4.1 Fformiwlâu Celsius a Fahrenheit
Gall y fformiwlâu canlynol gael eu defnyddio i drosi rhwng Celsius a Fahrenheit.
I drosi Celsius i Fahrenheit defnyddiwch y fformiwla:
F = C + 32
Dull:
- rhannwch y ffigur Celsius â 5
- lluoswch â 9
- lluoswch â 32.
Os yw’n well gennych, gallwch luosi’r ffigur Celsius â 9 yn gyntaf ac yna rhannu â 5. Bydd angen ichi adio 32 ar y diwedd o hyd.
I drosi Fahrenheit i Celsius defnyddiwch y fformiwla:
C =
Dull:
- tynnwch 32 o’r ffigur Fahrenheit
- lluoswch â 5
- rhannwch â 9.
Os oes arnoch angen cael eich atgoffa o’r rheolau ar gyfer defnyddio fformiwlâu, ewch yn ôl i Sesiwn 1 ‘Gweithio gyda rhifau’. Nawr edrychwn ar enghraifft.
Enghraifft: Pa ddinas yw’r gynhesaf?
Rwy’n chwilio am y tymheredd cyfartalog ar gyfer Efrog Newydd ar ddiwrnod penodol a 10°C yw ef. Rwy’n gwybod mai 55°F yw’r tymheredd cyfartalog yn Abertawe ar yr un diwrnod. Pa ddinas yw’r gynhesaf?
Mae angen ichi naill ai drosi tymheredd Efrog Newydd yn °F neu dymheredd Abertawe yn °C.
Dull 1 – Trosi o °C i °F
Os edrychwn yn ôl ar y fformiwlâu uchod, yr un mae angen inni ei defnyddio i drosi o °C to °F yw:
F = C + 32
Mae angen inni roi ein ffigur °C sef 10°C yn lle’r C. Yna mae angen inni ddilyn rheolau CORLAT i wneud y cyfrifiad mewn camau, fel y dangosir isod:
F = × 10 + 32
Rhannwch y ffigur Celsius â 5:
10 ÷ 5 = 2
Lluoswch â 9:
2 × 9 = 18
Adiwch 32:
18 + 32 = 50°F
Efallai eich bod wedi gwneud y cyfrifiad mewn ffordd ychydig yn wahanol trwy luosi’r ffigur Celsius â 9 yn gyntaf ac yna rhannu â 5. Bydd yr ateb yn gweithio allan yr un peth:
F = × 10 + 32
Lluoswch y ffigur Celsius â 9:
10 × 9 = 90
Rhannwch â 5:
90 ÷ 5 = 18
Adiwch 32:
18 + 32 = 50°F
Felly, pa un yw’r gynhesaf:
Efrog Newydd ar 10°C (yr ydym yn gwybod erbyn hyn ei bod yn 50°F) neu Abertawe ar 55°F?
Abertawe yw’r gynhesaf.
Dull 2 – Trosi o °F i °C
Y fformiwla ar gyfer trosi o °F i °C:
C =
Mae angen inni roi ein ffigur °F sef 55°F yn lle’r F. Yna mae angen inni ddilyn rheolau CORLAT er mwyn gwneud y cyfrifiad mewn camau, fel y dangosir isod:
Tynnwch 32 o’r ffigur Fahrenheit sef 55:
- 55 − 32 = 23
Lluoswch â 5:
- 23 × 5 = 115
Rhannwch â 9:
- 115 ÷ 9 = 12.8°C (wedi’i dalgrynnu i 1 lle degol)
Felly pa un yw’r gynhesaf:
- Efrog Newydd ar 10°C neu Abertawe ar 55°F (yr ydym yn gwybod erbyn hyn ei bod yn 12.8°C)? Abertawe yw’r gynhesaf.
Awgrym: Mae gan Google ei droswr unedau ei hun (chwiliwch am y Google Unit Converter) y gallwch ei ddefnyddio i drosi rhwng unedau mesur gwahanol, gan gynnwys rhwng °C a °F. Gallech roi cynnig ar ei ddefnyddio i ail-wirio’ch atebion i’r cwestiynau isod.
Gweithgaredd 9: Trosi tymheredd
Gweithiwch allan yr atebion i’r canlynol heb ddefnyddio cyfrifiannell. Cewch ail-wirio’ch atebion ar gyfrifiannell neu gan ddefnyddio troswr unedau Google, os oes angen, a chofiwch wirio’ch atebion gyda’n hatebion ni ar y diwedd. Talgrynnwch eich atebion i un lle degol lle bo angen.
Troswch y tymereddau canlynol yn raddau Fahrenheit (°F):
- a.22°C
- b.0°C
- c.−6°C
Ateb
Mae angen ichi ddefnyddio’r fformiwla ganlynol:
F = C + 32
a.F = × 22 + 32
22 ÷ 5 = 4.4
4.4 × 9 = 39.6
39.6 + 32 = 71.6°F
b.F = × 0 + 32
0 ÷ 5 = 0
0 × 9 = 0
0 + 32 = 32°F
c.F = × −6 + 32
−6 ÷ 5 = −1.2
−1.2 × 9 = −10.8
−10.8 + 32 = 21.2°F
Troswch y tymereddau canlynol yn raddau Celsius (°C):
a.45°F
b.212°F
c.5°F
Ateb
Mae angen ichi ddefnyddio’r fformiwla ganlynol:
C =
a.C =
45 − 32 = 13
13 × 5 = 65
65 ÷ 9 = 7.2°C (i un lle degol)
b.C =
212 − 32 = 180
180 × 5 = 900
900 ÷ 9 = 100°C
c.C =
5 − 32 = −27
−27 × 5 = −135
−135 ÷ 9 = −15°C
Rwy’n dod o hyd i rysáit sy’n dweud bod angen gosod fy ffwrn ar dymheredd o 400°F. Mae’r gosodiadau ar fy ffwrn mewn °C. Ar ba dymheredd ddylwn i osod fy ffwrn?
Ateb
Mae angen ichi drosi 400°F i °C felly defnyddiwch y fformiwla:
C =
C =
400 − 32 = 368
368 × 5 = 1840
1840 ÷ 9 = 204.4°C (i un lle degol).
Gan na fyddech yn gallu gosod ffwrn mor fanwl gywir â hynny, byddech yn gosod y tymheredd ar 200°C.
- Rwy’n gweld mai −4°C yw’r tymheredd ym Moscow ar ddiwrnod penodol ym mis Chwefror, ac mai 19°F yw’r tymheredd yn Toronto. Pa le yw’r oeraf?
Ateb
Mae angen ichi naill ai drosi tymheredd Moscow sef −4°C i °F , neu drosi tymheredd Toronto sef 19°F i °C.
Dull 1 – Trosi o °C i °F
Os edrychwn yn ôl ar y fformiwlâu, yr un mae angen inni ei defnyddio i drosi o °C i °F yw:
F = C + 32
Mae angen inni roi ein ffigur °C sef -4°C yn lle’r C. Yna mae angen inni ddilyn rheolau CORLAT i wneud y cyfrifiad mewn camau, fel y dangosir isod:
F = × −4 + 32
- −4 ÷ 5 = −0.8
Lluoswch â 9:
- −0.8 × 9 = −7.2
Adiwch 32:
- −7.2 + 32 = 24.8°F
Felly pa un yw’r oeraf? Moscow ar −4°C (yr ydym yn gwybod erbyn hyn ei bod yn 24.8°F) neu Toronto ar 19°F? Toronto yw’r oeraf.
Dull 2 – Trosi o °F i °C
Y fformiwla ar gyfer trosi o °F i °C yw:
C =
Mae angen inni roi ein ffigur °F sef 19°F yn lle’r F. Yna mae angen inni ddilyn rheolau CORLAT i wneud y cyfrifiad mewn camau, fel y dangosir isod:
C =
Tynnwch 32 o’r ffigur Fahrenheit sef 19:
- 19 − 32 = −13
Lluoswch â 5:
- −13 × 5 = −65
Rhannwch â 9:
- −65 ÷ 9 = −7.2°C (i un lle degol)
Felly pa un yw’r oeraf: Moscow ar −4°C neu Toronto ar 19°F (yr ydym yn gwybod erbyn hyn ei bod yn -7.2°C)? Toronto yw’r oeraf.
Gobeithio y byddwch yn teimlo’n fwy hyderus wrth ddatrys problemau sy’n ymwneud â thymheredd. Bydd yr adran nesaf yn ymdrin â darllen mesuriadau ar raddfeydd.
Crynodeb
Yn yr adran hon rydych wedi:
- ymarfer trosi rhwng graddau Celsius (°C) a graddau Fahrenheit (°F).