Somo la 1
Mpaka sasa moduli hii imeangalia asili ya maunzi mabalimbali, tukichukulia namna ya kuyaainisha kufuatana na tabia; na jinsi ya kutengenezwa na kutumika kwa namna mbalimbali kutegemeana na hali ya maunzi yenyewe. Katika sehemu hii, tunajaribu kuwaelewesha wanafunzi kwamba kuna maunzi ya aina nyingi hayapatikani kwa urahisi katika dunia hii.
Katika uchunguzi kifani 1 Tutaona jinsi mwalimu anavyotoa utangulizi kuhusu mada hii kwa kutekenya fikira za wanafunzi juu ya maunzi yanayoweza kurejelezwa na yasiyo weza kurejelezwa. (Angalia Nyenzo rejea: Matumizi ya ramani mawazo na majadiliano kupata mawazo
Moja ya rasilimali ambayo ni muhimu sana lakini adimu ni mafuta yasiyosafishwa. Je unafahamu ni vitu gani vinatengenezwa kutokana na mafuata yasiyosafishwa? Mafuta ghafi (yasiyosafishwa) ni mchanganyiko wa vimiminika. Hayana matumizi yoyote mpaka yatenganishwe kwa mashine ya kusafishia mafuta. Mafuta ghafi yanachemshwa na kila fraksheni ya mchanganyiko huchemka katika kiwango tofauti na nyingine. Utenganisho huu huitwa ukenekaji (fanya kuwa mvuke) na zile sehemu tofauti tofauti za huo mchanganyiko huu huitwa Frakisheni (kisehemu). Kila fraksheni kinatumika kutengeneza vitu tofauti.
Katika Shughuli 1, Unatumia mchoro kuwasaidia wanafunzi kuelewa jinsi gani tunategemea mafuta ghafi. Unaweza kuendelea ukaonyesha vitu mbalimbali vinalivyotengengenezwa kwa mafuta ghafi katika darasa lako.– Wanafunzi wanaweza kuchora picha au kutumia taswira mbalimbali kutoka kwenye magazeti au kwenye majarida na katika makatalogi mbalimbali.
Uchunguzi kifani ya 1: Kupata taswira pana
Amani wa Khartoum, Sudan, anakwenda ubaoni na kuchora mstari wima kuugawa ubao mara mbili, upande wa kushoto anaandika Maunzi rejelezi na upande wa kulia, maunzi yasiyo rejelezi. Kisha huwasaidia wanafunzi kushirikishana mawazo juu ya majina ya vitu wanavyotumia kila siku.
Halafu wanavitenganisha na kupata vile vinavyoanguakia katika makundi hayo mawili ubaoni. (Angalia Nyenzo rejea 1: Maunzi rejelezi na
yasiyo rejelezi kwa mazoezi ya darasa zima). Kisha wananakili mchoro na kuongezea majina kadri wanavyoendelea kujifunza kuhusu maunzi rejelezi na yasiyo rejelezi.
Shughuli ya 1: Kuchanganua Michanganyiko–Mafuta ghafi
Vyanzo vingi vinaonyesha mchoro wa namana yakubadili mafuta ghafi katika kiwanda cha kusafisha mafuta ya petroli.(Angalia Nyenzo rejea 1: Bidhaa zilizotengenezwa kutokana na mafuta ghafi ni mfano mzuri.)
Wakumbushe wanafunzi wako namna maji yanavyovukizwa kuacha nyuma uchafu. Uchunguzi kifani 2 katika sehemu ya 3 – pia wasaidie wanafunzi kujua kwamba vitu vingine pia vinavukizwa kupata gesi.Gesi zinapopoa zinarudi kuwa kimiminika. Fikiria juu ya sehemu yoyote ya kupikia ambapo kuta na dari zake inabidi zisafishwe kutokana na matabaka ya mafuta yatokanayo na mvuke na mafuta ya moto yanapopoa.
Wafahamishe kwamba mafuta ghafi ni mchanganyiko wa vimiminika viitwavyo fraksheni; kila fraksheni huvukizwa katika kiwango tofauti cha joto.
Chambua mchoro huo na wanafunzi wako kisha waulize: ni fraksheni ngapi hutokea? Je fraksheni hizo zinatofautianaje? Kila fraksheni imeundwa kutokana na nini?
Wagawe wanafunzi wako katika makundi kisha wape kazi ya kutafiti makundi tofauti tofauti ya bidhaa zitokanavyo na mali ghafi. Wanaweza pia kutafuta matumizi ya bidhaa hizo na kama zinaoza au haziozi,), usalama wake. (Anglia Nyenzo rejea 2 kwa mapendekezo kuhusu aina hii ya kazi.)
Sehemu ya 5: Hekima katika matumizi na urejelezaji wa matumizi ya maunzi/rasilimali (vitu, vifaa)
