Creative Commons လှုပ်ရှားမှု

၂၀၀၁ ခုနှစ်မှစတင်၍ နိုင်ငံသီးသီးမှ လူအများစုပေါင်းကာ Creative Commons နှင့် လွတ်လပ်သော လိုင်စင်များအရေးကို ဆောင်ရွက်ခဲ့ကြသည်။ အဆိုပါဆောင်ရွက်မှုများတွင် ကမ္ဘာတစ်ဝန်းမှ စာပေနှင့်အနုပညာမူပိုင်ခွင့်ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများ၊ အစိုးရထောက်ပံ့သည့် ပညာရေးဆိုင်ရာအရင်းအမြစ်များ၊ သုတေသနနှင့်အချက်အလက်များကို လွတ်လပ်စွာသုံးစွဲနိုင်ရေး အာဏာအပ်နှင်းသည့် မူဝါဒများ မြှင့်တင်သော မူဝါဒချမှတ်သူများနှင့် အမြုတေတန်ဖိုးချမှတ်သည့် ဖန်တီးသူများ ပါဝင်ပါသည်။

Creative Commons တွင် ပါဝင်ရန် နည်းလမ်းများစွာရှိပါသည်။ CC တွင် ရှေ့နေများ၊ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများ၊ ပညာရှင်များ၊ အနုပညာရှင်များနှင့် အခြားသော သူများ ပါဝင်သည့်တရားဝင် CC ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာကွန်ရက် (CC Global Network) [Tip: hold Ctrl and click a link to open it in a new tab. (Hide tip)] တစ်ခုရှိသည်။ ၎င်းတို့အားလုံးက မျှဝေခြင်းနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းဆိုင်ရာ စီမံကိန်းနှင့် ကိစ္စရပ်မျိုးစုံတို့တွင် လုပ်ကိုင်ဆောင်ရွက်နေကြသည်။ CC ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာကွန်ရက် (CC Global Network) တွင် ကမ္ဘာတစ်ဝန်းမှ အဖွဲ့ဝင်ပေါင်း ၅၀၀ ကျော်နှင့် ဒေသန္တရရုံးခွဲ ပေါင်း ၄၀ ကျော်ပါဝင်သည်။ အင်ဒိုနီးရှား၊ ထိုင်ဝမ်၊ ဂျပန်၊ အိန္ဒိယ၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နှင့် နီပေါနိုင်ငံအားလုံးတွင် CC ဒေသန္တရရုံးခွဲ များရှိသည်။ ၂၀၂၀ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် မြန်မာနိုင်ငံ၌ Creative Commons ဒေသန္တရရုံးခွဲ မရှိသေးပါ။

CC ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာကွန်ရက် (CC Global Network) ဆိုသည်မှာ Wikipedia တွင်ရေးသားသူများ၊ Mozila တွင်ရေးသားသူများ၊ open access ထောက်ခံသူများနှင့် အခြားသောဆောင်ရွက်သူများ ပါဝင်သော ပိုမိုကျယ်ပြန့်သည့် လွတ်လပ်စွာရယူအသုံးပြုနိုင်ရေးလှုပ်ရှားမှု (open movement) တွင် အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုသာလျှင်ဖြစ်သည်။

ကွန်ရက်ချိတ်ဆက်ကာ လွတ်လပ်စွာမျှဝေခြင်းက နည်းပညာထက် ပိုမိုရှေ့ရောက်သော လှုပ်ရှားမှုတစ်ခုအဖြစ် လက်တွေ့ကျသည့်အကျိုးကျေးဇူးကိုဖြစ်စေသော ပထမဆုံး (domain) နေရာတစ်ခုအဖြစ် Open source software ကသတ်မှတ်ခံထားရသည်။ အခြားလှုပ်ရှားမှုများအကြောင်း The Conversation ၏ ရှင်းပြချက်ူ က ကော်ပိုရေးရှင်းလောကမှ open innovation၊ open data (Open Data Commons ကိုကြည့်ရန်) နှင့် crowdsourcing ကဲ့သို့ အခြားသောဥပမာများကိုလည်း ထည့်သွင်းထားသည်။ သုတေသနများကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်ရရှိနိုင်စေရန် ရည်ရွယ်သော open access လှုပ်ရှားမှု၊ open science လှုပ်ရှားမှု နှင့် လွတ်လပ်သော ပညာရေးဆိုင်ရာ အရင်းအမြစ်များ အတွက် ကြီးထွားလာသော လှုပ်ရှားမှုများလည်း ရှိသည်။