Para 5.18

Yn 1851, roedd 35 y cant o’r holl ddynion cyflogedig yn gweithio yn y diwydiant amaethyddol: yn 1911 dim ond 12 y cant oedd yn gweithio yn y maes hwn. Nid oedd y gostyngiad llwyr yn y nifer a weithiai yn y diwydiant amaethyddol mor fawr â hynny (o 135 i 96 o filoedd), ond roedd yn golygu nad oedd y diwydiant wedi gallu derbyn y cynnydd naturiol yn y boblogaeth ac felly bu’n rhaid chwilio am waith mewn meysydd eraill. Yn achos y siroedd hynny a oedd yn amaethyddol yn bennaf roedd hyn yn golygu gadael y sir yn gyfan gwbl. Dros y blynyddoedd newidiodd Cymru o fod yn wlad amaethyddol i fod yn wlad ddiwydiannol. Un canlyniad oedd bod y boblogaeth, erbyn 1911, wedi ei chanoli llawer mwy o gwmpas meysydd glo de Cymru, a chwareli llechi a phyllau glo llai yng ngogledd Cymru.