe. Ond roedd 'diwylliant uchel', 'y celfyddydau' fel y'i deellir yn Llundain a Pharis, yn dal i gael ei ystyried fel moeth achlysurol, yn atodiad at y rheolweithiau prysur cynhenid.