2 Cyd-destun Arweinyddiaeth yng Nghymru
Mewn gwirionedd, prin yw'r sefydliadau sydd â strwythurau cwbl glir, a gellir defnyddio dulliau arwain gwahanol mewn rhannau gwahanol o'r un sefydliad. Gall pŵer ymddangos mewn strwythur hierarchaidd ddiffiniedig a gall hyn adlewyrchu ffurfiau ar wybodaeth arbenigol ganfyddedig. Fodd bynnag, gall y rheini nad ydynt mewn rolau arwain dynodedig ddylanwadu ar eraill drwy berswâd a meithrin cydberthnasau rhyngbersonol - gall hyn gynnwys cynnig camau i fireinio cynlluniau arwain neu opsiynau amgen yn eu lle. Pan fyddwch chi'n myfyrio ar arweinyddiaeth, mae felly'n bwysig ystyried y nodweddion sefydliadol ynghyd â'r cydberthnasau rhwng y bobl.
Mae Estyn yn arolygu ysgolion yng Nghymru ac yn rhoi adborth ar arweinyddiaeth a rheolaeth fel rhan o'r fframwaith adrodd presennol. Er bod adroddiadau Estyn yn darparu crynodeb o arweinyddiaeth a rheolaeth yr ysgol, ac yn rhoi gradd ar yr elfennau hyn, bydd hyd y cylch arolygu yn golygu bod y ‘wybodaeth’ hon yn hen yn aml.
Ceir newidiadau di-baid mewn ysgolion. Efallai fod adroddiad diweddaraf Estyn yn bwynt cyfeirio pwysig, ond mae'n bosibl bod adroddiadau gwerthuso allanol eraill ar gael i ysgolion gan awdurdod lleol (ALl) neu Consortia Rhanbarthol. Gall yr adroddiadau eraill hyn gynnig adborth diweddarach ar berfformiad sy'n trafod ac yn dadansoddi agweddau penodol ar arweinyddiaeth, a myfyrio arnynt.
Gweithgaredd 2: Adroddiadau Gwerthuso Allanol
Dylech ystyried y pwyntiau canlynol:
- Pa adroddiadau gwerthuso allanol sydd ar gael i chi fel llywodraethwr ysgol, a pha mor gyfarwydd ydych chi â'r rhain?
- Pa mor ddiweddar yw'r dogfennau hyn a beth maen nhw'n ei ddweud wrthych chi am ganfyddiadau allanol o brosesau arweinyddiaeth eich ysgol?
- Ydych chi'n credu eu bod yn adlewyrchiad cywir o arweinyddiaeth bresennol eich ysgol, neu ydych chi'n meddwl bod gwahaniaethau sylweddol? Pa dystiolaeth sy'n cefnogi eich barn?
Nodwch eich sylwadau yn y blwch isod.
Gallwch lawrlwytho'r holl sylwadau y byddwch yn eu gwneud yn ystod y cwrs drwy ddefnyddio'r blwch ‘lawrlwytho atebion’, a fydd yn ymddangos pan fyddwch yn cadw sylw am y tro cyntaf yn ystod y cwrs.
Comment
Bydd pob ysgol yng Nghymru yn cael ei harolygu o bryd i'w gilydd. Mae'r adroddiad a gyhoeddir yn cynnwys sawl tudalen o werthusiad allanol gan Estyn, y sefydliad arolygu yng Nghymru. Mae'r adroddiadau hyn yn ddogfennau sydd ar gael i'r cyhoedd a gall unrhyw un eu darllen. Maent ar gael ar wefan Estyn ac maent yn cynnwys nifer o adrannau sy'n unol â'r fformat sydd ar waith ar unrhyw adeg benodol.
Mae'r adroddiadau arolygu diweddaraf yn cynnwys adrannau ar Safonau, Lles ac agweddau at ddysgu, Profiadau Addysgu a Dysgu, Gofal, cymorth ac arweiniad, ac Arwain a Rheoli. Fodd bynnag, mae'n rhaid cofio bod Arolygiadau yn cael eu cynnal mewn cylchoedd ac y gall fod cyfnod o hyd at chwe blynedd rhwng cynnal arolygiadau o ysgolion a chyhoeddi adroddiadau. Gall pethau newid yn sylweddol mewn cyfnod o chwe blynedd, ac yn aml mae hynny'n wir!
Yng Nghymru, bydd ysgolion sector cyhoeddus hefyd yn destun gwerthusiad mwy lleol, ond ni chaiff yr adroddiadau hyn eu cyhoeddi. Cynhelir y broses hon ar gyfer ysgolion yn rheolaidd, a defnyddir system codau lliw i ddynodi ysgolion yn rhai gwyrdd, melyn, oren a choch, sy'n cynrychioli pedwar canlyniad posibl.
Mae adnodd Fy Ysgol Leol https://mylocalschool.gov.wales/ ?lang=cy [Tip: daliwch Ctrl a chliciwch dolen i'w agor mewn tab newydd. (Cuddio tip)] yn darparu gwybodaeth gyfyngedig am bob ysgol, gan gynnwys ei chategori lliw presennol, ond bydd rhagor o wybodaeth am werthusiadau allanol ar gael yn yr ysgolion y gellir ei rhannu â chorff llywodraethu'r ysgol.
Bydd pob corff llywodraethu yn cyfarfod ar adegau amrywiol drwy gydol y flwyddyn a bydd pwyllgorau ychwanegol â rolau penodol a ddylai gyfrannu at arweinyddiaeth, rheolaeth ac atebolrwydd cyffredinol yr ysgol. Er bod gofynion penodol y mae angen i gyrff llywodraethu eu bodloni, bydd rhai amrywiadau mympwyol a fydd yn golygu bod symiau gwahanol o amser, datblygiad proffesiynol a chyllid yn cael eu buddsoddi mewn blaenoriaethau ysgolion unigol.
Mae'r trydydd cwestiwn wedi'i gynllunio i'ch annog i ystyried a ydych yn teimlo bod trywydd tystiolaeth rheolaidd wedi'i ddarparu neu a oes un ar gael er mwyn sicrhau eich bod chi fel Llywodraethwr yn teimlo'n hyderus o ran agenda gwella'r ysgol a'ch rôl yn y broses hon. Mae hefyd yn bwysig eich bod yn cael cyfle i gwestiynu dilysrwydd y data ac esboniadau o ddulliau gweithredu'r ysgol. Mae hyn rhan o'ch rôl fel Llywodraethwr.