Gŵyl Seicoleg

Mae’r cyflwyniadau hyn, a roddir gan siaradwyr o brifysgolion ledled Cymru, yn rhoi cyfle i fynychwyr:

• Dysgu am ymchwil seicolegol ardderchog sy'n digwydd yng Nghymru a thu hwnt
• Deall yr effaith mae ymchwil seicolegol yn ei gael mewn llawer o feysydd bywyd bob dydd
• Clywed am y meysydd eang mewn seicoleg a'r amrywiaeth mae'r maes hwn yn ei gynnig

Ar gyfer unrhyw un sy’n fyfyriwr seicoleg, mae’n bosib gall y cyflwyniadau gynnig cyfle i ddatblygu syniadau ar gyfer eich astudiaeth ymchwil neu brosiect eich hun.

Trawsgrifiad

Cynhaliwyd y cyflwyniadau ddydd Iau 27 Ionawr 2022 fel rhan o gyfres o ddigwyddiadau SgyrsiauAgored a gynhelir gan Y Brifysgol Agored yng Nghymru. Gwnaethpwyd y digwyddiad hefyd yn bosibl gan Gymdeithas Seicolegol Prydain.

Darllenwch fwy am y siaradwyr a'u cyflwyniadau isod.

Prif ddarlith: Broceriaeth iaith plant fel arfer gofal teuluol: Ail-fframio'r ddadl 'plentyn wedi'i rianta'

---

Yr Athro Sarah Crafter
Athro Seicoleg Datblygiadol Diwylliannol
Y Brifysgol Agored

Mae'r cyflwyniad hwn yn archwilio safbwyntiau pobl ifanc sy'n gweithredu fel broceriaid iaith plant. Plant a phobl ifanc yw'r rhain sy'n cyfieithu ac yn dehongli ar gyfer aelodau o'r teulu, y gymuned leol a chyfoedion yn dilyn mudo i wlad newydd. Bu cryn ddadlau ym maes broceriaeth iaith plant ynghylch a yw'r arfer yn peri risg i les plant ac yn effeithio'n negyddol ar berthnasoedd rhieni-plant. Mae broceriaeth iaith plant fel gweithgaredd yn digwydd ar draws amrywiaeth eang o gyd-destunau megis banciau, manwerthu, gofal iechyd, y gyfraith, y cartref, tai a gofal cymdeithasol. Pan fydd sefyllfaoedd broceriaeth iaith yn heriol, mae'r problemau anodd hyn yn aml yn digwydd rhwng ffigurau awdurdod a'u teuluoedd mewn mannau cyhoeddus gwyn yn bennaf.

Mae'r cyfrifoldeb cynyddol a gymerir gan froceriaid iaith plant wedi'i gymharu i’r cysyniad o 'rianta' neu 'wrthdroi rôl', sy'n awgrymu bod awdurdod rhieni'n cael ei atal o fewn deinameg y teulu oherwydd bod broceriaid iaith plant yn cael eu hunain mewn sefyllfaoedd lle maent yn cael rolau a neilltuir fel arfer ar gyfer rhieni. Mae gwrthwynebwyr y syniad hwn yn dadlau yn erbyn y syniad o wrthdroi rôl yn ystod broceriaeth iaith, gan ail-lunio'r gweithgaredd fel arfer gofal teuluol sy'n debyg i fathau eraill o gyfrifoldebau gofalu. Gan ddefnyddio dadleuon am froceriaeth iaith fel arfer gofal teuluol, y 'plentyn wedi'i rianta' a thrafodaethau am blentyndod nad yw'n normadol, bydd y dadansoddiad yn tynnu sylw at sut y gall y rôl a chwaraeir gan yr oedolyn 'arall,' ynghyd â chyd-destun cymdeithasol sy'n elyniaethus weithiau, orliwio tensiynau neu hwyluso rhyngweithio yn y berthynas rhwng rhieni a phlant. Mae barn a phrofiadau'r bobl ifanc yn amlygu sut maen nhw'n llywio'r cymhlethdodau hyn.

Ymyriadau Ar-lein ar gyfer Trin Symptomau Symud mewn Clefyd Parkinson

---

Dr Joshua Payne
Cadeirydd Cymdeithas Seicolegol Prydain (Cangen Cymru)
Darlithydd mewn Seicoleg Wybyddol, Prifysgol Wrecsam Glyndŵr

Mae clefyd Parkinson (PD) yn anhwylder cronig, niwroddirywiol sy'n effeithio ar dros 137,000 o bobl yn y DU, ac amcangyfrifiad o 5 miliwn o bobl ledled y byd. Nodweddir symptomau PD gan gryndod, stiffrwydd cyhyrau ac anhyblygrwydd, blinder symud, a chydbwysedd a tharfu ar osgo, ynghyd â nam gwybyddol. Nod triniaethau sy'n seiliedig ar gyffuriau yw cynyddu faint o dopamin sydd yn yr ymennydd i leihau symptomau symud. Er eu bod yn effeithiol i lawer o bobl â PD, mae defnydd hirdymor yn gysylltiedig â sgil-effeithiau sylweddol. Yn absenoldeb gwellhad ar gyfer PD, her fawr yw dod o hyd i ymyriadau nad ydynt yn dibynnu ar driniaeth sy'n seiliedig ar gyffuriau, er mwyn helpu i gynnal perfformiad symud. Mae cyfres o astudiaethau peilot bach wedi dangos potensial ymyriadau gwybyddol-ymddygiadol wedi'u targedu. Mae tystiolaeth gynnar addawol y gallai'r ymyriadau hyn fod yn effeithiol o ran cynnal perfformiad symudiadau a lleihau blinder cysylltiedig. Amlygodd treial dichonoldeb ar raddfa fach o ymyriad cyfrifiadurol heriau ymarferol a phragmatig sylweddol. Mae dechrau Covid-19 wedi tynnu sylw at werth ac angen gwaith ymyrryd ar-lein. Bydd y sgwrs yn ymdrin â'r cefndir cyffredinol hwn ac yn tynnu sylw at gam nesaf profion gwybyddol-ymddygiadol ar-lein.

Cyfarwyddyd o Bell ar Iaith a Llythrennedd

---

Dr Manon Jones
Uwch Ddarlithydd yn yr Ysgol Gwyddorau Iechyd ac Ymddygiad
Cyfarwyddwr Canolfan Dyslecsia Miles, Prifysgol Bangor

Mae cau ysgolion dros gyfnod o ddeuddeng mis wedi achosi oedi o ran cynnydd plant gyda llythrennedd (COVID may leave 12 million children unable to read, The Guardian, 22.03.21). Yng ngoleuni'r effeithiau negyddol posibl hyn, mae ein rhaglen Cyfarwyddyd o Bell ar Iaith a Llythrennedd (RILL) yn cynnig ffordd effeithiol o helpu plant oed cynradd y DU i wneud (ail)gynnydd sylweddol yn eu sgiliau llythrennedd, tra'n gallu ymdopi â chau ysgolion ymhellach. Yn hollbwysig, mae RILL yn cymryd ymagweddau addysgeg sefydledig ar gyfer addysgu iaith a llythrennedd wyneb yn wyneb ac yn eu haddasu ar gyfer addysgu ar-lein effeithiol. RILL yw'r ymgais gyntaf yn y DU i deilwra rhaglen gynhwysfawr o eirfa a llythrennedd ar gyfer cyflwyno ar-lein, ac mae'n harneisio technoleg ddigidol i wella cyraeddiadau plant mewn datblygiad llythrennedd. Yn ystod y cyfnod clo cyntaf, gweinyddwyd fersiynau cydamserol (rhyngweithio byw) ac anghydamserol (astudiaeth all-lein) o RILL i 200 o blant ledled Cymru a Lloegr, a byddaf yn cyflwyno data sy'n dangos ei effeithiolrwydd wrth gynnal sgiliau allweddol. Rydym bellach yn recriwtio ac yn hyfforddi athrawon ysgolion Gogledd Cymru i ddefnyddio fersiynau Cymraeg a Saesneg o RILL (tua 60 o ysgolion ar hyn o bryd), a byddaf yn disgrifio ein nodau, ynghyd â'r prosesau logisteg a chasglu data sy'n gysylltiedig â'r ymdrech hon, a dadansoddiadau data cynnar.

Archwilio Nodweddion Rhywedd Ar draws y Byd

---

Yr Athro Cyswllt Paul B. Hutchings
Cyfarwyddwr Cynorthwyol, Canolfan Seicoleg a Chwnsela
Prifysgol Cymru Y Drindod Dewi Sant

Ar adeg pan fo rhywedd ar flaen y gad o ran ystyriaeth ar draws y byd, nid yw ein gallu i nodi a deall safbwyntiau sydd gan bobl am eu rhywiau eu hunain a rhywiau eraill erioed wedi bod yn fwy. Mae nodweddion rhywedd yn arwain cymaint o'n hymddygiad; ar adegau mae hyn oherwydd y gallwn wneud y pethau yr ydym am eu gwneud, ond ar adegau eraill y rheswm yw bod disgwyliadau o ran sut y dylem ymddwyn (yr hyn a alwn yn nodweddion rhagnodol). Gall y nodweddion rhagnodol hyn effeithio ar bob math o bobl; beth yw disgwyliadau o ferched? Beth yw'r nodweddion sy'n gysylltiedig â dyn go iawn? Mae'r Prosiect Tuag at Harmoni Rhywedd yn brosiect cydweithredol tair blynedd rhwng timau ymchwil mewn 62 o wledydd ledled y byd sy'n archwilio'r nodweddion y mae pobl yn eu cysylltu â dynion a merched. Mae'r Tîm Ymchwil Seicoleg Gymdeithasol, dan arweiniad Dr Paul Hutchings, wedi cynnal cangen Cymru o'r prosiect hwn a bydd y cyflwyniad hwn yn trafod canfyddiadau Cymru ac o'r arolwg byd-eang cyffredinol o dros 36,000 o gyfranogwyr. Mae rhai o'r canlyniadau yn ôl y disgwyl, tra bod eraill yn syndod, a byddwn yn trafod yr hyn y mae'n ei olygu ar gyfer cytgord rhwng y rhywiau ledled y byd.

Dysgwch fwy gydag OpenLearn

 

---

Cyfres o ddigwyddiadau a gynhelir gan Y Brifysgol Agored yng Nghymru yw SgyrsiauAgored. Nod SgyrsiauAgored yw ennyn diddordeb y cyhoedd yn ymchwil Y Brifysgol Agored a gwneud gwaith academyddion yn ysbrydoledig ac yn hygyrch i gymunedau yng Nghymru. Mae hyn yn cefnogi nodau'r sefydliad o wneud addysg yn agored i bawb ac mae'n cefnogi gwaith ehangach Y Brifysgol Agored i greu Cymru wybodus, ymgysylltiol a ffyniannus. 

I gael y wybodaeth ddiweddaraf am ein digwyddiadau SgyrsiauAgored sydd ar ddod, gallwch ymuno â'n rhestr bostio neu ein dilyn ar Facebook, Twitter neu LinkedIn.