Somo la 2
Chakusikitisha ni kuwa, maarifa mengi ya asili juu hali halisi ya dunia yako hatarini kupotea katika nyakati za sasa. Yanaonekana kukosa au kuwa na thamani ndogo. Labda shule za msingi za mahali hapo zingechukua jukumu la kufufua mtazamo kwa kutafiti na kutunza kumbukumbu za maarifa hayo na uelewa.
Wanfunzi katika chuo cha ualimu waligundua kuwa Madal George, mtu aliyefanya kazi kama mlinzi wa getini, alikuwa ni nyenzo nzuri kutokana na maarifa yake mapana juu ya hali halisia ya mahali hapo. Lakini maarifa yote na uelewa vilikuwa kichwani mwake na vingeweza kufa pamoja naye. Angalia Nyenzo rejea 4: Maarifa ya mahali kwa mifano ya baadhi ya
vitu tulivyojifunza kutoka kwake. Je, unamfahamu mtu yeyote kama huyu? Anweza kuja na kuongea na wanafunzi wako?
Tunahitaji kuwahimiza wanafunzi wetu wenyewe kuwa wanaviumbe. Tayari tumeshaona thamani ya kuwapa wanafunzi muda wa kufanya uchunguzi yakinifu wa mfumo ikolojia na spishi mbalimbali. Uchunguzi kifani 3 unaonyesha jinsi masomo yanayosisimua yanavyoweza kuonyesha kuwa tunathamini uelewa wa wanafunzi wetu na kuwaruhusu
wafanye maamuzi juu ya kujifunza kwao. Hapa, wanafunzi waliweza kuonyesha ujifunzaji wao kwa wengine na kuamua nini walitaka kutafiti zaidi. Fikiria juu ya masomo ambayo ungeweza kujaribu haya.
Shughuli muhimu inatumia njia hii ya kufanya kazi kukusanya maarifa na kuyaonyesha au kuandika kitabu juu ya wanyama katika eneo la mahali hapo. Msisitizo uwe kwenye kuandaa uchunguzi wa mabadiliko na mfumo wa kula.
Uchunguzi kifani 2: Jedwali la marekebisho
Darasa la Bwana Mulele lilimweka (na baadaye kumwachilia) kinyonga aliyejeruhiwa ambaye wanafunzi walikuwa wamemwokoa kutoka kwa mbwa katika viwanja vya shule. Aliweza kupona kutokana na majeraha yake akiwa amekaa nyuma ya darasa kwenye tawi lililokuwa katika chungu cha kuwekea maua kilichokuwepo karibu na dirisha. Wanafunzi walifurahia kumwangalia kinyonga akiufyatua nje ulimi wake ili kukamata nzi.
Bwana Mulele aliwauliza darasa lake maswali haya:
- Jinsi gani kinyonga anajirekebisha kuwa mwindaji?
- Jinsi gani kinyonga anajirekebisha kuepuka kuliwa na wanyama wengine (kuwindwa)?
Aliwapa siku mbili kuyafikiria maswali haya na kumwangalia kinyonga ili kuwasaidia wao kujibu maswali. Alipendekeza kwamba wangemwangalia jinsi anavyotembea, macho yake na tabia yake wakati akitishwa. Baadhi ya wanafunzi wake wakubwa waliandika kumbukumbu kuhusu uchunguzi wao.
Baada ya siku mbili, aliligawa darasa lake katika makundi ya wanafunzi watano hadi sita na alitaka kila kikundi kichague kiongozi wake. Alivitaka vikundi kujadili maswali na kuchora orodha ya vipengele angalau viwili vinavyomsaidia kinyonga kuwinda wanyama wengine na vipengele viwili ambavyo vinamsaidia kuepuka kuliwa na wanyama wengine.
Aliwapa dakika 30 kwa ajili ya mjadala huu na wakati huu alizungukia vikundi vyote huku akiwahimiza kutumia uchunguzi wao kuhusu kinyonga huyo. Pia alisisitiza kwamba kiongozi wa kila kikundi lazima ahakikishe kwamba kila mwanafunzi katika kikundi hicho amepata nafasi ya kuongea.
Baada ya nusu saa, kila kikundi kilitoa uchunguzi wake mmoja darasani. Bwana Mulele aliweka kumbukumbu zao zote za uchunguzi kwenye ubao kama jedwali
Mwezi uliofuata Bwana Mulele alimleta vunjajungu darasani. Kwa mara nyengine tena, wanafunzi walichunguza tabia yake na njia tofauti ambazo mdudu huyu anajirekebisha kwa ajili ya kuishi. Safari hii wanafunzi walihitaji msukumo mdogo tu zaidi kutoka kwa mwalimu ili kuweza kuona vipengele muhimu.
Kitendo 2: Vunjajungu – Mdudu mwindaji mwenye mafanikio makubwa
Vunjajungu wapo wengi sana Afrika, Wanaweza kuwekwa darasani kwa usalama kwa muda mfupi (ona Nyenzo 3: Kumuweka vunjajungu darasani). Wakipatiwa wadudu kula, mabadiliko katika uwindaji wao na tabia zao za kula zinaweza kuchunguzwa kwa urahisi.
Weka daftari au karatasi kubwa karibu na chombo kama jarida kwa kila mtu kuandikia. Wanafunzi wanaweza kuweka uchunguzi wowote wa kuvutia, maelezo juu ya tabia, na michoro kuonyesha marekebisho ya mawindo ya vunjajungu. Katika siku chache, waruhusu wanafunzi mbalimbali katika darasa kutumia muda kuandika uchunguzi wao. Maswali unayoweza kuwapa kuwaanzisha wanafunzi kufanya uchunguza yanaweza kuwa: Mara ngapi hujilisha? Anakula nini? Hujificha vipi ili kukamata mawindo? Anakwenda kwa haraka au polepole? Pia, waulize wanafunzi kama wanaweza kugundua kama wao wamepata vunjajungu dume au jike. Wanawezaje kutambua? Jinsi gani maumbile haya yana manufaa kwa dume au jike?
Wahamasishe wanafunzi waandike maswali na uchunguzi. Wanafunzi wengine wanaweza kuwa na uwezo wa kujibu maswali. Kwa njia hii, wanafunzi wanaweza kujenga maarifa ya pamoja kuhusu vunjajungu.
Unaweza kuendeleza kazi hii kwa kukamata vunjajungu dume na jike na kuwaweka katika chombo kimoja.
Baadhi ya wanafunzi wako watataka kukamata vunjajungu wao wenyewe na kujifunza zaidi. Wanapaswa kuwa na uwezo wa kuangalia na kufanya uchunguzi zaidi. Wanafunzi hawa wangeweza kutoa mada kwa darasa kuhusu yale ambayo wamejifunza.
Somo la 1
