3.2 O integreiddio i gynnwys

Mae 'addysg gynhwysol' yn mynd y tu hwnt i 'integreiddio' – term a ddefnyddiwyd yn gyffredinol hyd at ddiwedd y 1990au i ddisgrifio'r broses o symud plentyn neu grwpiau o blant i ysgolion prif ffrwd. Roedd 'integreiddio' yn derm a ddefnyddiwyd gan sefydliadau fel CSIE (sef y Ganolfan ar gyfer Astudiaethau mewn Integreiddio ym maes Addysg yn wreiddiol) wrth drefnu lleoliadau yn y gymdogaeth i fyfyrwyr, ac roedd yn awgrymu bod angen i'r myfyriwr addasu i'r ysgol, yn hytrach nag i'r ysgol newid ei harferion ei hun. Roedd yn ymddangos mai cyfrifoldeb y rheini a oedd am fynd i ysgolion prif ffrwd oedd newid, yn hytrach nag ysgolion prif ffrwd yn addasu ac yn newid eu hunain er mwyn cynnwys amrywiaeth fwy o ddisgyblion.

Mae 'addysg gynhwysol' yn awgrymu newid radical mewn agweddau a pharodrwydd ymhlith ysgolion i newid arferion wrth grwpio ac asesu disgyblion a chyflwyno'r cwricwlwm. Nid yw'r syniad o gynhwysiant yn gosod ffiniau mewn perthynas â mathau penodol o anabledd neu anhawster dysgu. Yn lle hynny, mae'n canolbwyntio ar allu'r ysgol ei hun i ddiwallu amrywiaeth o anghenion.

Nid yw'r newid o 'integreiddio' i 'gynhwysiant' yn golygu newid syml mewn terminoleg er mwyn sicrhau cywirdeb gwleidyddol yn unig, ond yn hytrach newid sylfaenol mewn safbwyntiau. Mae'n awgrymu newid i ffwrdd oddi wrth fodel 'diffyg', lle tybir bod anawsterau wedi'u gwreiddio yn y plentyn, i fodel 'cymdeithasol', lle mae rhwystrau i ddysgu yn bodoli yn strwythurau'r ysgolion eu hunain ac, yn fwy cyffredinol, yn agweddau a strwythurau cymdeithas. Yr hyn sy'n sail i'r dull 'cynhwysol' yw'r dybiaeth bod gan blant yr hawl i gymryd rhan yn y profiad a gynigir yn yr ystafell ddosbarth brif ffrwd.

Yn ôl Daniels a Garner (1999), er nad yw'r cysyniad o gynhwysiant yn rhywbeth newydd, mae dadleuon sy'n gynyddol seiliedig ar hawliau sy'n mynd y tu hwnt i'r ystafell ddosbarth wedi rhoi hwb newydd iddo: