Terfysgoedd Beca (David Howell)

Para 3.1

Roedd Terfysgoedd Beca yn gynnyrch tlodi enbyd a afaelodd yng nghymuned ffermio de-orllewin Cymru yn ystod diwedd y 1830au a'r dechrau’r 1840au. Er bod cynaeafau 1837 a 1838 yn wael ledled y wlad, roedd tri thymor 1839-1841 yn ne-orllewin Cymru yn erchyll, a’r cynaeafau gwlyb a phrin yn golygu fod ffermwyr wedi gorfod prynu ŷd ar eu cyfer eu hunain am brisiau newyn, a thrwy hynny erydu ymhellach yr ychydig gyfalaf oedd yn eu meddiant. Serch hynny, roedd prisiau defaid rhwng 1839 a 1842 a phrisiau menyn rhwng 1837 a 1841 yn uchel, ac roedd prisiau isel gwartheg yn 1839 a 1840 hefyd wedi adlamu’n ôl yn hynod yn 1841, fel mai dim ond ym 1842 a 1843 y bu gostyngiad cyffredinol yn yr holl brisiau. Y gostyngiad cyffredinol hwn oedd yn gyfrifol i raddau helaeth am y terfysgoedd. Er gwaethaf ffrwydrad unig o brotest cynnar yn 1839, dechreuodd y terfysgoedd mewn gwirionedd yng ngaeaf 1842, gan barhau drwy gydol 1843. Gostyngodd prisiau gwartheg yn ne-orllewin Cymru yn 1842, a chyfeiriwyd y bai am hyn at fesurau tariff Peel yn y flwyddyn honno a hwylusodd mewnforio gwartheg a chig tramor. Gostyngodd prisiau menyn a moch braster hefyd yn 1842. Y cynhaeaf y flwyddyn honno oedd y gorau a welwyd yng Nghymru ers blynyddoedd lawer, ac fe wnaeth hyn, ynghyd â'r lleihad yn y galw gan waith haearn Morgannwg (y bu gostyngiad yn eu llafur yn hydref 1841), arwain at brisiau ŷd yn gostwng serth. Ni wnaeth cynhaeaf ŷd da 1842 fawr o les i ffermwyr da byw, er gwaethaf cyflwyno costau porthiant rhatach, oherwydd yn 1843 roedd y cwymp ym masnach haearn Morgannwg, ynghyd â'r tariff newydd, hefyd yn golygu bod prisiau menyn, caws, moch, defaid stôr, ceffylau a gwartheg heb lawer o fraster, yr oedd ffermwyr bugeiliol Cymru yn dibynnu’n bennaf arnynt, wedi cael eu heffeithio'n andwyol (3A) [Tip: daliwch Ctrl a chliciwch dolen i'w agor mewn tab newydd. (Cuddio tip)] . Gellir dadlau mai effeithiau cyfunol y galw am fwyd o’r canolfannau haearn tua’r dwyrain a'r tariff oedd y ffactorau allweddol a arweiniodd at y terfysgoedd.