Somo la 2
Fikiria taarifa mbalimbali za matini ulizokwisha soma. Taarifa hizi ama zikiwa katika kurasa za vitabu, au katika vipeperushi vya matangazo, au katika skirini za kompyuta, mara nyingi huambatanisha vielelezo,chati, grafu, michoro, picha au ramani. Kufanikiwa kama wasomaji, wewe pamoja na wanafunzi wako mnahitaji kuelewa jinsi maneno, tarakimu na sanamu zionekanazo (kama picha au michoro) zinavyofanya kazi pamoja kuwasilisha taarifa. Sasa waandishi wengi wa elimu wanasisitiza umuhimu wa vielelzo vya kufundishia kusoma na kuandika. Kujifunza jinsi ya kusoma na kuitika picha na michoro ni sehemu mojawapo ya kujua kusoma na kuandika. Kusoma na kuitika michoro, grafu na vielelezo ni njia nyingine. Chati ya pau na pai ni baadhi ya chati rahisi kuelewa na kutengeneza ili kufanya muhtasari wa taarifa.
Uchunguzi kifani ya 2: Kutengeneza chati ya pai kuwasilisha namba ya tarehe za kuzaliwa za wanafunzi kwa kila mwezi
Mwalimu Maria Mutagwa anapenda kuwafanya wanafunzi wake wa Darasa la 6 kujisikia vizuri. Darasani kwake ana karatasi kubwa ikionesha mwezi na siku ya kuzaliwa kwa kila mwanafunzi. Kila siku ya kuzaliwa ya wanafunzi mmojawapo wanafunzi wenzake huimba wimbo wa “heri ya siku ya kuzaliwa.” Siku moja, mwanafunzi mmoja alitoa hoja kuwa katika baadhi ya miezi wanaimba wimbo huo mara nyingi kuliko miezi mingine. Maria aliamua kutumia hoja hiyo kufanya hesabu na kazi ya maonesho ya kihesabio katika chati za pai.
Kwanza, aliandika jina la mwezi ubaoni na baadaye aliwataka wanafunzi wamweleze ni wanafunzi wangapi walikuwa na siku yao ya kuzaliwa kwa kila mwezi. Aliandika namba mbele ya mwezi husika (k.m. Januari 5; Februari 3, na kadhalika).
Baadaye alichora mduara mkubwa ubaoni na kuwataka wanafunzi kufikiria kuwa hiyo ilikuwa chati ya pai na kwa kuwa walikuwa wanafunzi 60 darasani kutakuwa na sehemu 60 katika chati ya pai, moja kwa kila mwanafunzi.
Sehemu zitaunganishwa kutengeneza vijisehemu (vipande). Kutakuwa na vijisehemu 12, kwa sababu kuna miezi 12 kwa mwaka. Kila kijisehemu kitawakilisha idadi ya wanafunzi waliokuwa na siku ya kuzaliwa katika mwezi husika, lakini kila kijisehemu kitakuwa na ukubwa tofauti. Alianza na mwezi palipoangukia siku za kuzaliwa nyingi. –mwezi wa Septemba. Katika mwezi wa Septemba, wanafunzi 12 walikuwa na siku zao za kuzaliwa.
Wanafunzi walipata wazo haraka la kutengeneza vijisehemu 12 vya ukubwa tofauti ndani ya mduara ili kuwasilisha idadi ya siku za kuzaliwa za kila mwezi kama asilimia ya darasa. Walinakili chati ya pai katika daftari zao na kuchora kila kijisehemu kwa rangi tofauti.
Wanafunzi walizungumzia taarifa nyingine ambazo wangeweza kuziingiza katika chati ya pai na waliamua kutambua wanafunzi wangapi walicheza michezo tofauti, wangapi waliunga mkono kila timu katika michuano ya mashindano ya mpira Tanzania na wanafunzi wangapi wanazungumza lugha tofauti katika sehemu zao.
Shughuli ya 2: Kufahamu na kutengeneza chati ya pai
Nakili chati ya pai ya Nyenzo rejea 4: Chati ya pai ubaoni .
Waulize wanafunzi kwa nini mchoro huu unaitwa chati ya pai.
Tunga maswali (sehemu b) kuhusu chati ya pai ubaoni na waulize wanafunzi kufanya kazi katika jozi na kuyajibu.
Jadili majibu darasani.
Tumia ubao wako kuwaonesha wanafunzi jinsi ya kubadili majibu haya katika aya kuhusu wikiendi ya Thomas. Watake wanafunzi wako wachore chati ya pai.Kwa kazi ya nyumbani watake wanafunzi kuchora chati ya pai kuonesha jinsi wanavyotumia muda wao wa wikiendi.
Baada ya kukagua kazi za nyumbani, watake wanafunzi wabadilishane chati zao na wenzao na kuandika aya kuhusu wenzao wanavyotumia muda wao wa wikiendi. Umejifunza nini kuhusu shughuli hizi? Utafanya kitendo gani wakati ujao kinachohusiana na shughuli hizi? (Angalia Nyenzo rejea 4 kwa mawazo zaidi).
Somo la 1
