Lluosrifau a rhifau sgwâr
Wrth ymdrin â lluosi, mae’n bwysig gwybod ystyr lluosrifau a rhifau sgwâr.
Lluosrifau
Gellir rhannu lluosrif o rif yn union â’r rhif hwnnw. Felly er enghraifft, mae 12 yn lluosrif o 2, 3, 4 a 6 oherwydd:
2 × 6 = 12
4 × 3 = 12
Gweithgaredd 9: Chwilio am luosrifau
Edrychwch ar y rhes ganlynol o rifau ac yna atebwch y cwestiynau isod.
12, 17, 24, 30, 39, 45, 52, 80
- Pa rai o’r rhifau hyn sy’n lluosrifau o 2?
- Pa rai o’r rhifau hyn sy’n lluosrifau o 3?
- Pa rai o’r rhifau hyn sy’n lluosrifau o 5?
- Pa rai o’r rhifau hyn sy’n lluosrifau o 10?
Ateb
- Mae 12, 24, 30, 52 a 80 yn lluosrifau o 2.
- 2 × 6 = 12
- 2 × 12 = 24
- 2 × 15 = 30
- 2 × 26 = 52
- 2 × 40 = 80
- Mae 12, 24, 30, 39 a 45 yn lluosrifau o 3.
- 3 × 4 = 12
- 3 × 8 = 24
- 3 × 10 = 30
- 3 × 13 = 39
- 3 × 15 = 45
- Mae 30, 45 a 80 yn lluosrifau o 5.
- 5 × 6 = 30
- 5 × 9 = 45
- 5 × 16 = 80
- Mae 30 a 80 yn lluosrifau o 10.
- 10 × 3 = 30
- 10 × 8 = 80
Rhifau sgwâr
Ceir rhif sgwâr pan rydych yn lluosi unrhyw rif cyfan â’i hun. Er enghraifft:
1 × 1 = 1
2 × 2 = 4
3 × 3 = 9
Awgrym: Dangosir rhifau sgwâr fel arfer fel: 12 (sy’n golygu 1 × 1), 22 (sy’n golygu 2 × 2), 32 (sy’n golygu 3 × 3), ac ati.
Gweithgaredd 10: Canfod rhifau sgwâr
Rydych wedi cael y rhifau sgwâr hyd at rif 3. Gan ddilyn yr un patrwm, beth yw’r rhifau sgwâr o 4 i 12?
Ateb
Mae’r atebion fel a ganlyn:
4 × 4 = 16
5 × 5 = 25
6 × 6 = 36
7 × 7 = 49
8 × 8 = 64
9 × 9 = 81
10 × 10 = 100
11 × 11 = 121
12 × 12 = 144