7.1 Penderfyniadau ar sail data

Nodir yng Nghenhadaeth 6 Strategaeth Ddigidol i Gymru: data a chydweithredu:

Mae data a gwybodaeth yn ganolog i weithredu a datblygu sefydliadau a dyma, o bosibl, yw un o'u hasedau mwyaf gwerthfawr. Mae penderfyniadau sy'n seiliedig ar dystiolaeth a gafwyd fel arfer o ddata a gwybodaeth yn eich caniatáu chi i ddadansoddi'ch sefydliad i:

• wneud penderfyniadau
• adnabod anghenion
• olrhain llesiant eich gweithlu
• darparu tystiolaeth mewn cymhariaeth ag amcanion/targedau ar gyfer rhanddeiliaid mewnol ac allanol.

Wrth gyflwyno opsiynau, mae wastad yn synhwyrol cael tystiolaeth wrth law i ddilysu'ch rhesymau, sydd fel arfer yn gasgliad o ffeithiau ac ystadegau yn seiliedig ar ymchwil a gwybodaeth ansoddol neu feintiol.

Yn y lle cyntaf, rydym yn meddwl am ddata fel gwybodaeth sydd wedi'i chasglu'n ddigidol o wybodaeth sydd wedi'i rhannu ar draws systemau digidol, neu drwyddynt. Ond gall data hefyd gynnwys gwybodaeth sydd wedi'i chasglu drwy siarad gydag eraill neu wybodaeth wedi'i thynnu o adroddiadau. Yn aml, gellir grwpio data fel a ganlyn:

• Data mewnol – yn rhoi cipolwg ar eich gweithrediadau, cyllidebau, rheolaeth perfformiad, cynhyrchedd a seilwaith. Mae'n caniatáu dadansoddiad bwlch a dealltwriaeth o anghenion eich gweithlu.
• Data allanol – yn aml yn helpu gyda dadansoddi tueddiadau a meincnodi yn eich amgylchedd allanol.
• Data marchnata – caiff ei ddefnyddio i ddeall ymddygiadau a dewisiadau cwsmeriaid, er enghraifft i gynorthwyo gydag ymrestru a chadw myfyrwyr sefydliadau Addysg Uwch

Gweithgaredd 24 Adrodd stori drwy ddata

Timing: 20 munud

Wrth gyflwyno opsiynau a defnyddio data, mae angen iddo fod yn ddeniadol ac ystyrlon - un ffordd yw'r cysyniad o adrodd stori drwy ddata. Yn y fideo isod, eglura Laura Dewis (Prif Swyddog Gweithredol, Full Fact) sut allwch chi roi bywyd i ddata.

1. Gwyliwch y fideo ac ystyriwch sut ydych yn cyflwyno data i eraill, a sut allech chi wneud hyn yn y dyfodol.

Download this video clip.Video player: Fideo 24

Dangos y trawsgrifiad | Cuddio'r trawsgrifiad

Transcript: Fideo 24 Adrodd stori drwy ddata

LAURA DEWIS:

Felly mae amrywiaeth wirioneddol o ran disgwyliadau pobl, a hefyd wybodaeth am ddata y mae'n rhaid i chi feddwl amdani wrth ddylunio a chyfathrebu data. Y ffordd y gwnaethon ni hynny yn SYG oedd ceisio creu cynhyrchion a oedd yn gweithio i bob un o'r cynulleidfaoedd gwahanol hynny. Felly os ydych chi'n arbenigwr, rydych chi eisiau data mewn tabl. Rydych chi'n deall sut i ddarllen labeli, rydych chi'n deall strwythur data sy'n reddfol iawn i chi. Ac mae hefyd yn golygu y gallwch chi lawrlwytho'r data hynny mewn ffordd strwythuredig, a'u cyfuno â setiau data eraill sy'n debyg o bosibl rydych eisiau eu croesgyfeirio. Felly darparu data yn y ffordd honno yw'r ffordd orau i'r mathau hynny o ddefnyddwyr arbenigol.

Ar yr un pryd, os nad ydych chi eisiau gwneud unrhyw rai o'r gweithgareddau hynny, dim ond dod o hyd i ychydig mwy o wybodaeth am rywbeth rydych chi wedi'i glywed ar y newyddion efallai, mae'n fwy tebygol mai erthygl fer gydag esboniad fyddwch chi ei heisiau. Ac fe aethon ni ati i feddwl am hyn o ran newyddiaduraeth. Felly sut y caiff erthyglau newyddion eu hysgrifennu? A sut rydym ni'n defnyddio'r dull pyramid gwrthdro i sicrhau bod y wybodaeth y mae'r defnyddiwr eisiau clywed amdani fwyaf ar y brig? Felly, rhaid oedd strwythuro a sicrhau bod yr iaith a ddefnyddiwyd yn hygyrch. Felly, fe arweiniodd hynny at greu cynnyrch i bobl a oedd ond eisiau esboniad cyflym iawn o'r hyn a oedd yn mynd ymlaen y tu ôl i'r ffigur hwnnw gan ffynhonnell ddibynadwy, a dyna pam y daethon nhw at y Swyddfa Ystadegau Gwladol.

Yna mae pobl eraill sydd wir eisiau deall y pynciau yn fwy trylwyr, ac sy'n barod i bwyso ymlaen ac ymgysylltu a rhyngweithio â'r data. Ond nid ydynt o reidrwydd yn arbenigwyr ar ddefnyddio technoleg benodol a fyddai'n cael ei defnyddio gan bobl eraill fwy arbenigol efallai i gwestiynu'r data hynny. Ond maent yn barod i roi rhai paramedrau ar waith, a cheisio gwneud synnwyr o'r data hynny yn eu cyd-destun eu hunain. A gall hynny fod yn gymhellol iawn, iawn – dweud stori bersonol drwy'r data, gallu cael pobl i gysylltu â'r data hynny o'u safbwynt personol eu hunain. Ymhlith yr enghreifftiau o hynny mae cyfrifianellau pensiwn, lle y gall pobl fod yn meddwl, rwyf eisiau ymddeol yn gynnar, ond beth fydd hynny'n golygu ar gyfer fy incwm. Felly gallan nhw nodi eu hoedran a'u cyflog ac yna gweithio hynny allan. Neu gall fod yn gyfrifiannell troseddu. Felly beth sy'n mynd ymlaen o ran troseddu yn fy ardal, a pha mor debygol ydyw y bydda' i'n dioddef trosedd os wyf yn cymharu fy nodweddion fy hun â'r data sydd ar gael ar bwy y mae troseddau yn effeithio arnynt yn fy ardal?

Felly llawer o enghreifftiau o ble y gall pobl ryngweithio â'r data hynny, a deall go iawn beth mae'n ei olygu iddyn nhw ar lefel bersonol. Ac rwy'n credu bod cwmnïau eraill allan yna sy'n gwneud gwaith da iawn hefyd i sicrhau bod pobl yn ymgysylltu â'u cynhyrchion. Ac un enghraifft hyfryd o hynny, yn fy marn i, yw lle mae Spotify yn cynnal adolygiad blynyddol o'r gerddoriaeth rydych chi wedi'i chwarae ar ei lwyfan. Ac maen nhw'n gwneud hynny'n dda iawn, oherwydd mae cerddoriaeth yn rhywbeth eithaf emosiynol, ac mae pobl yn ymateb i emosiynau. Ac mae gallu adrodd stori am faint o bethau rydych chi wedi gwrando arnynt, a beth oedd y peth mwyaf poblogaidd y gwnaethoch chi wrando arno eleni, yn sicrhau bod pobl yn ymgysylltu â'r data, ond y tu hwnt i'r data, mewn atgof a phrofiad a gawsant. Ac yn aml gall beri cryn dipyn o syndod, oherwydd nid yw pobl yn credu mai'r gân benodol honno oedd eu cân fwyaf poblogaidd ar gyfer y flwyddyn honno. Efallai bod rhywun arall yn y teulu wedi bod yn defnyddio eu cyfrif Spotify. Ond gall greu pob math o drafodaethau ac emosiynau, ac mae hynny'n ffordd braf o sicrhau bod pobl yn ymgysylltu â data.

Mae delweddu data yn dechneg dda iawn i'w defnyddio os ydych am gyfathrebu is-set o ddata, cipolwg mewn amser. Mae adrodd straeon am ddata yn dueddol o edrych ar dueddiadau a naratif dros amser. Un enghraifft benodol o hynny roeddwn i wir yn ei hoffi oedd pan roeddwn i'n gweithio i'r Swyddfa Ystadegau Gwladol, fe wnaethon ni ddarganfod yn 2013 bod tua 250,000 yn llai o briodasau yn y flwyddyn honno o gymharu â'r flwyddyn flaenorol. Pan ddaethon ni o hyd i'r pwynt data hwnnw, fe wnaethon ni feddwl, beth yw'r stori y tu ôl i hynny? Ein damcaniaeth ni oedd bod pobl yn ofergoelus ac nid oeddent am briodi mewn blwyddyn ag 13 yn y dyddiad. Felly fe wnaethon ni edrych yn ôl ar yr hyn a ddigwyddodd yn 1913, ac fe ddechreuodd hynny naratif cyfan am y tueddiadau yn y dyddiadau pan mae pobl yn priodi dros amser, a'r hyn a oedd wedi effeithio ar hynny, er enghraifft, gostyngiadau treth hanesyddol os oeddech chi'n priodi.

Ac felly fe ddaeth hi'n stori ddiddorol iawn, ac fe ddefnyddion ni ffotograffau o bobl a oedd wedi priodi yn SYG i ddangos hynny. Ac oherwydd rwy'n credu bod gan y rhan fwyaf o bobl lun o'u priodas rywle yn eu tŷ, ac mae'n ffordd o gael pobl i ymgysylltu â rhywbeth ychydig yn fwy personol, er ei fod yn ymwneud â chyflwr y genedl, ac mae'n ymwneud â'r ddemograffeg a'r wybodaeth gymdeithasol roeddem ni'n eu darparu. Felly, rwy'n credu, po fwyaf y gallwch adrodd stori dros amser, rydych chi'n aml yn gallu darparu'r cyd-destun ac yn gallu esbonio'r tueddiadau yn y data.

Wrth feddwl am lythrennedd data, rwyf bob amser yn tueddu i gynghori pobl i feddwl am y ffordd y maen nhw'n darllen data. Felly, y ffordd maen nhw'n deall data, y ffordd maen nhw'n ysgrifennu data, a'r ffordd maen nhw'n cyflwyno data. Ac os gallwch chi feddwl am y sgiliau y gall fod eu hangen arnoch chi yn y tri maes hynny, gall hynny fod yn bwysig iawn. Rhan ohono yw gwybod pa gwestiynau i'w gofyn. Rhan ohono yw deall sut y gallwch ddadansoddi ffynonellau data gwahanol mewn ffordd feirniadol. Felly beth yw'r pethau y byddech chi'n edrych allan amdanynt o ran gwybod a ellir dibynnu ar ffynhonnell data ai peidio. Ac rwy'n credu hefyd i feddwl am y dulliau gwahanol y gallech chi eu defnyddio i ddadansoddi data.

End transcript: Fideo 24 Adrodd stori drwy ddata

Lawrlwytho

Fideo 24 Adrodd stori drwy ddata

Interactive feature not available in single page view (see it in standard view).

2. Darllenwch yr erthygl: Hybrid Work Is Just Work. Are We Doing It Wrong?’ [Tip: daliwch Ctrl a chliciwch dolen i'w agor mewn tab newydd. (Cuddio tip)] (Microsoft, 2022)

Ystyriwch sut mae'r erthygl wedi'i chyflwyno a sut caiff data ei ddefnyddio i dynnu ar brif bwyntiau'r adroddiad. Os oeddech chi'n cynllunio dyfodol ar gyfer ffyrdd newydd o weithio, sut allech chi ddefnyddio'r data i fod yn sail i feysydd efallai y bydd angen i chi ganolbwyntio arnynt?

Ateb

Mae adrodd stori drwy ddata yn ffordd rymus o ymgysylltu eraill â'r prif feysydd. Mae'n helpu i bwysleisio gwybodaeth ac annog ffyrdd gwahanol o ystyried y wybodaeth. Yn yr erthygl, defnyddiwyd adnoddau gweledol lliwgar i dynnu ar brif bwyntiau o'r adroddiad Productivity paranoia, people come in for each other and re-recruiting your employees (Microsoft, 2022) Mae'r erthygl yn creu stori'r dyfodol a'r angen i'ch cyflogeion, sef y rheini sydd ynghlwm â chynllunio dyfodol, godi cwestiynau cymhleth a all arwain at nifer o bosibiliadau gwahanol o ran y dyfodol ar gyfer sefydliad.