Mae dinasyddiaeth weithgar yn golygu'r arfer o bobl yn cymryd rhan a chael gwybod am yr hyn sy'n digwydd yn eu cymunedau ac ar draws y wlad. Mae hefyd yn golygu bod pobl yn cael eu grymuso i ddefnyddio eu lleisiau i geisio sicrhau newid ac i lunio'r penderfyniadau sy'n effeithio arnynt.
Yng Nghymru, mae hynny'n cynnwys penderfyniadau a wneir yn y Senedd. Ers creu'r Senedd, mae mwy a mwy o bwerau wedi'u trosglwyddo o Lywodraeth y DU, wedi'i lleoli yn San Steffan, i'r Senedd, ac i Lywodraeth Cymru, sydd wedi'i lleoli ym Mae Caerdydd. Yr enw ar y broses hon yw datganoli.
Wrth i'r Senedd dyfu mewn oedran a chyfrifoldeb, ac wrth i Lywodraeth Cymru gymryd mwy o bŵer, felly hefyd mae bywyd dinesig Cymru wedi datblygu. Mae hyn yn golygu bod mwy o gyfleoedd bellach i bobl gymryd rhan yn y broses o wneud penderfyniadau yng Nghymru, ac i'w llunio, ac, yn eu tro, dod yn ddinasyddion gweithgar.
Mae gan wleidyddion, cyrff y llywodraeth, a'r sefydliadau sy'n gweithio gyda nhw rôl i'w chwarae o ran galluogi newid. Mae gan y cyfryngau rôl bwysig o ran dylanwadu arno a rhoi gwybod i bobl am wleidyddiaeth a materion cyfoes. Mae addysg hefyd yn hanfodol er mwyn rhoi'r sgiliau a'r wybodaeth sydd eu hangen ar bobl i'w wneud yn dda.
Dyna pam mae'r Brifysgol Agored yng Nghymru wedi dod â'r casgliad hwn o adnoddau ar-lein am ddim ynghyd i'ch helpu i feddwl yn feirniadol am gymdeithas a gwleidyddiaeth yng Nghymru, ac i'ch helpu i ddefnyddio'ch llais fel dinesydd.
Mae'r casgliad yma hefyd ar gael yn Saesneg. | This collection is also available in English.
Adnoddau dysgu ar-lein am ddim
Cyrsiau, erthyglau a fideos ar gael ar OpenLearn.
-
Newyddion ffug yng Nghymru
Gwyliwch nawr to access more details of Newyddion ffug yng NghymruMae’r ffordd mae gwybodaeth yn cael ei hadrodd, ei hegluro a’i rhannu yng Nghymru, yn enwedig wrth i’r Senedd ennill rhagor o bŵer, yn tynnu sylw at faterion pwysig ynghylch yr effeithiau all ‘newyddion ffug’ eu cael ar gymdeithas ddemocrataidd.
Lefel: 1 Rhagarweiniol
-
Sut i ddarllen y newyddion
Darllenwch nawr to access more details of Sut i ddarllen y newyddionPum awgrym er mwyn eich helpu i adnabod ‘newyddion ffug’ a meddwl yn feirniadol am ein cymdeithas sy'n orlawn o gyfryngau.
Lefel: 1 Rhagarweiniol
-
6 ffordd o sicrhau bod eich llais yn cael ei glywed yng Nghymru
Darllenwch nawr to access more details of 6 ffordd o sicrhau bod eich llais yn cael ei glywed yng NghymruUn o egwyddorion sylfaenol democratiaeth yw y dylai llais dinasyddion cael ei glywed. Mae’r un peth yn wir am ddemocratiaeth Cymru, sydd bellach dros ddau ddegawd oed.
Lefel: 1 Rhagarweiniol
-
Cyflwyniad i greu newid gwleidyddol a chymdeithasol
Dysgwch fwy to access more details of Cyflwyniad i greu newid gwleidyddol a chymdeithasolAc yntau wedi’i ysgrifennu mewn cyfnod heriol - yn amgylcheddol, yn economaidd, yn wleidyddol, yn gymdeithasol ac o ran iechyd, mae ‘Cyflwyniad i wneud newid gwleidyddol a chymdeithasol’ yn rhoi sylfaen i chi ar gyfer rhai o’r sgiliau dinasyddiaeth a’r wybodaeth wleidyddol allweddol sydd eu hangen arnoch i ymyrryd yn y byd wrth iddo newid o’ch ...
Lefel: 1 Rhagarweiniol
-
Sut mae penodi Prif Weinidog newydd i Gymru
Darllenwch nawr to access more details of Sut mae penodi Prif Weinidog newydd i GymruTrosolwg o’r hyn sy’n digwydd pan ddaw’n amser penodi Prif Weinidog newydd Cymru, sy’n arwain Llywodraeth Cymru.
Lefel: 1 Rhagarweiniol
-
Deall datganoli yng Nghymru
Dysgwch fwy to access more details of Deall datganoli yng NghymruMae'r cwrs am ddim hwn yn dilyn y ffordd y mae setliad datganoli Cymru wedi cael ei drawsnewid yn yr 20 mlynedd ers y refferendwm ar ddatganoli yn 1997. Byddwch yn ystyried y ffordd y daeth Cynulliad â chefnogaeth mwyafrif bach iawn o'r cyhoedd a phwerau deddfu cyfyngedig yn Senedd â'r pŵer i osod trethi. Byddwch yn archwilio rhai o'r heriau ...
Lefel: 1 Rhagarweiniol
-
Gwersi y gallwn ni eu dysgu gan arweinyddiaeth yng Nghymru
Darllenwch nawr to access more details of Gwersi y gallwn ni eu dysgu gan arweinyddiaeth yng NghymruOs ydych yn chwilio am ysbrydoliaeth i ddechrau newid cynaliadwy, tecach ac arloesol, mae'r esiampl yng Nghymru yn fan cychwyn da.
Lefel: 1 Rhagarweiniol
-
Rhyddhau amrywiaeth y gorffennol
Darllenwch nawr to access more details of Rhyddhau amrywiaeth y gorffennolYr hanesydd Norena Shopland sydd yn yn egluro pam bod gennym ddiffyg gwybodaeth a dealltwriaeth hanesyddol wrth adrodd straeon am amrywiaeth, a'r hyn y gallwn ni ei wneud i newid hyn.
Lefel: 1 Rhagarweiniol
-
Meithrin eich Sgiliau Meddwl yn Feirniadol
Darllenwch nawr to access more details of Meithrin eich Sgiliau Meddwl yn FeirniadolBeth allwch chi ei wneud i feithrin eich sgiliau meddwl yn feirniadol? Mae Mark Pinder a Paul-François Tremlett yn esbonio ambell beth i'w cofio wrth asesu ymresymiadau pobl eraill, ac wrth gynnig eich ymresymiadau eich hun hefyd.
Lefel: 1 Rhagarweiniol
-
Meddwl yn feirniadol – Sgil a phroses
Darllenwch nawr to access more details of Meddwl yn feirniadol – Sgil a phrosesI fod yn llwyddiannus wrth ddysgu mae angen i ni wneud mwy na dim ond cofio gwybodaeth – mae angen meddwl yn feirniadol yn hanfodol. Mae Anne Wesemann yn esbonio'r buddiannau...
Lefel: 1 Rhagarweiniol
-
Ystadegau rhyw ar gyfer poblogaeth Prydain
Cymerwch ran nawr to access more details of Ystadegau rhyw ar gyfer poblogaeth PrydainMae llawer o fythau a chamddealltwriaethau am ryw a gall fod yn anodd canfod y gwirionedd. Mae'r adnodd rhyngweithiol hwn, sy'n hawdd ei ddefnyddio, yn rhoi mynediad i ddata cadarn a gasglwyd gan Natsal-3, sef arolwg o filoedd o oedolion ledled Prydain.
Lefel: 1 Rhagarweiniol
-
Is ‘fake news’ still a problem for society?
Gwyliwch nawr to access more details of Is ‘fake news’ still a problem for society?Disinformation is a defining feature of our time. Why has it become such a problem, and what can we do about it?
Lefel: 1 Rhagarweiniol
-
Y Gymru Gyfoes
Dysgwch fwy to access more details of Y Gymru GyfoesDrwy edrych ar wahaniaethau a chysylltiadau, mae'r cwrs yn gofnod awdurdodol a diweddar o economi, cymdeithas, gwleidyddiaeth a diwylliant Cymru gyfoes ac mae'n cynnwys amrywiaeth eang o astudiaethau achos diddorol.
-
How to be a critical reader
Dysgwch fwy to access more details of How to be a critical readerIn this free course you will focus on how to be a critical reader. Reading critically is an essential skill at university. It means being aware of your own purposes and opinions as you read and being able to recognise the writer's purposes and opinions in their writing.
-
Social media - fake news, filter bubbles and sharing wisely!
Gwyliwch nawr to access more details of Social media - fake news, filter bubbles and sharing wisely!Meet Frank and travel with him on his adventures through the (sometimes foggy) realms of social media. Explore sharing, filter bubbles and fake news- maybe you can learn from Frank's mistakes with the help of Josie Long.
-
Hanes: Newyddion Ffug, Damcaniaethau Cynllwyn A Twyllwybodaeth
Gwyliwch nawr to access more details of Hanes: Newyddion Ffug, Damcaniaethau Cynllwyn A TwyllwybodaethMae newyddion ffug, damcaniaethau cynllwyn a thwyllwybodaeth yn nodweddion peryglus o’r gymdeithas cyfoes.
-
LGBTQ hub
Dysgwch fwy to access more details of LGBTQ hubTake a look at our collection of free resources focusing on LGBTQ+ history.
-
Race and Ethnicity Hub
Dysgwch fwy to access more details of Race and Ethnicity HubCheck out our FREE resources - from articles to courses - that explore the themes of race, racism and ethnicity.
-
Introducing the voluntary sector
Dysgwch fwy to access more details of Introducing the voluntary sectorThis free course, Introducing the voluntary sector, will guide you through some of the distinctive features and values of the voluntary sector, how organisations are funded and involve volunteers and other ‘stakeholders’ in their work. It will also provide you with knowledge and skills you can apply to your own work or volunteering as well as ...
-
Social psychology and politics
Dysgwch fwy to access more details of Social psychology and politicsWhy are social psychologists interested in politics, and how can they help us understand things like social movements, protest and activism? This free course, Social psychology and politics, moves away from a state-centric study of politics and, using insights from social psychology, explores the role of identity, personality and culture for ...
Ymchwil
Lleisiau'r Dinasyddion, Newyddion y Bobl: Sicrhau bod y Cyfryngau'n Gweithio dros Gymru
Adroddiad gan y Sefydliad Materion Cymreig (IWA), mewn partneriaeth â'r Brifysgol Agored yng Nghymru
Comisiynwyd yr ymchwil hon gan Y Brifysgol Agored yng Nghymru a'r Sefydliad Materion Cymreig (IWA), sy'n cydweithio â dinasyddion Cymru i ystyried sut y gellir gwella mynediad at y cyfryngau, newyddion a gwybodaeth yng Nghymru, a dealltwriaeth ohonynt, yn enwedig yn oes y 'newyddion ffug'.Mae cyfryngau Cymru yn wynebu argyfwng: mae toriadau mewn cyllid, cau gwasanaethau newyddion, bygythiadau i ddarlledu gwasanaeth cyhoeddus a llai o gyfleoedd i newyddiadurwyr weithio yng Nghymru ers rhai blynyddoedd wedi bod yn arwyddion o ddemocratiaeth gyda sgwâr cyhoeddus sy’n lleihau.
Er mwyn creu atebion i'r argyfwng hwn, yn ystod haf 2022 comisiynodd yr IWA a'r Brifysgol Agored yng Nghymru Banel Dinasyddion o bymtheg o bobl o bob cefndir yng Nghymru i drafod y materion hyn yn fanwl ac i lunio argymhellion ar gyfer atebion. Canfu’r grŵp y dylid gweithredu mesurau a fyddai’n caniatáu i Gymru gefnogi ei chyfryngau’n fwy effeithiol, a rhoi buddiannau dinasyddion a chymunedau yn ganolog iddynt.
Dolenni defnyddiol
Adnoddau a gwybodaeth gan sefydliadau eraill.
-
Ymchwil y Senedd
Dysgwch fwy to access more details of Ymchwil y SeneddGwybodaeth ddiduedd am y pynciau diweddaraf sy'n cael eu hystyried yn Senedd Cymru.
-
Sefydliad Materion Cymreig
Dysgwch fwy to access more details of Sefydliad Materion CymreigMae'r SMC yn felin drafod annibynnol. Gallwch ddarllen am y meddylfryd gwleidyddol diweddaraf yng Nghymru ac ymuno â thrafodaethau a dadleuon.
-
Cyngor Gweithredu Gwirfoddol Cymru
Dysgwch fwy to access more details of Cyngor Gweithredu Gwirfoddol CymruCGGC yw'r corff aelodaeth cenedlaethol ar gyfer sefydliadau gwirfoddol yng Nghymru, gallwch ddod o hyd i lawer o adnoddau defnyddiol ar gyfer gwirfoddoli yng Nghymru.
Rhagor o gasgliadau OpenLearn
-
Hwb OpenLearn Cymru
Dysgwch fwy to access more details of Hwb OpenLearn CymruDysgu gydol oes, ar gyfer gwaith, am ddim. OpenLearn Cymru. Cartref dysgu dwyieithog am ddim yng Nghymru.
-
Hwb Barod ar gyfer Prifysgol
Dysgwch fwy to access more details of Hwb Barod ar gyfer PrifysgolCasgliad o adnoddau o bob un o brifysgolion Cymru i'ch helpu i ddechrau gydag addysg uwch.
-
Casgliad llesiant a iechyd meddwl
Darllenwch nawr to access more details of Casgliad llesiant a iechyd meddwlYn y casgliad Iechyd Meddwl a Lles (Cymru), mae hwb o adnoddau dwyieithog, rhad ac am ddim, sydd yn ceisio hybu lles cadarnhaol a chefnogi iechyd meddwl da.
Graddau y Cwrs
Graddiwch yr erthygl hon
Adolygwch yr erthygl hon
Mewngofnodi i OpenLearn i adael adolygiadau ac ymuno â'r sgwrs.
Adolygiadau ar gyfer yr Erthygl hon