10 Tebygolrwydd
Tebygolrwydd yw mesur pa mor debygol yw hi y bydd rhywbeth yn digwydd. Rydym yn defnyddio tebygolrwydd mewn ffyrdd gwahanol mewn bywyd go iawn:
Mae bwcis yn defnyddio math o debygolrwydd i roi ods betio ar unrhyw beth.
Mae cwmnïau yswiriant yn defnyddio tebygolrwydd i benderfynu faint i’w godi am yr holl fathau gwahanol o yswiriant sydd.
Mae adrannau’r llywodraeth yn defnyddio tebygolrwydd ac ystadegau i’w helpu i lywodraethu’r wlad.
(Mae tebygolrwydd yn perthyn i’r gair ‘tebygol ’. Efallai y byddech chi’n dweud, ‘Pa mor debygol yw hi y bydd hynny’n digwydd?’)
Bydd gweithio trwy’r adran hon yn eich galluogi i:
ddeall y posibilrwydd y bydd digwyddiadau gwahanol yn digwydd
dangos bod rhai digwyddiadau’n fwy tebygol o ddigwydd nag eraill
deall a defnyddio graddfeydd tebygolrwydd
dangos y tebygolrwydd y bydd digwyddiadau’n digwydd gan ddefnyddio ffracsiynau, degolion a chanrannau.
Tebygolrwydd yw mesur pa mor debygol yw hi y bydd rhywbeth yn digwydd. Edrychwch ar y gair: ‘tebygolrwydd’. Allwch chi weld ei fod yn cynnwys y gair ‘tebygol ’?
Rydyn ni’n gwybod bod bywyd yn llawn dewisiadau a siawns, neu fod rhai pethau’n fwy tebygol o ddigwydd nag eraill.
Er enghraifft, gallech ddweud, ‘Efallai wna i dorri’r glaswellt yfory’. Byddai tebygolrwydd yn cael ei ddefnyddio i fesur pa mor debygol yw hi y byddwch chi’n torri’r glaswellt. Mae yma ddau opsiwn: naill ai rydych chi’n torri’r glaswellt neu dydych chi ddim.
Pe baech chi’n gwybod y bydd hi’n bwrw glaw yfory a bod gennych lawer o bethau eraill i’w gwneud (a’ch bod chi’n casáu torri glaswellt) byddai’r tebygolrwydd y byddwch chi’n torri’r glaswellt yn isel, neu sero hyd yn oed! Ond ar y llaw arall, pe baech chi wir yn bwriadu torri’r glaswellt a bod rhagolygon y tywydd yn dda, byddai’r tebygolrwydd y byddwch yn torri’r glaswellt yn uchel.
Rydym yn defnyddio tebygolrwydd i roi syniad inni pa mor debygol yw hi y bydd rhywbeth yn digwydd. Mae’n rhoi system mesur inni.
Os yw rhywbeth yn debygol iawn o ddigwydd, mae’r tebygolrwydd yn uchel.
Os nad yw rhywbeth yn debygol iawn o ddigwydd, mae’r tebygolrwydd yn isel.
Enghraifft: Pa mor debygol yw hynny?
Beth yw’r tebygolrwydd:
y byddwch yn ennill y loteri yr wythnos hon?
y byddwch yn gwlychu yn y glaw?
y bydd yr haf yn dilyn y gwanwyn?
Mae’r tebygolrwydd y byddwch yn ennill y loteri’r wythnos hon yn isel iawn, a’r tebygolrwydd y byddwch yn gwlychu yn y glaw ac y bydd yr haf yn dilyn y gwanwyn yn uchel.
Wrth gwrs, mae siawns deg y bydd rhai pethau’n digwydd. Er enghraifft, os taflwch ddarn arian, mae tebygolrwydd cyfartal y bydd yn glanio naill ai ar ei ben neu ar ei gynffon. Gallech hefyd alw hyn yn siawns deg, neu siawns hanner-hanner, y bydd y darn arian yn glanio naill ai ar ei ben neu ar ei gynffon.
Faint o bethau allwch chi feddwl amdanynt sydd â thebygolrwydd gwahanol o ddigwydd?
Nawr rhowch gynnig ar y gweithgaredd canlynol. Cofiwch wirio’ch atebion pan fyddwch wedi cwblhau’r cwestiynau.
Gweithgaredd 18: Tebygolrwydd y bydd digwyddiadau’n digwydd
Faint o bethau allwch chi feddwl amdanynt sydd â thebygolrwydd gwahanol o ddigwydd? Meddyliwch am enghreifftiau ac yna gwiriwch eich syniadau yn erbyn yr atebion a awgrymir.
Os na allwch feddwl am unrhyw beth, gallai’ch enghreifftiau gynnwys:
y bydd y lleuad yn codi heno
taflu darn arian a’i fod yn glanio ar ben
y bydd tagfa draffig ar ryw adeg eleni ar yr M25
y cewch eich herwgipio gan greaduriaid o blaned arall
y byddwch yn ennill y loteri
y bydd baban yn cael ei eni’n fachgen.
Yn amlwg, mae yna lawer o enghreifftiau eraill.
Wrth edrych ar y digwyddiadau rydych wedi meddwl amdanynt, beth yw’r tebygolrwydd y bydd pob un yn digwydd? Rhowch eich digwyddiad yn y golofn gywir yn y tabl.
| Digwyddiadau â thebygolrwydd uchel o ddigwydd | Digwyddiadau â siawns deg o ddigwydd | Digwyddiadau â thebygolrwydd isel o ddigwydd |
|---|---|---|
Ateb
Does dim un ateb cywir i’r gweithgaredd hwn. Edrychwch ar ein hawgrymiadau isod:
| Digwyddiadau â thebygolrwydd uchel o ddigwydd | Digwyddiadau â siawns deg o ddigwydd | Digwyddiadau â thebygolrwydd isel o ddigwydd |
|---|---|---|
| Y lleuad yn codi heno | Taflu darn o arian a’i fod yn glanio ar ei ben | Ennill y loteri |
| Tagfa draffig ar ryw adeg eleni ar yr M25 | Baban yn cael ei eni’n fachgen | Cael eich herwgipio gan greaduriaid o blaned arall |