Nyenzo-rejea ya 3: Kuandaa ufuatisho wa mimea ya asili

 Nyenzo ya Mwalimu kwa kupanga au kubadili nyenzo ili zitumike na wanafunzi.

Kuandaa ufuatisho wa mimea ya asili sio jambo gumu kufanya. Wewe na wanafunzi wako mmejifunza sana na inakusaidia wewe kukubaliana na kile mazingira yanachoweza kutoa.

Mfuatishio wa mimea asili ni nini?

Kufuatisha ni matembezi yaliyopangwa katika njia iliyowekwa kwenye ramani. Kuna maeneo,au vitu ambavyo watu wanaweza kusimama na kuangalia vitu wanavyopenda. Kwa kawaida kunakuwa na kitinyi au mwongozo unaoelezea ni nini cha kuangaliwa na kutoa maelezo zaidi na maelezo ya usuli ili kusaidia watu wanapoangalia. 

Hatua ya kwanza – majadiliano

Inabidi uanze kwa kujadili una maanisha nini unaposema mfuatishio wa mimea ya asili. Wanafunzi wanatakiwa wahisi kuwa ni kitu kizuri cha kufanya. Uongelee kidogo juu ya mimea ambayo unataka kwenda kuiangalia, na unataka kufokasi kwenye nini. Kingeweza kuwa ni kitu rahisi kama kuna aina ngapi tofauti za miti tunaweza kupata, na mimea gani tunapata inayoendana na aina tofauti za miti. Au labda ungetilia maanani kuangalia hali ya kustahimili kwenye mimea. Hakikisha unatengeneza dondoo kidogo kwenye majadiliano haya. 

Matembezi ya kwanza ya uchunguzi

Unahitaji angalau mbao mbili za kushikizwa ili watu waandike kwa urahisi matembezini. Kama huna mbao hizi, zinaweza kutengenezwa kirahisi kwa kutumia kadi ngumu na vibanio vya nguo. Ubao wa kwanza ni kwa wanafunzi wawili wanaojitolea kuchora ramani ya njia mtakayopitia na kuweka vituo mtakavyopita. Ubao wa pili utakuwa kwa ajili ya wanafunzi wawili watakaoorodhesha mimea itakayopatikana. Kama una mbao nyingi, wanafunzi wanaweza kufanya kazi katika makundi ya wanne wanne kwa mbao mbili kwa kila kundi.

Kabla hujaanza matembezi, ongea na wanafunzi wako juu ya tabia inayofaa na kufikiria hatari zinazoweza kutokea.. Hofu kubwa yaweza kuwa juu ya nyoka, lakini kundi kubwa linapotembea vichakani, nyoka yeyote mwenye ufahamu mzuri huhakikisha kuwa yuko mbali na kundi hilo. Kama nyoka akionekana, ni bora akaachwa. Mtu yeyote asitahayari. Mpeni nyoka muda aondoke. Halafu piteni taratibu, mbali na eneo ambalo kiumbe huyo alionekana. Kuna sehemu za mimea isiyojulikana au matunda kunaweza kuwa hatari, na wanafunzi waangalie miiba na upupu unaowasha na wadudu wanaouma kama manyigu. Kitu kingine cha kutofanya ni mtu kuachia tawi la mti kurudi nyuma usoni mwa aliyemfuata, hasa pale linapokuwa na miiba.

Kadri unavyotembea, simama unapoona kitu cha kuvutia. Tumia muda kidogo kukiangalia. Wahimize wanafunzi waulize maswali na wajaribu kutafuta majibu ya maswali yaliyojitokeza. Unapokuta mimea isiyofahamika, mwambie mwanafunzi mmoja ahakikishe anapata jina lake na habari yoyote inyovutia juu yake. Wanaweza hitaji kuvunja sehemu ndogo ya tawi lenye majani, maua au matunda bila kuathiri mmea. Kama una kamera/simu ya mkononi ungeweza kupiga picha za kila mmea na mti.

Njia ya kuzunguka ni nzuri, lakini njia pia itategemea njia zinazopatikana.

Baada ya matembezi – majadiliano

Mnaporudi darasani, mjadili mafanikio. Nini mlichotegemea kuona hamjakiona? Unaona tofauti yoyote kati ya miinuko inayotazama kusini na kaskazini? Au tofauti ya mito, maziwa au barabara?

Utafiti

Wape wanafunzi siku chache kutafiti juu ya mimea ambayo haikufahamika vizuri. Waache walete mrejesho na kuandika walichokipata.

Matembezi ya pili ya uchunguzi

Sasa unataka kuboresha kile kilichotokea mara ya kwanza. Unaweza pia ukataka kufikiri juu ya njia za kuhesabu au kuwekea alama miti mikubwa amabayo haina madhara, lakini fanya utambulisho uwe rahisi. Unahitaji kitu cha kudumu, ambacho kinaweza kufungwa kwenye mmea na kuonekana. Matembezi machache zaidi na baadhi ya wanafunzi wako yanaweza yakawa bado yanahitajika kabla safari ya mwisho haijapangwa na vituo kuonyeshwa vizuri kwenye ramani.

Kumalizia ufuatisho wa mimea ya asili

Halafu kitinyi kinaweza kuandaliwa. Hakikisha kuwa wanafunzi wanatoa kazi kwa wenzao darasani na kuwa kila mmoja ana nafasi ya kuchangia kwenye kitinyi. (Kama unaweza kuwa na kompyuta, wanafunzi wako wangeweza kutumia kutengenezea vitinyi. Unaweza kutumia picha kutoka kwenye kamera/ simu ya mkononi au kutoka kwenye mtandao wa inteneti).

Darasa lako sasa lingeweza kualika madarasa mengine au waalimu kujionee ufuatisho wa mimea ya asili walioandaa. Inaweza kuwa ni nzuri zaidi kuwaalika wanafunzi kutoka shule ya jirani. Kazi nyingine ni kuwaomba baadhi wajitolee kuandaa dodoso la kujua watu wanafikiria nini juu ya ufuatisho.

Kurudia ufuatisho

Ingekuwa ni bora zaidi kurudia zoezi na wanafunzi katika vipindi tofauti vya mwaka ili waweze kulinganisha mabadiliko ya misimu. Halafu wangeweza kuhusisha habari hizo katika toleo lililoboreshwa la kitinyi cha ufuatisho wa mimea ya asili.

Imerekebishwa kutoka chanzo halisi: Umthamo 43, University of Fort Hare Distance Education Project