1.3 Cynllunio dyfodol ar gyfer y byd sydd ohono
Yn y rhai blynyddoedd diwethaf, mae pob sector yn y diwydiant, gan gynnwys y sector addysg uwch, wedi gorfod ymateb i newid ac ansicrwydd na welwyd eu tebyg o'r blaen, gan fod yn ystyriol o'r effaith ar lesiant y rheini yn eich sefydliad a'ch cymuned ehangach. Yn sgil pandemig COVID-19, gofynnwyd i ni addasu'n barhaus ac yn gyflym, wrth i gyfyngiadau a chanllawiau newid rhwng 2019 a 2022. Mae'r amgylchedd allanol yn dal i fod yn ansicr, wrth i sefydlogrwydd economaidd a chymdeithasol barhau i amrywio, a chostau byw yn codi.
Mae'r modd yr ydych yn arwain eich sefydliad ac yn cynllunio ar gyfer parhad a thwf busnes yn hollbwysig i fynd i'r afael â'ch anghenion, eich nodau a'ch amcanion yn y tymor byr, canolig a'r hirdymor.
Mae dulliau amrywiol o ragweld a chynllunio dyfodol, fel y gwelir yn y ffigwr isod, ac fel rhan o'r cwrs hwn, dim ond rhai o'r rhain y byddwn yn eu harchwilio.
Yn y fideo isod, mae Dr Matt Finch (Cymrawd Cyswllt, Ysgol Fusnes Saïd) a'r Athro Rafael Ramírez (Athro Ymarfer, Ysgol Fusnes Saïd, Prifysgol Rhydychen) yn rhoi cyflwyniad i ddyfodol a chynllunio sefyllfaoedd. Wrth i chi wylio, meddyliwch am eich dealltwriaeth eich hun o'r math hwn o gynllunio.
Download this video clip.Video player: Fideo 4
Transcript: Fideo 4 Beth yw cynllunio dyfodol?
MATT FINCH
Cynllunio senarios yw ffordd o ddeall y cyd-destun rydym yn gweithredu ynddo, nid dim ond fel y mae'n bodoli heddiw, ond edrych ar yr elfennau ansicr, y grymoedd, y ffactorau a'r tueddiadau sy'n amgylchynu'r cyd-destun hwnnw ac a allai feddu ar y grym i ail-ddylunio’r map hwnnw yn y dyfodol. Felly, mewn cyfnod o ansicrwydd, mewn cyfnod pan na allwn ymddiried y bydd amodau yfory fel amodau heddiw neu ddoe, gallwn fapio'r cydberthnasau sy'n bodoli ar hyn o bryd a'r elfennau ansicr sy'n dylanwadu ar yr ynys fach honno o gydberthnasau, ac yna creu dyfodol posibl, edrych ar yr amgylchedd y gallem weithredu ynddo yn y cyfnodau sydd i ddod. Felly, byddwn yn creu set fach o gyd-destunau posibl i'r dyfodol.
Rydym yn gwneud hynny am reswm penodol. Mae yna broblem neu bwrpas penodol, rhywbeth yr oedd angen i ni ei drafod, penderfyniad y mae angen i ni ei wneud. Ac rydym yn ceisio sicrhau bod y set honno o gyd-destunau amgen posibl i'r dyfodol yn herio neu'n gwella ein tybiaethau a'n disgwyliadau cyfredol mewn rhyw ffordd a'r disgwyliadau y gallai fod yn rhaid i ni fyw gyda nhw yn y dyfodol.
Felly, mae gennym ymdeimlad o'r dyfodol y gallen ni fod yn byw ynddo neu y gallai'r broblem benodol honno fyw ynddo. Ond mewn gwirionedd, am nad yw'r dyfodol wedi cyrraedd eto, am allwn gasglu data neu dystiolaeth o bethau sydd heb ddigwydd eto, mae angen i ni ymestyn ein ffrâm a herio ein dealltwriaeth ynghylch yr hyn sy'n digwydd o'n cwmpas a'r ffordd y gallai pethau gael eu gwireddu yn y dyfodol. Felly, mae pob senario fel cipolwg bach ar fyd y gallai fod yn rhaid i ni fyw ynddo, a ddiffinnir gan ei allu i fynd dan ein croen a'n hannog i ailfeddwl ac ail-lunio'r hyn sy'n digwydd ar hyn o bryd.
Ac yna bod a wnelo'r strategaeth bob amser â dewis neu benderfyniad neu'r sgwrs y mae angen i ni ei chael am beth rydym yn mynd i'w wneud. A chaiff hynny wrth gwrs, ei lywio gan ein hymdeimlad o beth sy'n digwydd a sut bydd yn cael ei wireddu yn y dyfodol. Felly, mae pob senario yn rhoi safbwynt ffafriol gwahanol ar y presennol i ni, a gallwn naill ai ddefnyddio'r senarios hynny i brofi neu senarios twnnel gwynt yn yr un ffordd ag y caiff profion eu cynnal ar awyrennau mewn twnnel gwynt. Gallwn adeiladu strategaethau sydd ag opsiynau ynddynt er mwyn i ni allu addasu i senarios gwahanol wrth iddynt ddod i'r amlwg. Ac weithiau hefyd, mae'r weithred syml o edrych ar ddyfodol wedi'i ddychmygu, nid yr un y gwnaethom ei ragweld na'i ddisgwyl, a all ddangos cyfleoedd newydd, heriau newydd, bygythiadau newydd i ni, ond hefyd elfennau cadarnhaol nad ydym wedi gallu eu gweld o'r blaen trwy'r ffrâm gyfeirio gyfredol.
Yn ystod y pandemig, daeth hi'n glir bod cryn angen i bobl feddwl yn wahanol am yr hyn a oedd yn digwydd, er mwyn deall sut y gallai dyfodol ansicr gael ei wireddu ac roedd rhaid gwneud hynny'n gyflym iawn, yn aml ar fyr rybudd. A gallaf roi esiampl gryno ychydig cyn y pandemig, yn gweithio gydag ysgolion Norwyaidd drwy Brifysgol Oslo. Roeddem yn edrych ar ddyfodol addysg yn Norwy a chawsom dri senario ar gyfer y flwyddyn 2050.
Ac roedd a wnelo un o'r rhain yn helaeth â phlant yn cymryd cyfrifoldeb am eu dysgu eu hunain mewn lleoedd rhithwir o bell. Roedd a wnelo un o'r rhain i raddau helaeth â'r syniad y byddai sefydliad yn monitro iechyd plant trwy'r algorithm pan oeddent yn dysgu mewn lleoedd rhithwir, ac y gallai hyn fod yn fater i rieni, ac y gallai rhieni ymgyrchu yn erbyn yr algorithm sy'n penderfynu ar iechyd a gofal eu plant. Ac yna roedd a wnelo'r trydydd un â'r syniad y gallai Norwy, sy'n wlad gyfoethog iawn o ran olew, ddioddef yn sgil yr argyfwng hinsawdd.
Efallai y bydd yn rhaid i ni stopio llosgi tanwyddau ffosil yn sydyn. A phetai mater o gamreoli neu sgandal neu ryw fath o ymyrraeth arall, mae'n bosibl na allai Norwy fod mor gyfoethog ag y mae wedi dod i arfer â bod yn yr 20fed ganrif. A'r hyn a ddigwyddodd oedd y cafodd y senarios hyn eu cyhoeddi ar ddiwedd 2019, dechrau 2020.
Cawsant eu gosod ar 30 o flynyddoedd ymlaen. Ond mewn gwirionedd, ymhen misoedd o'r cyhoeddiad, daeth yr holl faterion hynny i'r amlwg fel rhan o bandemig COVID-19. Plant yn cymryd cyfrifoldeb am eu dysgu eu hunain, gweithio ar-lein o gartref drwy liniaduron a llwyfannau rhithwir amrywiol, rhieni'n brwydro â sefydliadau o ran yr hyn a oedd yn iawn i iechyd eu plant, a ddylen nhw fynd i mewn i'r ysgol, a ddylent gael eu brechu, yr holl ofidiau hynny, a gwnaeth Norwy hyd yn oed ddefnyddio'i chronfa cyfoeth sofran ar ôl i'r fasnach olew arafu yn ystod y pandemig.
Felly, er i ni edrych i'r dyfodol, mae'n ymwneud mewn gwirionedd â wynebu rhai o'r materion hynny sy'n ymwneud â'r amgylchedd rydym wedi'i gymryd yn ganiataol ar hyn o bryd a dangos yr elfennau ansicr hynny a allai ddod yn amgylcheddau real a chadarn lle gallai fod yn rhaid i ni wneud penderfyniadau anodd, ond lle gallai cyfleoedd gwych fodoli hefyd.
Rydyn ni newydd fod trwy'r eiliad yma sy'n ein hatgoffa pa mor hawdd yw hi i'n synnu ni, cael ein dallu er mwyn i'n hamgylchedd cyfan gael ei drawsnewid. Ond y perygl yw byddwn ond yn dysgu trwy brofiad. Mae yna duedd o hyd i gynllunio ar gyfer yr argyfwng rydym newydd fod trwyddo yn hytrach na meddwl am yr un nesaf.
Dwi'n meddwl felly mai un o'r pethau pwysig iawn yw peidio â dysgu o'r pandemig yn unig a gweld sut yr oedd newidiadau dwys a radical yn bosibl a chofleidio'r newidiadau sydd i bob golwg, yn mynd i fod yn ddefnyddiol iawn yn y dyfodol. Ond mae'n dweud hefyd, ble mae'r lle nad ydym yn edrych nawr? Ble mae'r peth sydd ddim yn cael sylw ar dudalen flaen y newyddion ac nad yw'n cael ei drafod yn ein cyfarfodydd neu dros baneidiau o de gyda'n cydweithwyr? Ble mae ein dallbwynt newydd?
Ac mae yna bethau y mae angen i ni eu dad-ddysgu-- dad-ddysgu o'r cyfnod cyn y pandemig a hyd yn oed o'r cyfnod y mae COVID-19 wedi effeithio arno? Felly i mi, yr her yw nad ydw i am greu dallbwyntiau newydd drwy awgrymu'r elfennau ansicr y dylai pobl roi sylw iddynt, ond dweud ar gyfer pob un ohonom, y bydd pethau nad ydym yn eu gweld neu na allwn ni eu gweld neu na fyddwn yn gadael i ni'n hunain eu gweld. A rhan o'r gwaith yw cydnabod nad ydym yn hollwybodus, nad oes gennym yr amser, na'r capasiti, yr adnoddau na'r archwaeth i edrych ar bob posibiliad.
Felly mae wastad angen i ni fframio ein gwaith. Mae yna gyfyngiad neu derfyn bob amser o ran yr hyn y gallwn ni ei ddeall mewn perthynas â sganio'r amgylchedd, meddwl am yr hyn y mae'n ei olygu i ni, meddwl trwy'n galluoedd. Ond os byddwch wastad yn cydnabod fod gennych gyfyngiadau, o leiaf gallwch geisio mapio'r cyfuchliniau lle mae'r ymyl, ble y gallaf ymestyn pethau, sut gallaf ehangu fy ymdeimlad o'r hyn sy'n gredadwy er mwyn peidio â chynllunio ar gyfer ddoe yn unig. Dydw i ddim yn adeiladu ar brofiad y cyfnod enfawr hwn o gythrwfl radical rydym wedi'i gael trwy COVID-19 a'r holl bethau sydd wedi ein synnu yn yr 21ain ganrif, ond yn sicr rwyf wedi dod yn fwy gwydn o ran paratoi ar gyfer yfory a allai fod yn ansicr o hyd, a allai gyflwyno gwedd dwi heb ei hystyried yn llwyr.
A cheir dyfyniad gwych gan academydd o Rydychen, o'r enw Eleanor Murray, a ddywedodd,"resilient entities don't bounce back, they bounce forward, they bounce forward into that changed context" Felly fy nghyngor i bawb fyddai meddwl ar ôl bod trwy brofiad eithriadol o ddwys y pandemig yma, sydd â'r potensial i ailddylunio'r ffordd rydym yn byw ac yn gweithio yn llwyr. Cofiwch mai dim ond profiad o'r gorffennol yw hwnnw. A dwi'n credu bod canfod ffyrdd o gadw llygad ar yfory a chydnabod terfynau'r ffyrdd rydym yn trafod yfory ac yn meddwl amdano, yn hanfodol i wneud penderfyniadau doeth yn y cyfnod rydym ynddo.
RAFAEL RAMÍREZ:
Beth yw cynllunio senarios felly, a sut mae'n gweddu mewn perthynas â chynllunio strategol mewn rhai ffyrdd, mae'n syml iawn mewn egwyddor. Pan fyddwch yn creu cynllun neu bolisi neu fwriad a ddylai gael ei gynnal a chael ei osod mewn realiti, rydych chi'n gwneud tybiaethau am y cyd-destun y bydd y bwriad hwnnw'n bodoli ynddo. Rydych chi'n gwneud tybiaethau am y cyd-destun y bydd y sefydliad neu'r tîm sy'n llunio'r cynllun yn bodoli.
Ac i ddechrau o leiaf, byrdwn senarios yw rhoi mwy o sylw i'r cyd-destun na'r cynllun. Beth os bydd y cyd-destun rydych chi'n bwriadu i'ch menter gael ei defnyddio ynddo yn methu dwyn ffrwyth? Beth os byddwch yn bwriadu gwneud rhywbeth ar gyfer rhyfel hir yn Wcráin ac yn sydyn, daw heddwch? Felly'r hyn rydym yn ei wneud yw edrych ar y tybiaethau am y cyd-destun sydd gan gynllun neu fenter benodol ac yna greu dau neu dri dyfodol amgen i'r un a ddisgwylir a gweld a fyddai'r cynllun yn dal i fod yn gadarn ac yn wydn, os bydd dyfodol gwahanol i'r un sydd wedi'i feddwl trwyddo yn ymddangos pan fydd y cynllun ar waith. Ac felly mae a wnelo cynllunio senarios ag ystyried y dyfodolau amgen hynny mewn penderfyniadau presennol a gweld a ellir gwneud y strategaeth yn fwy gwydn os bydd dyfodol gwahanol yn dod i'r amlwg o gymharu â'r un yr oeddech yn cynllunio ar ei chyfer.
Pam mae'n bwysig i sefydliadau gynllunio senarios? Yn syml, am nad ydych yn siŵr a fydd y cyd-destun yno i chi mwyach. Os ydych chi'n bwriadu rhedeg yn y Gemau Olympaidd y tro nesaf, nid oes angen i chi gynllunio senario oherwydd rydych chi'n gwybod bod y rheolau i gyd yno, rydych chi'n adnabod y cystadleuwyr, fwy na thebyg eich bod yn ymarfer ar yr un uchder a lleithder a gwres â'r lleoliad.
Felly, mae'r lleoliad wedi'i roi i chi. Y cyfan sy'n rhaid i chi ei wneud yw ymarfer. Ond os ydych yn bwriadu cynllunio'r gemau Olympaidd nesaf, bydd angen i chi gynllunio senarios oherwydd dydych chi ddim yn gwybod beth fydd y drefn ariannol ar gyfer eich gwlad a faint o ddyled fydd a faint fydd yn ei gostio i gynnal y gemau a gosod y cyfarpar.
Dydych chi ddim yn gwybod sut bydd yr hinsawdd wleidyddol a phwy y bydd angen i chi ei eithrio a'i gynnwys. Dydych chi ddim yn gwybod sut allai'r sefyllfa ddiogelwch fod, ac yn y blaen ac yn y blaen. Felly, os nad ydych chi'n siŵr a fydd y cyd-destun yno i chi, bydd cynllunio senarios yn ddefnyddiol iawn.
Rydyn ni'n edrych ar y grymoedd mwy yn y cyd-destun, pethau fel demograffeg Tsieina, y gyfradd y mae'r newid yn yr hinsawdd yn datblygu, cyflymder y cynnydd mewn anghydraddoldeb yn y byd, y ddyled y mae gwledydd y gorllewin yn ei chymryd a'r cyllid trwy QE ac yna'r gyfradd chwyddiant a dirwasgiad o bosibl. Daw'r holl agweddau hynny at ei gilydd ac maent yn ffurfio amgylchedd di-oed y ffactorau rydych chi'n cydweithio â nhw i gynhyrchu gwerth. Ac felly mae'r senarios yn gosod y cyd-destun y mae'r strategaeth yn digwydd ynddo. Ac mae wedi'i ddylunio ar gyfer cyfnodau, fel oriau cythryblus iawn, anrhagweladwy, ansicrwydd, amwysedd a newydd-deb. Felly, mae wedi'i gynllunio i gael ei addasu a'i fabwysiadu o bopeth o'r IMF i'r cyrff anllywodraethol bach iawn.
Fideo 4 Beth yw cynllunio dyfodol?
Interactive feature not available in single page view (see it in standard view).
I'ch cynorthwyo chi wrth i chi fynd ymlaen drwy'r cwrs ac ystyried eich dull o gynllunio dyfodol, mae'r 'Ffyrdd hybrid o weithio: fframwaith cynaliadwyedd cyd-destunol' a ddengys isod, wedi'i ddylunio ar gyfer y casgliad hwn o gyrsiau. Mae'n pwysleisio'r meysydd allweddol efallai yr hoffech ystyried eu datblygu ar gyfer eich sefydliad, gan hefyd reoli disgwyliadau, anghenion a llesiant eich rhanddeiliaid.
Mae'r fframwaith yn eich helpu chi i ystyried a deall eich cyd-destun a'ch anghenion sefydliadol drwy lens gwahanol, gan fod yn ystyriol o'ch llesiant eich hun hefyd.
- Dylech chi, a'ch ffyrdd o weithio, fod yn ystyriol o'ch prif randdeiliaid yn eich amgylchedd a'u hanghenion mewn perthynas â datblygiad sefydliadol.
- Mae angen i chi ddeall gofynion sefydliadol, y cyd-destun, cysylltiadau, a gofynion ar gyfer meysydd ffocws allweddol, a sut mae'r rhain yn cysylltu ag anghenion eich rhanddeiliaid.
- Mae angen i chi ystyried eich ffyrdd o weithio ar gyfer llesiant cenedlaethau'r dyfodol.
Os nad ydych yn gyfarwydd â'r term 'lens', caiff y term hwn ei ddefnyddio wrth gyfeirio at edrych ar bethau o wahanol bersbectifau, gyda dull empathig. Drwy osod eich hun mewn sefyllfaoedd gwahanol neu drwy edrych ar bethau o bersbectif rhywun arall – ystyried y safbwyntiau hynny ac ailadrodd hyn ar gyfer yr elfennau/rhanddeiliaid/meysydd gwahanol sydd ynghlwm – rydych yn datblygu safbwynt mwy holistig a chyfnerthedig o'r anghenion, y gefnogaeth sydd ar gael a'r cwestiynau a'r datrysiadau posibl a all godi.