1.2 Ad-daliad neu log yn unig
Y dewis mawr cyntaf ar gyfer morgais yw sut i’w ad-dalu. Yr opsiynau yw morgais ‘ad-dalu’ neu forgais ‘llog yn unig’. Y dyddiau hyn, dim ond morgais ad-dalu mae llawer o fenthycwyr yn ei gynnig, sy’n gwneud y dewis yn hawdd!
Gyda morgais ad-dalu, caiff y cyfalaf neu’r prif swm (swm gwreiddiol y ddyled) ei dalu mewn camau drwy gydol oes y benthyciad. Edrychwch ar Dabl 1 isod i weld patrwm y taliadau ar forgais ad-dalu. Y strwythur arferol yw benthyciad â balans yn lleihau lle caiff swm penodedig ei dalu bob mis drwy gydol cyfnod y morgais oni bai fod y gyfradd llog yn newid.
| Yn ystod blwyddyn | Llog a dalwyd | Cyfalaf a ad-dalwyd | Cyfanswm y taliad morgais |
|---|---|---|---|
| 1 | 3957 | 2379 | 6336 |
| 5 | 3546 | 2790 | 6336 |
| 10 | 2930 | 3406 | 6336 |
| 15 | 2177 | 4159 | 6336 |
| 20 | 1412 | 4924 | 6336 |
| 25 | 142 | 6194 | 6336 |
Fel y gwelwch o’r tabl, llog yw’r rhan fwyaf o'r ad-daliadau morgais blynyddol i ddechrau, oherwydd bod swm mor fawr i dalu llog arno. Dim ond cyfran fach o’ch ad-daliadau sy’n cyfrannu tuag at ad-dalu’r cyfalaf. Pan fyddwch chi’n nesáu at ddiwedd cyfnod y morgais, bydd eich ad-daliadau’n cyfrannu tuag at ad-dalu'r cyfalaf yn bennaf, oherwydd mae’r benthyciad yn llawer llai erbyn hynny, sy’n golygu ei fod yn cronni llawer llai o log.
Un canlyniad yw y gallai benthyciwr sy’n dymuno ad-dalu’n gynnar synnu faint o’r prif swm sydd ar ôl. Mae Tabl 1 yn dangos morgais ad-dalu o £100,000 sy’n daladwy dros 25 mlynedd, ar gyfradd morgais o 4%. Ar gyfer yr enghraifft hon, cymerir bod cyfradd y morgais yn aros yr un fath drwy gydol oes y morgais.
Gyda morgais llog yn unig, nid yw’r prif swm sy’n weddill yn newid drwy gydol oes y benthyciad a dim ond taliadau llog a wneir i’r benthyciwr tan ddiwedd cyfnod y benthyciad. Ar ddiwedd y cyfnod rhaid i’r sawl sydd wedi benthyca fod â’r modd i ad-dalu’r prif swm i’r benthyciwr (y swm sy’n ddyledus).
Gyda morgeisi llog yn unig, llwyddir i ad-dalu’r prif swm fel arfer drwy roi arian mewn cynllun cynilo neu fuddsoddi (megis ISA neu ymddiriedolaethau unedau) gydol oes y morgais. I bennu faint i’w gynilo bob mis, rhagwelir y bydd y buddsoddiad yn tyfu ar gyfradd dybiedig er mwyn cynhyrchu cyfandaliad sy’n ddigon mawr i ad-dalu’r prif swm yn llawn ar aeddfedrwydd y morgais.
Gweithgaredd 2 Defnyddio cynlluniau buddsoddi i ad-dalu morgais
Beth allai fynd o’i le wrth ddefnyddio cynllun buddsoddi i gasglu’r cyllid i ad-dalu morgais?
Rhowch eich sylwadau yn y blwch isod a’u cadw i ddatgelu'r drafodaeth.
Discussion
Y risg yw y bydd y cynllun buddsoddi yn cronni cyllid annigonol i ad-dalu’r morgais. Mewn achosion o’r fath, mae’n rhaid i’r benthyciwr ddod o hyd i arian arall i gwblhau ei ad-daliad neu fenthyca arian am gyfnod hirach. Mae’r risg yn golygu bod morgeisi llog yn unig yn amhoblogaidd y dyddiau hyn a dydy llawer o fenthycwyr ddim yn eu cynnig. Mae angen argyhoeddi benthycwyr bod cynllun credadwy a chadarn ar waith i ad-dalu’r morgais ar ddiwedd ei gyfnod.
Caiff y rheini sydd â morgeisi llog yn unig eu cynghori’n gryf gan yr Awdurdod Ymddygiad Ariannol (FCA) i wirio a yw eu cynlluniau buddsoddi ar y trywydd iawn i ad-dalu eu morgais. Beth bynnag fo'r sefyllfa, i’r rheini sydd â chynlluniau o’r fath wedi’u sefydlu flynyddoedd yn ôl, pan oedd morgeisi llog yn unig yn fwy cyffredin, mae’n debygol iawn y bydd eu benthyciwr yn cysylltu â nhw i ofyn sut maent yn bwriadu ad-dalu eu morgais ar ddiwedd cyfnod y morgais llog yn unig!
Fel y nodir uchod, efallai nad oes gennych chi ddewis ond cael morgais ad-dalu. Fodd bynnag, bydd y dewis nesaf ynghylch eich cynnyrch morgais yn un y bydd rhaid i chi ei wneud heb os: ydych chi eisiau morgais cyfradd sefydlog neu gyfradd amrywiadwy?