Sgipio i'r cynnwys
Mynd i'r prif gynnwys

Ynghylch y cwrs am ddim hwn

Lawrlwytho'r cwrs hwn

Rhannu'r cwrs am ddim hwn

Mathemateg bob dydd 1
Mathemateg bob dydd 1

Dechrau'r cwrs am ddim hwn nawr. Crëwch gyfrif a mewngofnodwch. Ymrestrwch a chwblhewch y cwrs am ddatganaid o'ch cyfranogiad neu fathodyn digidol am ddim os ydynt ar gael.

4 Siartiau cylch

Lluniau mathemateg yw siartiau, yn y bôn. Mae dau fath o siartiau: siartiau bar, y byddwch yn edrych arnynt yn yr adran nesaf, a siartiau cylch.

Mae siartiau cylch yn ffordd glir o gyflwyno data, ond gallan nhw fod yn anodd eu lluniadu ac mae’r cyfrifiadau mae eu hangen i’w creu yn gallu bod yn gymhleth.

Cylch yw siart cylch, wedi’i rannu’n ddarnau. Mae meintiau’r darnau hyn yn cynrychioli’r data. Rhaid i siartiau cylch gynnwys teitl ac allwedd sy’n esbonio beth mae pob darn yn ei olygu.

Enghraifft: Operâu sebon

Sut fyddech chi’n cyflwyno gwybodaeth fel siart cylch? Gwyliwch y fideo canlynol i gael gwybod.

Download this video clip.Video player: bltl_pie_charts_welsh_boards.mp4
Copy this transcript to the clipboard
Print this transcript
Dangos y trawsgrifiad | Cuddio'r trawsgrifiad
 
Interactive feature not available in single page view (see it in standard view).

Crynodeb o’r dull

  • Canfyddwch beth y bydd y cylch cyfan yn ei gynrychioli – hwn yw cyfanswm eich categorïau wedi’u hadio at ei gilydd.

  • Rhannwch 360 (maint y cylch mewn graddau) â’r cyfanswm hwn i ddweud wrthych chi beth yw gwerth un uned o’ch data. Defnyddiwch gyfrifiannell os oes angen!

  • Lluoswch swm yr un uned hon â maint pob categori.

  • Mae hyn yn rhoi’r maint y dylai pob segment fod (mewn graddau).

  • Lluniadwch gylch a thynnwch linell o ganol y cylch i’r top.

  • Gan ddechrau’r o’r llinell hon, defnyddiwch onglydd i fesur a lluniadu pob darn.

  • Labelwch y darnau, neu defnyddiwch allwedd i ddangos beth mae pob segment yn ei gynrychioli.

  • Rhowch deitl i’ch siart cylch.

Nawr rhowch gynnig ar y gweithgaredd canlynol. Os byddwch yn cael anhawster, ewch yn ôl i’r crynodeb o’r dull uchod. Cofiwch wirio’ch atebion pan fyddwch wedi cwblhau’r cwestiynau.

Gweithgaredd 10: Creu siart cylch

Cyfrifwch yr atebion i’r problemau canlynol heb ddefnyddio cyfrifiannell. Gallwch ail-wirio’ch atebion gyda chyfrifiannell os oes angen. Cofiwch wirio’ch atebion pan fyddwch wedi cwblhau’r cwestiynau.

Mewn arolwg, gofynnwyd i 18 o bobl beth oedd eu hoff anifail anwes. Roedd eu hatebion fel a ganlyn:

AnifailNifer y bobl
Cath5
Ci6
Cwningen4
Aderyn1
Pysgodyn2

Lluniadwch siart cylch i gynrychioli’r wybodaeth hon.

Ateb

I ganfod sawl gradd sy’n cynrychioli pob anifail, rhaid ichi wneud y cyfrifiad canlynol:

  • 360 ÷ 18 = 20

Felly, caiff pob anifail ei gynrychioli gan 20°. Yna gallwn gyfrifo maint pob darn:

AnifailNifer y boblOngl
Cath55 × 20° = 100°
Ci66 × 20° = 120°
Cwningen44 × 20° = 80°
Aderyn11 × 20° = 20°
Pysgodyn22 × 20° = 40°

Fel gwiriad, gallwch wneud yn siŵr bod graddau pob darn yn adio i 360°:

100° + 120° + 80° + 20° + 40° = 360°

O’r mesuriadau hyn, dylech greu siart cylch fel a ganlyn:

Described image
Ffigur 10 Siart cylch anifeiliaid anwes

Mae Bill yn cadw cofnod o sut mae’n treulio ei amser mewn diwrnod arferol. Lluniadwch siart cylch i gynrychioli’r wybodaeth hon:

GweithgareddAmser a dreulir
Cysgu8 awr
Coleg7 awr
Bwyta1 awr
Cyfryngau cymdeithasol5 awr
Teithio2 awr
Campfa1 awr

Ateb

Mae’r amser a dreulir ar weithgareddau yn adio i 24 awr – fel y byddech yn disgwyl! I ganfod sawl gradd sy’n cynrychioli pob awr, rhaid ichi wneud y cyfrifiad hwn:

360 ÷ 24 = 15

Felly, caiff pob awr ei chynrychioli gan 15°. Yna gallwn gyfrifo maint pob darn:

GweithgareddAmser a dreulirOngl
Cysgu8 awr8 × 15 = 120
Coleg7 awr7 × 15 = 105
Bwyta1 awr1 × 15 = 15
Cyfryngau cymdeithasol5 awr5 × 15 = 75
Teithio2 awr2 × 15 = 30
Campfa1 awr1 × 15 = 15

Gallwch wirio’r ffigurau hyn trwy wneud yn siŵr bod y graddau ar gyfer pob darn yn adio i 360°:

120° + 105° + 15° + 75° + 30° + 15 = 360°

Gan ddefnyddio’r gwerthoedd hyn, nawr gallwch luniadu’ch siart cylch. Peidiwch ag anghofio ychwanegu teitl ac allwedd. O’r mesuriadau hyn, dylai’ch siart cylch edrych fel hyn:

Described image
Ffigur 11 Siart cylch gweithgareddau yn ystod y dydd

Mae tiwtor yn cofnodi canlyniadau prawf ar gyfer dosbarth:

GraddNifer y myfyrwyr
A10
B13
C7
D4
E2

Lluniadwch siart cylch i ddangos dadansoddiad o’r canlyniadau.

Ateb

Cyfanswm nifer y myfyrwyr yw 36. Er mwyn canfod sawl gradd sy’n cynrychioli pob myfyriwr, rhaid ichi wneud y cyfrifiad hwn:

360 ÷ 36 = 10

Felly, caiff pob myfyriwr ei gynrychioli gan 10°. Yna gallwn gyfrifo maint pob darn:

GraddNifer y myfyrwyrOngl
A1010 × 10 = 100
B1313 × 10 = 130
C77 × 10 = 70
D44 × 10 = 40
E22 × 10 = 20

Gan ddefnyddio’r gwerthoedd hyn, nawr gallwch luniadu’ch siart cylch, a ddylai edrych fel hyn:

Described image
Ffigur 12 Siart cylch dadansoddiad graddau

Crynodeb

Yn yr adran hon, rydych wedi dysgu sut i gyflwyno data mewn siartiau cylch.