Cerdd – 'Mar neu O'r Blaen (Then and Now)'

'Mar neu O'r Blaen (Then and Now)'

Gan Barbara Candlish

They say the skies of Blaenau Gwent were crying
They say the hills and valleys could not breath
They say in dirty running rivers
No fish or wildlife could be seen

That was then Coal was King
They didn't know what harm it would bring

They say the skies of Blaenau Gwent are smiling
They say the hills and valleys can now breath
They say in clean running rivers
Fish and wildlife are be seen

This is now, from waste ochre underground
A new pigment has been found

NB: In Welsh when it's sunny they say 'the sun is smiling'

Ysbrydolwyd gan brosiect ‘Colour from the Mines’ yn Nhŷ Ebbw Fach, Six Bells. Cewch ragor o wybodaeth ar dudalen Facebook Colour From the Mines ac yn turninglandscape.com.

Ynglŷn â'r gerdd hon

Mae cerdd fer Babara ‘Then and Now’, wedi'i hysbrydoli gan brosiect ‘Colours from the Mines’ yn Nhŷ Ebbw, Chwe Chloch. Yn ystod hydref 2020, bu'r artist yn y celfyddydau gweledol, Onysa McCausland, yn goruchwylio cynllun adfywio cyffrous ar gyfer Chwe Chloch, a oedd yn ymwneud ag ailgylchu gwastraff o'r pwll glo i greu lliw, a ddefnyddiwyd i greu nifer o baentiadau ocr unigryw yn y pentref.

Mae'r gerdd fer hon sy'n ysgogi'r meddwl yn llawn o ddelweddau grymus, drwy effeithiau melodaidd personoli yn y Gymraeg sy'n disgrifio heulwen fel yr awyr yn 'gwenu'. Yma, mae Barbara yn addasu'r ddelweddaeth hon i ailddychmygu hanes y cwm cyn ac ar ôl effeithiau'r pyllau glo, gan gyfeirio at ei hanes cyfoes a'r 'lliw newydd' y daethpwyd o hyd iddo o ganlyniad i'r prosiect. Mae'n gerdd am effeithiau cadarnhaol adfer a gobaith.

Mae'r dudalen hon yn rhan o arddangosfa ar-lein Blaenau Gwent REACH.

Ffilm a sain | Ysgrifennu creadigol | Celf weledol

Straeon digidol | Hanes Blaenau Gwent | Ynglŷn â'r prosiect hwn