4 Siartiau cylch
Lluniau mathemateg yw siartiau, yn y bôn. Mae dau fath o siartiau: siartiau bar, y byddwch yn edrych arnynt yn yr adran nesaf, a siartiau cylch.
Mae siartiau cylch yn ffordd glir o gyflwyno data, ond gallan nhw fod yn anodd eu lluniadu ac mae’r cyfrifiadau mae eu hangen i’w creu yn gallu bod yn gymhleth.
Cylch yw siart cylch, wedi’i rannu’n ddarnau. Mae meintiau’r darnau hyn yn cynrychioli’r data. Rhaid i siartiau cylch gynnwys teitl ac allwedd sy’n esbonio beth mae pob darn yn ei olygu.
Enghraifft: Operâu sebon
Sut fyddech chi’n cyflwyno gwybodaeth fel siart cylch? Gwyliwch y fideo canlynol i gael gwybod.
Transcript
Edrychwch ar y siart cylch hwn sy’n dangos hoff gyrchfannau gwyliau grŵp o weithwyr ffatri. Fe welwch bod rhaid i siartiau cylch gynnwys teitl ac allwedd, sy’n esbonio beth mae pob segment neu liw yn ei olygu.
Felly pryd ydyn ni’n defnyddio siartiau cylch? Fel arfer, pan mae gennym ychydig o ddarnau o wybodaeth am rannau gwahanol o un grŵp cyfan – y cylch cyfan. Mae’n ffordd glir o ddangos data oherwydd gallwch weld yn gyflym beth sydd â’r darn mwyaf neu’r darn lleiaf.
Yn yr enghraifft, gallwch weld mai’r gyrchfan gwyliau mwyaf poblogaidd oedd Ffrainc, oherwydd hi sydd â’r darn mwyaf. Mae’r enghraifft hefyd yn nodi maint pob segment mewn graddau. Felly os ydych chi’n gwybod nifer y bobl mae’r siart yn ymdrin â nhw, gallwch weithio allan faint o bobl aeth i Sbaen, Portiwgal, Ffrainc a Groeg.
Dewch inni greu siart cylch i ddangos ichi sut mae ei gwneud. Mewn arolwg, gofynnwyd i 36 o bobl beth oedd eu hoff opera sebon. Roedd eu hatebion fel a ganlyn:Coronation Street, 18;EastEnders, 9;Hollyoaks, 6; arall neu ddim un, 3. I luniadu siart cylch, yn gyntaf mae angen ichi weithio allan maint pob darn o’r cylch. I wneud hyn, mae angen ichi gofio y caiff onglau eu mesur mewn graddau, a ysgrifennir fel hyn °, a bod cylch yn cael ei rannu’n 360 o raddau.
Yn yr enghraifft hon, cawn wybod y cafodd 36 o bobl eu holi. Felly mae angen ichi weithio allan faint o raddau o’ch cylch sydd i bob person. Os yw 360 o raddau (cyfanswm y graddau mewn cylch) yn gywerth â 36 o bobl (cyfanswm y bobl a holwyd), mae’n golygu bod un person yn gyfwerth â 360 wedi’i rannu â 36, sef 10. Felly mae pob 10 gradd o’r cylch yn cynrychioli un person. Yna gallwch weithio allan beth ddylai maint pob darn neu gategori fod.
Felly ar gyfer Coronation Street, 18 person lluosi â 10 gradd yw 180 gradd. EastEnders, 9 person lluosi â 10 gradd yw 90 gradd. Ar gyfer Hollyoaks, 6 pherson lluosi â 10 gradd yw 60 gradd. A’r categori arall/dim un, 3 pherson lluosi â 10 gradd yw 30 gradd. Nawr gallwch ddechrau lluniadu’r siart cylch.
Yn gyntaf, mae angen ichi luniadu cylch. Y ffordd orau i wneud hyn yw gyda chwmpawd. Os nad oes cwmpawd gennych, bydd lluniadu o gwmpas rhywbeth crwn neu ddefnyddio onglydd dwbl yn iawn ond bydd angen ichi ganfod canol y cylch – efallai y gallwch ddyfalu hwn. Nesaf, tynnwch linell o ganol y cylch i dop y cylch. O’r llinell hon y byddwch yn dechrau lluniadu’ch darnau o’r cylch.
Gan ddefnyddio onglydd, mesurwch bob darn, un ar ôl y llall. Yn gyntaf, rhowch yr onglydd ar ben y llinell rydych yn llunio ongl ohoni. Yna, cyfrwch ar hyd yr onglydd nifer y graddau rydych eisiau i’ch ongl fod. Marciwch hwn ar eich cylch. Yna defnyddiwch ochr syth yr onglydd i dynnu llinell o’r llinell y dechreuoch gyda hi i’r marc rydych newydd ei wneud. Gallwch gynnwys y graddau hefyd.
Yn yr enghraifft hon, byddwch yn lluniadu darn 180 gradd ar gyfer Coronation Street. O’r llinell honno, byddwch yn lluniadu darn 90 gradd ar gyfer EastEnders. Gweithiwch drwy’r holl gategorïau data nes ichi gyrraedd y llinell y dechreuoch gyda hi.
Lliwiwch neu dywyllwch bob darn yn wahanol gan ychwanegu allwedd. Rhowch deitl i’ch siart cylch. Dyma’r siart cylch ar gyfer y data operâu sebon.
Dyma grynodeb. Canfyddwch beth y bydd y cylch cyfan yn ei gynrychioli. Dyma gyfanswm eich categorïau wedi’u hadio at ei gilydd. Rhannwch 360 (maint y cylch mewn graddau) â’r cyfanswm hwn i ddweud wrthych beth mae un uned o’ch data yn ei wneud. Defnyddiwch gyfrifiannell os oes angen! Lluoswch swm yr uned hon â maint pob categori. Mae hyn yn rhoi’r maint y dylai pob segment fod mewn graddau. Lluniadwch gylch a thynnwch linell o ganol y cylch i’r top. Gan ddechrau o’r llinell hon, defnyddiwch onglydd i fesur a lluniadu pob darn. Labelwch y darnau a rhowch deitl i’ch siart cylch.
Crynodeb o’r dull
Canfyddwch beth y bydd y cylch cyfan yn ei gynrychioli – hwn yw cyfanswm eich categorïau wedi’u hadio at ei gilydd.
Rhannwch 360 (maint y cylch mewn graddau) â’r cyfanswm hwn i ddweud wrthych chi beth yw gwerth un uned o’ch data. Defnyddiwch gyfrifiannell os oes angen!
Lluoswch swm yr un uned hon â maint pob categori.
Mae hyn yn rhoi’r maint y dylai pob segment fod (mewn graddau).
Lluniadwch gylch a thynnwch linell o ganol y cylch i’r top.
Gan ddechrau’r o’r llinell hon, defnyddiwch onglydd i fesur a lluniadu pob darn.
Labelwch y darnau, neu defnyddiwch allwedd i ddangos beth mae pob segment yn ei gynrychioli.
Rhowch deitl i’ch siart cylch.
Nawr rhowch gynnig ar y gweithgaredd canlynol. Os byddwch yn cael anhawster, ewch yn ôl i’r crynodeb o’r dull uchod. Cofiwch wirio’ch atebion pan fyddwch wedi cwblhau’r cwestiynau.
Gweithgaredd 10: Creu siart cylch
Cyfrifwch yr atebion i’r problemau canlynol heb ddefnyddio cyfrifiannell. Gallwch ail-wirio’ch atebion gyda chyfrifiannell os oes angen. Cofiwch wirio’ch atebion pan fyddwch wedi cwblhau’r cwestiynau.
Mewn arolwg, gofynnwyd i 18 o bobl beth oedd eu hoff anifail anwes. Roedd eu hatebion fel a ganlyn:
Anifail | Nifer y bobl |
---|---|
Cath | 5 |
Ci | 6 |
Cwningen | 4 |
Aderyn | 1 |
Pysgodyn | 2 |
Lluniadwch siart cylch i gynrychioli’r wybodaeth hon.
Ateb
I ganfod sawl gradd sy’n cynrychioli pob anifail, rhaid ichi wneud y cyfrifiad canlynol:
360 ÷ 18 = 20
Felly, caiff pob anifail ei gynrychioli gan 20°. Yna gallwn gyfrifo maint pob darn:
Anifail | Nifer y bobl | Ongl |
---|---|---|
Cath | 5 | 5 × 20° = 100° |
Ci | 6 | 6 × 20° = 120° |
Cwningen | 4 | 4 × 20° = 80° |
Aderyn | 1 | 1 × 20° = 20° |
Pysgodyn | 2 | 2 × 20° = 40° |
Fel gwiriad, gallwch wneud yn siŵr bod graddau pob darn yn adio i 360°:
100° + 120° + 80° + 20° + 40° = 360°
O’r mesuriadau hyn, dylech greu siart cylch fel a ganlyn:
Mae Bill yn cadw cofnod o sut mae’n treulio ei amser mewn diwrnod arferol. Lluniadwch siart cylch i gynrychioli’r wybodaeth hon:
Gweithgaredd | Amser a dreulir |
---|---|
Cysgu | 8 awr |
Coleg | 7 awr |
Bwyta | 1 awr |
Cyfryngau cymdeithasol | 5 awr |
Teithio | 2 awr |
Campfa | 1 awr |
Ateb
Mae’r amser a dreulir ar weithgareddau yn adio i 24 awr – fel y byddech yn disgwyl! I ganfod sawl gradd sy’n cynrychioli pob awr, rhaid ichi wneud y cyfrifiad hwn:
360 ÷ 24 = 15
Felly, caiff pob awr ei chynrychioli gan 15°. Yna gallwn gyfrifo maint pob darn:
Gweithgaredd | Amser a dreulir | Ongl |
---|---|---|
Cysgu | 8 awr | 8 × 15 = 120 |
Coleg | 7 awr | 7 × 15 = 105 |
Bwyta | 1 awr | 1 × 15 = 15 |
Cyfryngau cymdeithasol | 5 awr | 5 × 15 = 75 |
Teithio | 2 awr | 2 × 15 = 30 |
Campfa | 1 awr | 1 × 15 = 15 |
Gallwch wirio’r ffigurau hyn trwy wneud yn siŵr bod y graddau ar gyfer pob darn yn adio i 360°:
120° + 105° + 15° + 75° + 30° + 15 = 360°
Gan ddefnyddio’r gwerthoedd hyn, nawr gallwch luniadu’ch siart cylch. Peidiwch ag anghofio ychwanegu teitl ac allwedd. O’r mesuriadau hyn, dylai’ch siart cylch edrych fel hyn:
Mae tiwtor yn cofnodi canlyniadau prawf ar gyfer dosbarth:
Gradd | Nifer y myfyrwyr |
---|---|
A | 10 |
B | 13 |
C | 7 |
D | 4 |
E | 2 |
Lluniadwch siart cylch i ddangos dadansoddiad o’r canlyniadau.
Ateb
Cyfanswm nifer y myfyrwyr yw 36. Er mwyn canfod sawl gradd sy’n cynrychioli pob myfyriwr, rhaid ichi wneud y cyfrifiad hwn:
360 ÷ 36 = 10
Felly, caiff pob myfyriwr ei gynrychioli gan 10°. Yna gallwn gyfrifo maint pob darn:
Gradd | Nifer y myfyrwyr | Ongl |
---|---|---|
A | 10 | 10 × 10 = 100 |
B | 13 | 13 × 10 = 130 |
C | 7 | 7 × 10 = 70 |
D | 4 | 4 × 10 = 40 |
E | 2 | 2 × 10 = 20 |
Gan ddefnyddio’r gwerthoedd hyn, nawr gallwch luniadu’ch siart cylch, a ddylai edrych fel hyn:
Crynodeb
Yn yr adran hon, rydych wedi dysgu sut i gyflwyno data mewn siartiau cylch.