Dinasyddiaeth Weithgar yng Nghymru

Mae dinasyddiaeth weithgar yn golygu'r arfer o bobl yn cymryd rhan a chael gwybod am yr hyn sy'n digwydd yn eu cymunedau ac ar draws y wlad. Mae hefyd yn golygu bod pobl yn cael eu grymuso i ddefnyddio eu lleisiau i geisio sicrhau newid ac i lunio'r penderfyniadau sy'n effeithio arnynt.

Yng Nghymru, mae hynny'n cynnwys penderfyniadau a wneir yn y Senedd. Ers creu'r Senedd, mae mwy a mwy o bwerau wedi'u trosglwyddo o Lywodraeth y DU, wedi'i lleoli yn San Steffan, i'r Senedd, ac i Lywodraeth Cymru, sydd wedi'i lleoli ym Mae Caerdydd. Yr enw ar y broses hon yw datganoli.

Wrth i'r Senedd dyfu mewn oedran a chyfrifoldeb, ac wrth i Lywodraeth Cymru gymryd mwy o bŵer, felly hefyd mae bywyd dinesig Cymru wedi datblygu. Mae hyn yn golygu bod mwy o gyfleoedd bellach i bobl gymryd rhan yn y broses o wneud penderfyniadau yng Nghymru, ac i'w llunio, ac, yn eu tro, dod yn ddinasyddion gweithgar.

Mae gan wleidyddion, cyrff y llywodraeth, a'r sefydliadau sy'n gweithio gyda nhw rôl i'w chwarae o ran galluogi newid. Mae gan y cyfryngau rôl bwysig o ran dylanwadu arno a rhoi gwybod i bobl am wleidyddiaeth a materion cyfoes. Mae addysg hefyd yn hanfodol er mwyn rhoi'r sgiliau a'r wybodaeth sydd eu hangen ar bobl i'w wneud yn dda.

Dyna pam mae'r Brifysgol Agored yng Nghymru wedi dod â'r casgliad hwn o adnoddau ar-lein am ddim ynghyd i'ch helpu i feddwl yn feirniadol am gymdeithas a gwleidyddiaeth yng Nghymru, ac i'ch helpu i ddefnyddio'ch llais fel dinesydd.

Mae'r casgliad yma hefyd ar gael yn Saesneg. | This collection is also available in English.

Adnoddau dysgu ar-lein am ddim

Cyrsiau, erthyglau a fideos ar gael ar OpenLearn.

Ymchwil

Lleisiau'r Dinasyddion, Newyddion y Bobl: Sicrhau bod y Cyfryngau'n Gweithio dros Gymru

Comisiynwyd yr ymchwil hon gan Y Brifysgol Agored yng Nghymru a'r Sefydliad Materion Cymreig (IWA), sy'n cydweithio â dinasyddion Cymru i ystyried sut y gellir gwella mynediad at y cyfryngau, newyddion a gwybodaeth yng Nghymru, a dealltwriaeth ohonynt, yn enwedig yn oes y 'newyddion ffug'.

Mae cyfryngau Cymru yn wynebu argyfwng: mae toriadau mewn cyllid, cau gwasanaethau newyddion, bygythiadau i ddarlledu gwasanaeth cyhoeddus a llai o gyfleoedd i newyddiadurwyr weithio yng Nghymru ers rhai blynyddoedd wedi bod yn arwyddion o ddemocratiaeth gyda sgwâr cyhoeddus sy’n lleihau.

Er mwyn creu atebion i'r argyfwng hwn, yn ystod haf 2022 comisiynodd yr IWA a'r Brifysgol Agored yng Nghymru Banel Dinasyddion o bymtheg o bobl o bob cefndir yng Nghymru i drafod y materion hyn yn fanwl ac i lunio argymhellion ar gyfer atebion. Canfu’r grŵp y dylid gweithredu mesurau a fyddai’n caniatáu i Gymru gefnogi ei chyfryngau’n fwy effeithiol, a rhoi buddiannau dinasyddion a chymunedau yn ganolog iddynt.

• Darllenwch yr adroddiad llawn

• Darllenwch grynodeb gweithredol yr adroddiad

Dolenni defnyddiol

Adnoddau a gwybodaeth gan sefydliadau eraill.

Rhagor o gasgliadau OpenLearn