1.1 Plethu’r ysgol a’r brifysgol
Mae athrawon dan hyfforddiant yn dweud yn aml bod yr amser maen nhw’n ei dreulio yn yr ysgol yn un o agweddau mwyaf defnyddiol ar eu dysg. Dyma lle maen nhw’n dysgu am arfer dda yng nghyd-destun ymarferol eu hysgol ac yn dechrau’r broses anodd o ddysgu i dynnu ar ‘wybodaeth ymarferol’ athrawon mwy profiadol (Hagger a McIntyre, 2006).
Mae gwybodaeth bwysig seiliedig ar ymchwil y mae’n rhaid i athrawon dan hyfforddiant ei deall, ac yn draddodiadol dyma lle mae prifysgolion wedi chwarae rôl ganolog. Wedi dweud hynny, yn rhaglenni modern addysg gychwynnol i athrawon, mae pwyslais cynyddol ar yr angen i fyfyrwyr ddeall, cyfuno a defnyddio ffurfiau deallusol a phrofiadol o wybodaeth, ac i raglenni addysg gychwynnol i athrawon ddylunio eu darpariaeth a’u cwricwla i gefnogi’r integreiddiad hwn (Lofthouse, 2018). Mae Hagger a McIntyre (2006) yn galw’r broses hon yn ‘ddamcaniaethu ymarferol’. Fel rhan o’r broses hon, mae athro ar ddechrau ei yrfa yn tynnu ar ddamcaniaeth ac ymchwil i adnabod syniadau i wella ei ymarfer ac yna’n dechrau archwilio’n feirniadol defnyddioldeb y syniadau hyn yng nghyd-destun ei ymarfer eu hunain, ei bwnc neu lefel, ei disgyblion a’i ysgol. Mae gan y mentor rôl allweddol i’w chwarae yn y broses hon. Maen nhw’n cefnogi athrawon ar ddechrau eu gyrfa i ddatblygu digon o gymhwysedd i ddefnyddio damcaniaethu ymarferol wrth iddynt symud tuag at addysgu’n annibynnol.
Bydd sut fydd gwaith mentor yn cael ei ganfod yn amrywio’n fawr yn ysgolion. Mae dyletswydd ar uwch arweinwyr i ddewis mentoriaid ymhlith yr athrawon hynny sydd â gwybodaeth gadarn ynghylch y rhaglenni mae’r myfyrwyr ynghlwm â nhw, sgiliau rhyngbersonol da a dealltwriaeth glir am anghenion athro ar ddechrau ei yrfa sy’n gweithio tuag at safonau disgwyliedig (Estyn, 2018).
Yn ogystal, rhaid i fentor gefnogi athro ar ddechrau ei yrfa drwy feithrin twf tueddiadau penodol. Mae’r tueddiadau hyn yn cynnwys cydnabod yr angen i ddatblygu’n barhaus drwy gymryd cyfrifoldeb am ei gyfrifoldeb dros ei ddysg ei hun drwy gydol ei yrfa, a datblygu awydd i ymgysylltu’n feirniadol ag ymchwil i wella ac arloesi’n barhaus ei ymarfer yn y dosbarth a’i ymateb i’r dysgwyr y mae’n gyfrifol amdanynt.