Gwirfoddoli yn y sector addysg

Ond nid diddordeb proffesiynol oedd y prif beth i Kerrie wrth ddod yn llywodraethwr; roedd yn ymwneud â chefnogi’r amgylchedd ym mhle mae ei phlant ei hun yn cael eu haddysgu, “lle maen nhw’n cael eu gwneud i deimlo’n ddiogel ac yn cael gofal i sicrhau eu lles”. Erbyn hyn, hi ydy’r llywodraethwr â chyfrifoldeb dros iechyd a lles yn yr ysgol.

Rhwng paratoi ar gyfer cyfarfodydd o’r corff llywodraethu llawn, ac is-bwyllgorau, a’u mynychu, ynghyd ag ymweld â’r ysgol, cymryd rhan mewn hyfforddiant, a threfnu gweithgareddau yn yr ysgol, yn ogystal â’i gwaith fel cadeirydd cymdeithas rhieni ac athrawon yr ysgol, mae Kerrie yn amcangyfrif ei bod yn treulio tua 48 awr y mis ar ei gwaith, ond mae hyn yn amrywio trwy gydol y flwyddyn. Mae’n fodd gwerthfawr i dreulio ei hamser; mae hi’n ei ystyried “yn fuddsoddiad yn fy nghymuned” ac yn gyfle i “fodelu’r gwerthoedd” y mae hi eisiau i’w phlant gael eu trwytho ynddyn nhw.

Mae Kerrie yn dweud nad oedd hi angen unrhyw gymwysterau penodol er mwyn dod yn rhiant llywodraethwr - ar wahân i fod â phlentyn yn yr ysgol! Mae hi’n dweud mai’r peth pwysicaf oedd bod â pharodrwydd a brwdfrydedd i ymrwymo i’r rôl.

Ei chyngor i unrhyw un sy’n meddwl am fod yn llywodraethwr? “Meddyliwch yn ofalus iawn am y rhesymau o ran pam rydych yn gwneud hynny, a chael eich arwain ganddyn nhw.”

Fel rhan o’r rôl honno, mae hi’n helpu i fireinio strategaethau’r elusen ar gyfer gwaith yr elusen â’i phartneriaid yn Lesotho, a chafodd y cyfle hefyd i deithio i Lesotho ac i groesawu athrawon a swyddogion o Lesotho i Gymru. O ran ei hymweliadau â’r wlad, dywed Catherine, “maen nhw’n dweud bod mynd i Lesotho yn newid eich bywyd, ac mae hi wirioneddol yn gwneud hynny. Mae Lesotho yn fy nghalon, ac rwy’n teimlo’n rhan o’u cymuned yno.”

Fe’i gwahoddwyd i fod yn aelod o’r pwyllgor yn dilyn ei hymweliad â’r wlad gyda grŵp o fyfyrwyr yn un o’i swyddi blaenorol, ond mae hi’n dal i deimlo bod gwaith yr elusen yn gyffrous. Yn enwedig yn ystod y pandemig COVID-19, roedd ei pherthynas â phartneriaid yr elusen yn Lesotho wedi newid, a sylwodd eu bod nid yn unig wedi tyfu yn nhermau eu sgiliau a’u capasiti eu hunain, ond hefyd yn nhermau eu hyder yn eu galluoedd a’u systemau eu hunain.

Ar wahân i hynny, fel cadeirydd llywodraethwyr ysgol, mae hi’n cyfarfod yn rheolaidd ag arweinwyr a staff dysgu ei hysgol, ac yn gweld ei rhan hi fel modd i fod yn aelod gweithredol o’i chymuned ac i “ad-dalu’r cymwynasgarwch a ddangoswyd” iddi hi. Mae hi hefyd wedi datblygu ei sgiliau cyfathrebu, gan gymryd rhan mewn sgyrsiau a chyfarfodydd anodd ar adegau.

Ei chyngor i unrhyw un sy’n meddwl am fynd i’r afael â chyfleoedd tebyg? “Siaradwch â’ch rheolwr llinell, meddyliwch am ba fathau o bethau y byddai gennych chi ddiddordeb eu gwneud, ac yn bwysicaf oll, rhaid i chi gael ffydd yn eich hun eich bod yn gallu gwneud y math hwn o beth.”

Fel llywodraethwr, mae Becca’n gweithredu fel cyfaill beirniadol ar gyfer yr ysgol, yn helpu i bennu cyfeiriad yr ysgol a darparu cymorth i’w phennaeth a’i chymuned ddysgu. “Oherwydd does gen i ddim plant, fydda’ i ddim yn cael llawer o gyfleoedd i ymgysylltu â phlant a phobl ifanc, felly dwi wrth fy modd bod cael bod yn llywodraethwr yn caniatáu i mi wneud hynny” meddai Becca. Pan fydd yn ymweld â’r ysgol, mae’n dweud ei fod yn amgylchedd cynnes a chefnogol, yn ogystal â bod yn un anhygoel o amrywiol, ym mhle siaredir dros 40 o ieithoedd. 

Bu modd iddi ddefnyddio rhywfaint o’i phrofiad proffesiynol yn ei rôl fel llywodraethwr, gan gynnwys helpu i recriwtio pennaeth. Ond, i Becca, y brif fantais o fod yn llywodraethwr ydy’r ymdeimlad o fod wedi’i chysylltu â’i chymuned, a bod yn rhan o gefnogi datblygiad hyder, gwydnwch a medrau plant.

Ei chyngor i unrhyw un sy’n meddwl am fod yn llywodraethwr? “Beth bynnag rydych chi’n dewis ei wneud, gofalwch ei fod yn rhywbeth rydych chi’n wirioneddol frwdfrydig yn ei gylch, oherwydd mi gewch chi wedyn yr egni a’r amser i’w wneud.”

Mae’r Brifysgol Agored yn cynnig pum diwrnod o absenoldeb â thâl y flwyddyn i gydweithwyr gael cyflawni eu dyletswyddau fel llywodraethwyr ysgol.

I chwilio am seddi gwag ar fyrddau llywodraethwyr yn eich ardal, cysylltwch â’ch ysgol leol, holwch eich awdurdod lleol, neu ymwelwch â Llywodraethwyr Ysgolion.

Ymwelwch â Chasgliad OpenLearn Cymru o Gyrsiau Agored â Bathodyn ar gyfer llywodraethwyr ysgol.

“Fy mhrif gymhelliad oedd fy mod eisiau rhoi rhywbeth yn ôl. Roeddwn wedi bod yn aelod o NASMA ers gweithio ym Mhrifysgol Bangor flynyddoedd lawer yn ôl, a chefais ddysgu cymaint. 20 mlynedd yn ddiweddarach, erbyn hyn, fi oedd yr un a oedd yn gallu ateb y cwestiynau anodd hynny!” meddai.

Ar wahân i’r ymdeimlad o fodlonrwydd o gael rhoi rhywbeth yn ôl, ynghyd â’r balchder o allu helpu i sicrhau newid cadarnhaol ar gyfer myfyrwyr, mae Einir yn realistig o ran manteision personol ei gwaith gwirfoddol. Rhoddodd hyder iddi wneud cais am ei swydd bresennol yn Y Brifysgol Agored: “rhywbeth na fyddwn i fyth wedi’i wneud heb yr hwb ychwanegol roedd bod yn rhan o NASMA wedi’i roi i mi.” Ar lefel bersonol, mae ganddi gryn ddiddordeb hefyd mewn polisi cyllid myfyrwyr, ac mae ei gwaith gwirfoddol wedi creu cysylltiadau a chyfleoedd newydd ar ei chyfer.

Mae Einir yn dweud y gall dreulio cymaint o amser ag y mae ei eisiau ar y gwaith, er ei bod yn dweud wrthyf wedyn ei bod yn cyfarfod â gweision sifil bob chwarter, ynghyd â phedair gwaith y flwyddyn gydag aelodau, pedair gwaith y flwyddyn gyda’r bwrdd rheoli, ac mae’n mynychu’r gynhadledd flynyddol ac yn gweithio yno. Mae hi hefyd yn rhan o bwyllgor sy’n gyfrifol am hyfforddi a datblygu aelodau, ac yn gwneud llawer o waith dros e-bost rhwng y cyfarfodydd hyn. Mae hi’n ffodus bod ei gwaith gwirfoddol yn cyd-fynd mor dda â’i gwaith, fel bod modd iddi wneud llawer ohono yn ystod ei horiau gweithio. 

Yn ogystal â’i gwaith â NASMA, mae hi hefyd yn gwirfoddoli gyda’r Gymdeithas Rhieni ac Athrawon yn ysgol gynradd ei phlant ym Mhontypridd. Mae llawer o weithgareddau’r Gymdeithas Rhieni ac Athrawon yn cael eu cynnal yn ystod oriau gweithio, felly mae Einir yn helpu mewn sawl modd arall, fel rhannu postiadau ar y cyfryngau cymdeithasol, trefnu rafflau, a chyfieithu dogfennau.

“Gwnewch y gorau o’ch cryfderau” meddai Einir. “Dewch o hyd i rywbeth mae gennych chi ddiddordeb ynddo fo, a defnyddiwch y sgiliau a’r profiadau sydd gennych chi eisoes er mwyn rhoi rhywbeth yn ôl.”

Unrhyw gyngor arall i rywun sy’n meddwl am wirfoddoli? “Dechreuwch ar raddfa fechan, a pheidiwch â bod ofn rhoi cynnig arni. Efallai y gwelwch bethau’n cynyddu’n aruthrol o hynny! Ac os na fydd yn llwyddiant, peidiwch â bod yn galed ar eich hun.”