4.1 Gwneud synnwyr ar gyfer cynllunio dyfodol

Fel rhan o Weithgaredd 10, gwnaethoch gynllunio gweithdy i ddarganfod eich Pam, a dechreuoch y broses o wneud synnwyr. Yn Adran 1.4, gwnaethoch ystyried rai tueddiadau a ragwelir o fyd gwahanol iawn wedi'r pandemig i'r byd cyn 2020. Waeth lle mae'r tueddiadau hyn yn arwain, er mwyn i ni barhau i gyflawni ein cenhadaeth bersonol, y prosiect, y tîm a sefydliadol, mae angen i ni ymateb yn unol â hynny.

Mae ymateb mewn cyfnod o ansicrwydd yn gymhleth, yn enwedig pan mae pobl ynghlwm â hynny. Gyda diolch, mae adnoddau, fframweithiau a chysyniadau ar gael i'n helpu ni drwy'r cymhlethdod hwn.

Un cysyniad o'r fath sy'n datblygu ar waith eraill yw 'gwneud synnwyr' gan Karl Weick ym 1995. Mae gwneud synnwyr yn ymwneud â throi amgylchiadau yn sefyllfa y deallir ar bapur yn unig ac sy'n gwasanaethu fel hwb ar gyfer gweithredu (Weick et al., 2005).

Mae gwneud synnwyr yn ein helpu ni i ddeall sefyllfa, sut mae elfennau'r sefyllfa yn gysylltiedig (boed yn dynn neu'n fwy rhydd), a sut a pham mae pobl yn ymddwyn ynddo yn y modd y gwnânt. Mae gwneud synnwyr yn arbennig o ddefnyddiol mewn sefyllfa gymhleth pan nad yw rhai agweddau yn amlwg. Mae ystyried budd personol y rheini sydd wedi'u heffeithio gan newid wrth gynllunio yn hollbwysig i weithredu'n llwyddiannus, gan y gall 'buddsoddiad personol' mewn newid fod yn ffynhonnell cymhelliant gwych.

Mae gwneud synnwyr yn arbennig o ddefnyddiol o ran deall sut all pobl a thimau ymgysylltu a threfnu wedi argyfwng neu newid.

Diffinia Dave Snowden, sylfaenydd y fframwaith Cynefin [Tip: daliwch Ctrl a chliciwch dolen i'w agor mewn tab newydd. (Cuddio tip)] y term 'gwneud synnwyr' yn ei fyfyrdodau 'What is Sense-making?’:. 'Sut ydym yn gwneud synnwyr o'r byd er mwyn i ni allu gweithredu ynddo' (Snowden, 2008). Yn y fideo isod, eglura sut ellir defnyddio gwneud synnwyr ar gyfer archwilio problemau a gwneud penderfyniadau.

Download this video clip.Video player: Fideo 6

Dangos y trawsgrifiad | Cuddio'r trawsgrifiad

Transcript: Fideo 6 Gwneud synnwyr ar gyfer archwilio problemau a gwneud penderfyniadau

DAVE SNOWDEN

Diffinnir 'sensemaking' sydd â chysylltnod, fel sut mae gwneud synnwyr o'r byd er mwyn i ni allu gweithredu ynddo. Felly mae ganddo'r elfen bragmataidd, fyddwn ni byth yn gwybod popeth y mae angen i ni ei wybod. Ond sut mae gwybod pa benderfyniadau y gallwn ni eu gwneud yng nghyd-destun ein dealltwriaeth ar hyn o bryd?

Mae naturioli, ac efallai bod hyn yn bwysicach ar gyfer y cwestiwn, yn dweud bod yn rhaid i chi gysylltu'r hyn rydych chi'n ei wneud â gwyddor naturiol. Felly, rydym yn defnyddio'r hyn a elwir yn gyfyngiad galluogi mewn gwyddor naturiol. Dyma roi esiampl syml iawn o hyn. Os cymerwch chi grŵp o radiolegwyr a rhoi swp o luniau pelydr-x iddynt a gofyn iddynt chwilio am anghysondebau. Ac ar y pelydryn X olaf, rydych chi'n rhoi llun o gorila amlwg, sydd 48 gwaith maint nodwl canser. Ni fydd 83% o radiolegwyr yn ei weld, er y bydd eu llygaid yn ei sganio'n gorfforol. A bydd 17% o'r bobl sy'n ei weld yn credu eu bod yn anghywir os byddant yn siarad â'r 83% a oedd heb ei weld.

Dros y pedwar neu bum degawd diwethaf, er ein bod ni wedi gwybod am hyn ers amser hir. Mae pobl wedi bod yn ceisio hyfforddi arweinwyr i weld popeth. Ac allwch ddim â gwneud hynny. Rydym yn sganio rhyw 3% neu 4% o'r data sydd ar gael. Rydym yn gwneud cysylltiad cyflym iawn o batrymau corfforol, meddyliol a chymdeithasol. Ac rydym yn gwneud cyfatebiaeth patrwm ffit cyntaf. Oherwydd os ystyriwch chi'r dynffurfiau cynnar ar goetiroedd glaswelltog Affrica. Os oes rhaid i chi ddianc rhag y Llewod, mae'n rhaid i chi wneud penderfyniadau'n gyflym iawn, iawn, yn seiliedig ar sganio data rhannol.

Felly, pan fyddwch yn cydnabod bod hynny'n wirionedd, yna byddwch yn dweud, wel, a dweud y gwir, mae hynny'n golygu nad oes unrhyw un sy'n gwneud penderfyniad yn gweld yr allanolion. Felly rydym yn dweud, yr hyn sydd angen i chi ei wneud yw adeiladu rhwydweithiau synhwyro dynol, er mwyn i chi allu gwneud gwaith ymgysylltu mewn amser go iawn. Er mwyn i chi allu gweld patrymau cred a phatrymau agweddau, a gallwch ganfod pobl sydd wedi gweld gorila lle nad oes neb arall wedi'u gweld.

Felly, mae deall y gwaith o wneud penderfyniadau ar arweinyddiaeth a deall rôl arweinyddiaeth yn bwysig iawn. A fwy na thebyg bod ambell i sibolet mawr i'w herio. Un dwi newydd ei wneud, sef y gallwch wneud penderfyniadau rhesymegol. Dwi'n meddwl mai'r llall yw canolbwyntio ar y gwneuthurwr penderfyniadau unigol. Ac rydym yn esblygu i wneud penderfyniadau mewn teulu bach estynedig a grwpiau tebyg i lwythi, lle byddai digon o amrywiaeth gwybyddol ac arbrofol i gefnogi'r gwaith o wneud penderfyniadau.

Felly, wrth i ni gael y ddealltwriaeth wyddonol honno, gallwn ddechrau ailfeddwl gwaith dylunio trefniadol i ffwrdd o'r modelau gor-resymegol seiliedig ar brosesau, seiliedig ar oleuedigaeth hyn. Ac i unrhyw un sydd wedi bod ar lefel y môr, ac rydw i wedi bod ar lefel y môr, nid dyna'r ffordd y mae pethau'n gweithio ta beth.

Mae'r iaith a ddefnyddiwn yn bwysig iawn. Dywedodd Heidegger mewn ffordd enwog, "man thinks he's the master of language, but language is the master of man”. A gallwn i roi lawer o enghreifftiau. Ond mae tri ymadrodd sy'n fy mhoeni, am eu bod yn eiriau esgusodol. Felly, mae pobl yn trafod ffordd o feddwl, maen nhw'n trafod VUCA, maen nhw'n trafod problemau creulon. Ac felly mae'r cyfan yn gorffen, wel, gwnaethom y fenter fawr yma, ac nid oedd wedi gweithio am nad oedd gan ein cyflogeion y ffordd gywir o feddwl. Rydym yn byw mewn byd VUCA, ac roedd yn broblem greulon ta beth.

Felly, nid yw'r iaith yn arwain at weithredoedd, felly byddwn yn gwneud rhywbeth gwahanol. Yn hytrach na ffordd o feddwl, byddwn yn dweud pa ddibenion sy'n cael eu darparu gyda'r amgylchedd? Felly, gan ddefnyddio trosiad, does dim pwynt ceisio plannu coed os mai diffeithwch yw'r amgylchedd. Felly beth sydd ar gael i ni yn yr amgylchedd rydym yn gweithredu ynddo?

Cyfeiriad lledrithiol yw cydosodiadau, ond patrymau hanes blaenorol fydd yn penderfynu sut rydym yn gweld y byd. Oherwydd mae gan sefydliadau hanes. Beth yw'r rheini felly? Yr enw ar hynny yw cydosod. Ac yn olaf, pwy neu beth sy’n gyfrifol am hyn? Oherwydd gall hynny ei ddiffinio. Nawr, os byddaf yn gwneud hynny, gallaf ddweud wedyn, wel, sut mae newid y pethau hynny er mwyn cael canlyniad gwell? Felly, mae hynny’n ffordd fwy realistig o’i wneud.

Dim ond label yw VUCA. Problemau creulon, byddwn yn trafod yr hyn sy’n anhydrin. Oherwydd, yn aml, mae problemau creulon-- ac rydych chi’n mynd yn ôl i’r 1970au, mae’r diffiniad yn gymhleth iawn. Mae’n anodd ei esbonio. Daw popeth yn broblem greulon. Lle mae un yn broblem anhydrin rydym wedi ceisio ei datrys, ond gwnaethom fethu. Allwn ni ddim cael gafael arni. Ac felly, mae pobl yn barod i wneud rhywbeth gwahanol. Felly, dwi’n credu bod angen i ni osgoi labeli syml sy’n caniatáu esgusodion i bobl. Neu sy’n rhoi pethau mewn dosbarthiadau bwced mawr, lle mae gennym ddau neu dri cham arall cyn y gallwn benderfynu beth i’w wneud. Roeddem yn arfer defnyddio datganiadau o genhadaeth, ac yna datganiadau gwerth, ac yna datganiadau pwrpas, cywir? Mae’r cyfan yr un peth yn union, ond gyda brand newydd. Mae un newydd, gyda llaw, o’r enw pwrpas dwfn.

A dyna beth dwi’n ei olygu wrth ddefnydd syml o iaith. Ac os edrychwch chi ar yr holl bethau hynny. Dyna’r un grŵp o elfennau cyffredin wedi’u gosod ar yr un darlun. Os byddwn yn cyflawni bwriad y comander, rydym yn defnyddio naratif gwrth-ffeithiol i gyfleu pwrpas. Dydyn ni ddim yn defnyddio gair neu ddau. Rydym yn defnyddio naratif gwrth-ffeithiol oherwydd nid oes modd ennill hwnnw ac nid yw’n bosibl ei gamddehongli.

Felly, rhan o hyn yw edrych ar y ffordd y mae bodau dynol yn cyfathrebu. Mae’r rhan fwyaf o fodau dynol yn cyfleu syniadau newydd trwy drosiadau a straeon. A dyna’r ffordd fwyaf llwyddiannus o’i wneud o hyd. Un o’r pethau a ddywedais yng nghanol y pandemig yw mai rhodd Duw i’r ddynoliaeth ydyw am ei fod yn fater cynwysadwy rywsut. Ac mae’n gyfle i gael trefn ar bethau am fod plâu gwaeth i ddod. Ac mae yna bethau gwaeth na chynhesu byd-eang yn digwydd. Ond dwi’n credu mai un o’r pethau yw-- a dwi’n teimlo’n eithaf gobeithiol ar hyn o bryd, oherwydd rydyn ni eisoes yn dangos bod y sifft o feddwl trwy systemau i feddwl trwy gymhlethdod yn dechrau digwydd. Ond mae’r pandemig wedi’i gyflymu. Oherwydd mae pobl yn gwybod nawr nad oes modd rhagweld y byd.

Allwch chi ddim ei fodelu â chyfres o ddolenni adborth yn ymwneud ag endidau amryfal gyda diagram mawr. Ac ni allwch ei ddiffinio fel cyfres o batrymau wedi’u rhoi ymlaen llaw, sef yr hyn y mae’r rhan fwyaf o seiberneteg yn ei wneud Mae’n llawer mwy cymhleth. Ac mae pobl yn fwy agored i hynny. Ac os edrychwch chi ar y peth mawr, ac unwaith eto, daw hyn yn ôl i ‘r canllaw newydd, rydym wedi addasu’r rhaglen yn ystod y flwyddyn er mwyn ei gael allan yn gyflym. Daeth allan y llynedd. Mae a wnelo’r cyfan ag adeiladu ecosystem a all ymateb i fygythiad annisgwyl.

End transcript: Fideo 6 Gwneud synnwyr ar gyfer archwilio problemau a gwneud penderfyniadau

Lawrlwytho

Fideo 6 Gwneud synnwyr ar gyfer archwilio problemau a gwneud penderfyniadau