2.7 Datblygu hunan-ymwybyddiaeth

Yn yr adran hon cewch eich cyflwyno i adnodd ar gyfer meddwl am eich lefelau o hunan-ymwybyddiaeth a datblygu’ch lefelau.

Mae’r Ffenestr Johari wedi’i enwi ar ôl ei dechreuwyr, Joseph Luft a Harrington Ingram. Mae’n cynnwys pedwar maes, a ddangosir yn Ffigwr 5, ac mae’n debyg i bedwar paen mewn ffenestr.

Maximise

Ffigur 5 Y Ffenestr Johari.

disgrifiad hir|Cuddio disgrifiad

Teitl y ffigwr yw Trechwch eich Dallbwyntiau – model Ffenestr Johari. Mae pedwar paen wedi’u trefnu mewn petryal dau wrth ddau sy’n debyg i baen ffenestr. Mae’r panel cyntaf – yn y gornel chwith uchaf – wedi’i labelu’n ARENA, gyda Cyhoeddus: beth ydych chi ac eraill yn ei wybod wedi’i ysgrifennu oddi tan hwnnw, a Hysbys i Eraill wedi’i ysgrifennu’n fertigol ar ochr chwith y paen; uwch ben y paen mae Hysbys i Fi Fy Hun. Mae’r ail banel – yn y gornel dde uchaf – wedi’i labelu’n DALLBWYNTIAU, gyda Hunan-ddallineb: beth mae eraill yn ei weld ynoch chi, ond nad ydych chi’n ei weld oddi tano; uwch ben y paen mae Anhysbys i Fi Fy Hun. Mae’r trydydd panel – yn y gornel chwith isaf – wedi’i labelu’n MASG, gyda Preifat: beth ydych chi’n ei rannu neu’n cuddio oddi tan hwnnw, ac Anhysbys i Eraill wedi’i ysgrifennu’n fertigol ar ochr chwith y paen. Mae’r pedwerydd panel – yn y gornel dde isaf – wedi’i labelu’n ANYMWYBOD, gydag Anhysbys: nad ydych chi na neb arall yn gwybod wedi’i ysgrifennu oddi tan hynny

Ffigur 5 Y Ffenestr Johari.

1. Mae’r ardal ‘agored’ (sydd hefyd yn hysbys fel arena) yn trafod beth ydych chi’n ei wybod amdanoch chi eich hun. Rydych yn gwybod am yr agwedd hon ac yn hapus ei rhannu gydag eraill. Er enghraifft, os ydych yn hapus dweud wrth rywun am y cryfderau yr ydych yn eu cyflwyno i’ch swydd.
2. Mae’r ardal ‘ddall’ (sydd hefyd yn ddallbwyntiau) yn trafod beth mae pobl eraill yn ei wybod ond nad ydych yn ymwybodol ohonynt. Er enghraifft, efallai eich bod yn anymwybodol eich bod yn defnyddio’r dywediad penodol sy’n cythruddo pawb yr ydych yn dod i gysylltiad gyda nhw.
3. Yr ardal ‘cudd’ (sydd hefyd yn cael ei adnabod fel ‘wedi’i fasgio’) yw beth ydych chi’n ei wybod amdanoch chi eich hun ond byddai’n well gennych i bobl eraill beidio â chael gwybod. Er enghraifft, gallai hyn gynnwys barn nad ydych eisiau ei rhannu ag eraill, yn ogystal ag unrhyw wendidau sydd gennych chi yn eich barn chi.
4. Mae’r ardal olaf yn anhysbys i chi ac i eraill. Ar adegau, gelwir yr ardal hon yn anymwybod. Gall hyn gynnwys doniau cudd, teimladau yn yr anymwybod, neu alluoedd a phriodweddau nad ydynt erioed wedi’i dwyn i’r arwyneb. Yng ngeiriau eraill, gall cynrychioli adnoddau a allai helpu’ch dysg. Mae cymryd rhan yn y gweithgareddau newydd gyda grwpiau newydd o bobl yn cynyddu’r debygoliaeth ohonoch chi’n dod i wybod am yr adnoddau hyn, sy’n anhysbys ar hyn o bryd.

Sut i ddefnyddio’r Ffenestr Johari

Diben y Ffenestr Johari yw bod unigolion yn dysgu mwy amdanyn nhw eu hunain a sut mae eraill yn eu canfod. Mae’n adnodd a all hwyluso sgyrsiau ynghylch cryfderau a dallbwyntiau aelodau’r tîm, a fydd yn galluogi’r tîm i weithio gyda’i gilydd yn well. Datgelir gwybodaeth mewn pedair ffordd: hunan-ddarganfod, hunan-ddatgelu, darganfod ac adborth ar y cyd, fel y dengys yn Ffigwr 6.

Byddwch hefyd yn gweld yn Ffigwr 6 nad yw pob un o’r pedwar cwadrant yn gyfartal o ran maint ac y byddant yn amrywio yn dibynnu ar:

• faint ydych chi’n ei rannu gyda phobl eraill
• pa mor dda mae eraill yn eich nabod chi, neu’n trio dod i’ch nabod chi
• pa mor dda ydych chi’n nabod eich hun

Maximise

Ffigur 6 Y Ffenestr Johari.

disgrifiad hir|Cuddio disgrifiad

Enghraifft ymarferol o ddiagram Ffenestr Johari. Fel Ffigwr 5, mae pedwar panel wedi’u trefnu mewn sgwâr dau wrth ddau ond maen nhw’n feintiau gwahanol. Ar draws brig y diagram mae arwydd wedi’i labelu’n ‘Gofyn’ yn mynd o’r chwith i’r dde; uwch ben hwnnw mae’r geiriau Hysbys i Fi Fy Hun (ar y chwith) ac Anhysbys i Fi Fy Hun (ar y dde). I’r chwith o’r diagram mae arwydd wedi’i labelu’n ‘Dweud’ sy’n pwyntio o’r brig i’r gwaelod. Ym mhen uchaf hwnnw mae’r geiriau Hysbys i Eraill; ar waelod y saeth nodir Anhysbys i Eraill. Mae Paen 1 ('Ardal Agored', cornel chwith uchaf) yn fwy na’r holl ffenestri eraill, ac yn sgwâr. Mae arwydd wedi’i labelu’n ‘Adborth’ yn pwyntio i’r dde o’r paen hwn i mewn i Baen 2 ('Ardal ddall', cornel dde uchaf). Mae arwydd wedi’i labelu’n ‘Darganfod ar y Cyd’ yn pwyntio ar draws ac am i lawr ac i’r chwith o Baen 1 i Baen 4 ('Ardal Anhysbys'), sy’n sgwâr bach. Mae arwydd wedi’i labelu’n ‘Hunan-ddatgeliad’ yn pwyntio am i lawr ar ochr chwith Paen 1 i Baen 3 ('Ardal Cudd'). Mae arwydd wedi’i labelu’n ‘Hunan-ddarganfod’ yn pwyntio i’r dde i Baen 4 ('Ardal Anhysbys'). Mae Paen 3 a Phaen 4 yn betryal ac o faint gweddol gyfartal, yn llai na Phaen 1 ond yn fwy na Phaen 4.

Ffigur 6 Y Ffenestr Johari.

Gweithgaredd 12 Cynnal hunanasesiad

Dewiswch bum adferf o’r rhestr isod sy’n eich disgrifio chi orau yn eich barn chi. Byddwch yn wrthrychol ac yn onest.

Galluog	Allblyg	Aeddfed	Hunanhonedig
Derbynnol	Cyfeillgar	Diymhongar	Hunanymwybodol
Hyblyg	Hael	Nerfus	Synhwyrol
Eofn	Hapus	Sylwgar	Sentimental
Dewr	Cymwynasgar	Trefnus	Swil
Di-gynnwrf	Delfrydgar	Amyneddgar	Gwirion
Gofalgar	Annibynnol	Pwerus	Peniog
Llawen	Dyfeisgar	Balch	Digymell
Clyfar	Deallus	Tawel	Sympathetig
Cymhleth	Mewnblyg	Myfyrgar	Ar bigau’r drain
Hyderus	Caredig	Hamddenol	Ymddiriedadwy
Dibynadwy	Gwybodus	Crefyddol	Cynnes
Urddasol	Rhesymegol	Ymatebol	Doeth
Egnïol	Cariadus	Ymchwilgar	Ffraeth

Nesaf, gofynnwch i ffrind neu gydweithiwr/aelod o’ch tîm i’ch gwerthuso chi hefyd. Gofynnwch iddo fod yn onest a gwrthrychol wrth ddewis eu pum adferf. Gallech ofyn i aelodau eich teulu, ond efallai y bydd eu hatebion nhw yn gwbl wahanol, gan eu bod yn annhebygol o’ch gweld mewn cyd-destun gwaith.

Nesaf, cymharwch restr adferfau eraill gyda’ch rhestr chi.

• Pan mae adferf yn ymddangos ar y ddwy restr, nodwch honno yn y maes agored.
• Os yw adferf yn ymddangos ar eich rhestr chi ond nid rhestr eich ffrind/cydweithiwr, nodwch honno yn y maes cudd.
• Pan mae adferf yn ymddangos ar restr eich ffrind/cydweithiwr, ond nid yw ar eich rhestr chi, nodwch honno yn y maes dallbwynt.
• Nodwch unrhyw adferf sydd ar ôl ar unrhyw restr yn y maes anhysbys.

Yn olaf, myfyriwch a oes unrhyw adferfau yr ydych wedi synnu bod rhywun wedi’u defnyddio i’ch disgrifio chi nad oeddech chi wedi’u defnyddio i’ch disgrifio chi eich hunan.

I ddefnyddio’r ymarferoldeb rhyngweithiol yma, bydd angen cyfrif am ddim gyda’r Brifysgol Agored. Mewngofnodwch neu gofrestrwch.

Interactive feature not available in single page view (see it in standard view).

Trafodaeth

Does yr un o’r meysydd hyn yn bendant. Gallwn gynyddu maint y maes agored drwy ofyn i bobl eraill ddweud wrthym yr hyn maent yn ei wybod yn ein cylch ni – yng ngeiriau eraill, gofyn iddynt am adborth. Gallwn hefyd gynyddu’r maes hwn drwy ddatgelu agweddau cudd arnom ni ein hunain i bobl eraill. Gallwn leihau maint y maes anhysbys drwy ystyried ni ein hunain (hunan-ddarganfod) neu ddysgu mwy amdanom ni ein hunain gyda chymorth eraill (darganfod ar y cyd).

Os ydych wedi defnyddio Ffenestr Johari o’r blaen, ydych chi’n credu bod y pandemig a/neu weithio hybrid wedi effeithio’r adferfau y dewisasoch chi neu y dewisodd eich ffrind/cydweithiwr?