7.3 Tathmini kiwango cha asifiksia
Watoto walio na asifiksia kiasi au kali wanahitaji huduma makini ya uhaishaji. Jifunze jinsi ya kutambua kiwango cha asifiksia kwa mtoto mchanga. Tathmini kama mtoto yuko hai au amefariki katika sekunde 5 baada ya kuzaliwa. Iwapo yuko hai, kadiri kiwango cha asifiksia. Huenda mtoto aliye na asifiksia kali asipumue kabisa. Hasongezi mikono wala miguu yake. Rangi ya ngozi yake ni samawati sana au nyeupe sana. Mtoto asiyeweza kupumua au anayetweta ili kupata hewa anahitaji huduma ya dharura. Mtoto anayepumua chini ya pumzi 30 kwa dakika pia anahitaji huduma ya dharura. Mtoto asipopumua punde tu baada ya kuzaliwa, ubongo wake unaweza kuharibika au kufariki. Ukiwahaisha watoto vizuri na kwa haraka, wengi wao wanaweza kuongoka.
Jedwali 7.1 linaorodhesha mambo utakayochunguza ili kutathmini kiwango cha asifiksia kwa mtoto mchanga. Pia, tazama picha za watoto wachanga walio na viwango tofauti vya asifiksia (Picha 7.1, 7.2 na 7.5).
Mtoto mchanga anayetweta anaweza tu kuvuta pumzi chache na kwa ugumu. Mitweto mikubwa kati ya kila pumzi pia ni tatizo. Mtoto mchanga anayetweta, kwa kawaida huwa karibu kufariki.
| Dalili | Hakuna asifiksia | Asifiksia ndogo | Asifiksia kiasi | Asifiksia kali |
|---|---|---|---|---|
| Mpigo wa moyo | Zaidi ya mipigo 100 kwa dakika | Zaidi ya mipigo 100 kwa dakika | Zaidi ya mipigo 60 kwa dakika | Chini ya mipigo 60 kwa dakika |
| Rangi ya ngozi | Waridi | Buluu kidogo | Buluu wastani | Buluu sana |
| Mkondo wa kupumua | Kulia | Kulia | Kupumua lakini sio sana | Kutopumua wala kutweta |
| Kusonga kwa miguu na mikono | Inasonga vizuri | Kusonga kidhaifu | Kutosonga | Kutosonga |
| Kuchafuliwa na mekoniamu | La | La | Labda | Kawaida |
| Uhaishaji | Hakuna haja | Mwitiko wa haraka | Mwitiko mzuri | Anachukua muda mrefu kuitika |
Tathmini kiwango cha asifiksia chini ya sekunde 5. Fanya hivyo haraka lakini usiwe na hofu.
Lazima utoe huduma ya kumhaisha mtoto katika muda wa dakika moja baada ya kuzaliwa. Kwa hivyo, ni rahisi kukadiria mpigo wa moyo kuliko kuhesabu. Ni rahisi na haraka kutazama mkondo wa pumzi zake kuliko kuhesabu kiwango cha pumzi. Jedwali 7.2 linaorodhesha dalili zinazoonyesha kilicho na kisicho cha kawaida baada ya kuzaliwa.
| Ishara | Ugunduzi wa kawaida | Ugunduzi usio wa kawaida |
|---|---|---|
| Rangi | Yafaa kuwa waridi | Buluu au yenye sinosisi (ukosefu wa oksijeni ya kutosha) Nyeupe, (weupe) anemia Umanjano |
| Pumzi | Pumzi 40-60 kwa dakika | Hakuna pumzi Kiwango cha kupumua ni chini ya 30 kwa dakika Mitweto (pumzi chache mno na zenye ugumu) |
| Kiwango cha mpigo wa moyo | Mipigo 120-160 kwa dakika | Hakuna mpigo wa moyo Mpigo wa moyo ni chini ya 100 kwa dakika |
| Siha ya misuli | Mikono na miguu ya mtoto aliyezaliwa baada ya kutimiza umri kamili wa ujauzito imeyojikunja kidogo | Kujikunja duni kwa miguu na mikono, dhaifu (Picha 7.2), inayoashiria asifiksia kali inayoathiri ubongo |
| Matendohiari | Mtoto huhisi na kuitika kidole kinapowekwa kwenye kaakaa la kinywa chake | Mtoto hahisi wala kuitika unapoligusa kaakaa la kinywa chake. |
“Chini ya” inaweza kubadilishwa na alama <, kwa mfano < 30 kwa dakika. “Zaidi ya” inaweza kubadilishwa na alama >, kwa mfano > 30 kwa dakika.
7.2.2 Kabla ya uhaishaji