3 Pam fod ymarfer corff yn gwella iechyd meddwl?

Dylai effaith ymarfer corff ar iechyd meddwl weithio i bawb, yn syml oherwydd y mecanweithiau sylfaenol posibl y credir eu bod yn esbonio pam y byddai gweithgarwch corfforol yn cael effaith. Ac mae’r mecanweithiau hynny’n amrywio o effeithiau penodol gweithgarwch corfforol ar niwro-drosglwyddwyr yn yr ymennydd i’r effaith mae gwneud rhywfaint o ymarfer corff yn ei gael fel amser allan, fel ffordd o dynnu eich sylw oddi wrth eich pryderon bob dydd. Mae gan bob un o’r damcaniaethau hynny gryfderau a gwendidau – p’un ai a ydyn ni’n siarad am esboniad niwro-drosglwyddwr neu esboniad endorffin, neu am y feistrolaeth, yr hyder y gallwch ei gael o wneud ymarfer corff.

Gallwn siarad am brosesau bioffisegol neu brosesau seicogymdeithasol... Mae’n ddefnyddiol edrych ar brosesau seicogymdeithasol. Rydyn ni’n ei alw yn ‘y tair C’ o ran sut mae pobl yn teimlo am eu galluoedd, faint o reolaeth sydd ganddynt dros eu hymddygiad a sut mae’n effeithio ar eu hiechyd a hefyd, faint o gwmni a sut berthynas sydd ganddynt â phobl eraill. Mae’n ymddangos bod y tri pheth hynny’n bwysig ar gyfer iechyd meddwl. Os ydyn ni’n teimlo’n dda am yr hyn rydyn ni’n ei wneud, rydyn ni’n tueddu i deimlo’n well amdanom ni’n hunain a bydd gennym well iechyd meddwl. Os ydyn ni’n teimlo mewn rheolaeth, rydyn ni’n gallu rheoli beth rydyn ni’n ei neud, mae gennym ddewis, rheolaeth dros beth rydyn ni’n ei wneud, ac rydyn ni’n teimlo ei fod yn gwneud gwahaniaeth i sut ydym ni. Ac os ydyn ni’n teimlo bod gan bobl eraill ddiddordeb ac os ydyn ni’n gallu uniaethu â phobl eraill, yna mae hynny’n ein helpu ni i deimlo’n well amdanom ni’n hunain ac mae ein hiechyd meddwl yn tueddu i fod yn well.

Ni fydd rhai pobl yn gwerthfawrogi hyn nac yn derbyn eu bod yn dod yn fwy cyfrifol yn gorfforol yn eu bywydau, neu eu bod yn mynd yn fwy ffit yn gorfforol, o bosib oherwydd eu problemau iechyd meddwl eraill. Felly, efallai na fydd yn gweithio mor llwyddiannus o safbwynt meistrolaeth. Ond nid yw hynny’n golygu nad yw’r newidiadau niwro-seicolegol eraill yn digwydd.

Mae gan bobl ddiddordeb yn y cysylltiad rhwng gweithgarwch corfforol ac iechyd meddwl drwy brosesau bioffisegol. Mae prosesau bioffisegol yn gallu cynnwys sawl peth, mae newid tymheredd yn un ohonyn nhw. Wrth i chi wneud ymarfer corff rydych yn cynhesu, ac mae hynny wedi’i gysylltu â theimlo’n well. Felly, efallai mai newidiadau dros dro fydd y rheini. Ond o ran newidiadau mwy hirdymor drwy gyfnod hir o weithgarwch, beth fydd rhai o’r newidiadau? Efallai bod llai o densiwn yn y cyhyrau yn un ohonynt, fel eich bod yn teimlo’n llai cynhyrfus a dan lai o straen sy’n golygu newidiadau corfforol fel y cyhyrau’n ymlacio.

Mae problemau gyda’r esboniad niwro-drosglwyddwyr, yr esboniad endorffin a’r esboniad thermagenic, sef bod y cyhyrau’n cynhesu, a’r cyhyrau’n llacio, oherwydd cyn gynted ag y byddaf yn dechrau gwneud ymarfer corff bydd mwy o ocsigen yn cael ei gludo drwy’r corff, sy’n creu endorffiniau a niwro-drosglwyddwyr ac yn ymlacio’r cyhyrau, fel bod yr holl systemau ar waith. Felly, nid yw’n bosibl dweud mai’r un peth yma sy’n cael yr effaith. Ac felly, rydym erbyn hyn yn siarad llawer iawn mwy am gael synergedd, cael cyfuniad o’r mecanweithiau hynny i esbonio pam ei fod yn gweithio.

Gallai rhai eraill gynnwys newidiadau yn y ffordd mae’r ymennydd yn gweithio. Fwyfwy, mae gan bobl ddiddordeb yn natblygiad y clefyd Alzheimer a dementia ymysg pobl hŷn, ac a yw gweithgarwch corfforol yn dylanwadu ar hynny drwy ryw fath o broses adfywio meinwe’r ymennydd sy’n gysylltiedig â gweithrediad gwybyddol. Felly, mae rhywfaint o dystiolaeth bod ymarfer corff yn gallu dylanwadu ar sut rydyn ni’n prosesu gwybodaeth, sy’n gysylltiedig â newidiadau yn yr ymennydd. Mae pobl eraill yn aml yn sôn am ostyngiadau mewn iselder sy’n gysylltiedig ag endorffinau. Mae endorffinau’n foleciwlau eithaf cymhleth, nid yw mor syml â chynyddu endorffinau, mae’n bosib bod pethau eraill fel dopamine, sy’n bwysicach ac yn gysylltiedig â hwyliau a lleihau iselder. Felly, mae ymarfer corff yn gallu gwella iechyd meddwl mewn sawl ffordd, sawl ffordd fioffisegol.