Somo la 3
Viumbe wote wenye uhai waishio nchi kavu wanahitaji hewa kwa ajili ya mifumo ya uhai kama vile upumuaji na usanidimwanga. Lakini viumbe wengi wenye uhai wamejizoeza katika kujongea hewani (kupaa), au kutumia hewa kwa namna fulani inayofaa ili kuweza kuendelea kuishi.
Uchunguzi-kifani 3 unaeleza kuhusu mwalimu kuongoza uchunguzi zaidi wa kundi moja la wanafunzi, katika mradi unaolenga kwenye kiini cha mada, lakini bado ni wa wazi. Shughuli Muhimu ni pana zaidi na inajumuisha wanafunzi kuwa na wajibu mkubwa katika kujifunza kwao wenyewe kunakotokana na kufanya kazi pamoja na kukabiliana na changamoto. Shughuli hii inajenga ujuzi wa kuchunguza na kuunda mihtasari toka katika shughuli zilizopita.
Kama kuna intaneti katika jumuiya yako, wanafunzi wako wanaweza kutumia huduma hiyo kutafiti zaidi kuhusu miradi yao. Nyenzo-rejea Muhimu: Utumiaji wa teknolojia mpya kama mahali pa kuanzia katika kutafuta taarifa zinazofaa kwenye intaneti (mtandao).
Uchunguzi kifani ya 3: Kuhimiza uchunguzi zaidi kwa mradi unaolenga kwenye kiini cha mada
Darasa la Justin Chidawale limetumia muhula mzima kwenye mradi wa
‘kujongea katika angani’ (angalia Shughuli Muhimu ), tafiti kuhusu viumbe asili wanaoruka wanaonyiririka, wanaojongea kama mwamvuli, wanaoelea na wanaoenda kwa mzunguko kwenye hewa. Vilevile, waligundua kwamba umuhimu wa hewa upo pia katika kuondoa harufu na uvundo.
Wavulana wawili na wasichana wawili walirudi toka likizoni na swali hili: ‘Ni kwa jinsi gani ndege aina ya chepea hukaa sehemu moja hewani kabla ya kupiga mbizi? Hana rafadha kama helikopta!’
Justin alifanya mambo mawili. Kwanza, aliwapa muda na kuwahimiza watafiti kuhusu jinsi gani viumbe wengine wenye uhai wanavyozungukazunguka angani (kerengende, mwewe, nyuki, panzi wazungukao na baadhi ya nondo). Kisha aliwashawishi kutumia muda katika kuwachunguza viumbe hawa kivitendo.
Ufupisho wa Sharifa ulisema kwamba waliweza kutembeza mabawa yao kwa kuyazungusha mara nyingi katika umbo la sura nane. Alifikiri kuwa hii inaweza kuwa kweli kwa sababu hivyo ndivyo anavyoifanya mikono yake ili ibaki ikielea sehemu moja wakati anapoogelea.
Halafu, Justin aliandaa utaratibu ili wanafunzi waweze kutumia vitabu vya sayansi katika shule ya vidato vya juu iliyokuwa jirani; mmoja kati ya walimu aliwasaidia.
Jambo la kufurahisha ni kwamba waliwasilisha mradi wao kwenye mashindano ya Wanasayansi Chipukizi na wakashinda safari ya ndege kwenda kwenye mashindano ya fainali ya taifa huko Dodoma.
Shughuli muhimu: Kujongea hewani –mradi
Wapeleke wanafunzi kwenye hewa ya nje ili wapumue na kufurahia ‘bahari yetu ya hewa’. Angalia mawingu, hali ya mwanga, ukungu wa vumbi ulio mbali na ushahidi wa mkusanyiko wa watu. Uliza: Viumbe gani wenye uhai na sehemu ya viumbe vyenye uhai hutembea hewani? Wape wanafunzi changamoto ya kutafiti kadri wawezavyo –huu ni mradi ambao utachukua wiki kadhaa.
Wanafunzi watakaporudi darasani anza kwa kuwapa maswali ya papo kwa papo –labda uyaweke maswali hayo kama orodha kwenye ukuta wa darasa (angalia Nyenzo rajea Muhimu: Utumiaji wa mawazo elekezi). na kupeana maswali ya papo kwa papo katika kuchunguza hoja Nyenzo-rejea 4: Maswali kuhusu ujongeaji wa hewani unatoa hoja za kujadili.
Wapange wanafunzi wako kwenye makundi kati ya watu wanne wanne na wanane wanane. Kila kundi lazima lichunguze na kushiriki kwenye eneo moja –unaweza kutumia maswali ya Nyenzo-rejea 4 , kwa kutoa swali moja kwa kila kundi. Unahitaji kuandaa kikao cha ripoti ya maendeleo kila wakati katika kipindi chote cha mradi. Wafanye wanafunzi wahamasike kwa kuwapa msaada wanaouhitaji, uliza maswali na toa ripoti ya maendeleo.
Makundi yanayochunguza wanyama yanaweza kuchora michoro ya aina tofauti tofauti za urukaji (kwa mfano unyiririkaji na ujongeaji kama mwamvuli) na hii inaweza kusaidia kwenye michoro ya kulinganisha shepu za mabawa. Angalia
Nyenzo-rejea 5: Mifano ya aina za urukaji na shepu za mabawa .
Mwishoni mwa mradi, kila kundi linafanya uwasilishaji mbele ya darasa –fikiri kuhusu vigezo ambavyo utavitumia kutathmini kazi zao. Je, wanaweza kutathmini kazi zao wenyewe? Je, wewe na wanafunzi wako mnafurahia shughuli hii? Je, unaweza kutumia mbinu hii katika ujifunzaji wa mada na masomo mengine?
Somo la 2
